پدر دوبله در خاطره سه نسل

دنیای‌اقتصاد: پیشرفت هنر دوبله در ایران بیش از هر کس مدیون علی کسمایی است. کسی که نه تنها از بنیان‌گذاران این هنر در ایران بود، بلکه آن را به بهترین شکل و به نحو عالمانه‌ای گسترش داد. اولین بار فیلمی با عنوان «فریدون بینوا» در ایتالیا به فارسی دوبله شد و بعدها کسمایی دوبله را به صورت علمی در کشور راه‌اندازی کرد. وی کارش را به عنوان سرپرست و مدیر دوبلاژ از استودیو پارس آغاز کرد و دوبلور‌های سرشناس بسیاری کارشان را با او شروع کردند و به همین دلیل از او به عنوان پدر دوبله یاد می‌شود. دوبله‌ شازده احتجاب، ملکوت، هزاردستان، سربداران، دکتر ژیواگو، بانوی زیبای من، آوای موسیقی و هملت از جمله آثار ماندگار وی در عرصه دوبلاژ است. به گواهی همکارانش مدیر دوبلاژی بود که در طول فعالیتش نه تنها کوچک‌ترین اشتباه دستور زبان فارسی در کارش دیده نمی‌شد بلکه از نظر معلومات تاریخی هم در فیلم‌های کلاسیک و تاریخی سینما هر سوالی که دوبلور داشت، جواب می‌داد و صداپیشگان علاوه بر یادگیری فن و هنر دوبله، از دانش و معلومات عمومی او استفاده می‌کردند و کار یاد می‌گرفتند.

علی کسمایی در سال ۱۲۹۴ از پدر و مادری گیلانی در تهران به دنیا آمد. تحصیلاتش را تا لیسانس اقتصاد در دانشگاه تهران ادامه داد و از سال ۱۳۲۹ فعالیتش را در زمینه‌ دوبله آغاز کرد. درباره شروع کارش گفته است: «زمانی‌که وارد سینما شدم، حتی در ایران یک موویلا (میز تدوین) وجود نداشت و دوبله فیلم‌های فارسی را که در «پارس‌فیلم» انجام می‌شد، هنرمندانی چون سیامک یاسمی، ژاله علو، مهین بزرگی و بیژن محتشم که علاقه‌مند و عاشق سینما بودند، انجام می‌دادند. آن فیلم‌ها که در «پارس‌فیلم» ساخته می‌شدند، نه صدای صحنه و نه صدای شاهد داشتند؛ بنابراین ما دیالوگ‌های آنها را درست می‌کردیم. خوشحالم خدا عمری به من داد که بتوانم با سه نسل کار کنم.»

مرحوم چنگیز جلیلوند، دوبلور پیشکسوت درباره این هنرمند گفته بود: «زنده‌یاد علی کسمایی از جمله مدیران دوبلاژ‌ فرهیخته و باسواد بود و آشنایی و تسلط کاملش به زبان فرانسه باعث شده بود در کارش بسیار موفق باشد. نوع کار او به‌خصوص بود. استاد عادت داشت شخصیت را برای گوینده تشریح کند و بر حسب شخصیت نقش صدای به‌خصوص آن را پیدا کند.» منوچهر اسماعیلی دوبلور با‌سابقه نیز گفته است: «یکی از ویژگی‌های علی کسمایی دادن فرصت بود. او یاد داد، چیزی را که یاد گرفتی پیش خودت نگه نداری و این باعث ماندگاری نامش در دوبلاژ ایران شد.»  او پس از تحمل یک دوره بیماری طولانی‌مدت، ۶ تیر ۱۳۹۱ در تهران درگذشت.