کرونا مناسبات عرضه و تقاضا را تغییر می‌دهد؟
ارزیابی فعالان هنری از بازارهای آنلاین
از جمله این بازارها یکی هنرهای تجسمی بود. برگزاری حراج‌های هنری به صورت آنلاین اگرچه هرگز نتوانست به رکوردها فروش حضور نزدیک هم بشود، اما دست‌کم چرخه مالی بازار هنرهای تجسمی را زنده نگاه داشت و البته آرام‌آرام رکوردهای بهتری در فروش ثبت کرد. حالا رونق بازارهای آنلاین تجسمی به حدی رسیده که برخی از کارشناسان از احتمال ادامه دادن این شیوه عرضه و فروش حتی در دوران پساکرونا خبر می‌دهند. در واقع نظرسنجیهای شرکت‌های تحقیقاتی در زمینه بازار هنر در پایان سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که خریداران هنر انتظار دارند تغییر فروش آثار هنری به صورت آنلاین همچنان ادامه داشته باشد.
بر اساس نظرسنجی ArtTactic که یک شرکت تحقیقاتی در زمینه بازار است، مجموعه‌داران هنری بیشترین مراجعه به سیستم‌عامل‌های دیجیتال برای گشت‌وگذار و خرید آثار هنری را در طی همه‌گیری ویروس کرونا داشته‌اند و بیشتر این خریداران هنر انتظار دارند که حرکت بازار هنر به دنیای مجازی ادامه‌دار و دائمی باشد.
این نظرسنجی که در هفته‌نامه «بارونز» که به صورت تخصصی به توسعه بازار و آمارهای مالی می‌پردازد، منتشر شده است، نشان می‌دهد بازارهای هنری آنلاین رونق خوبی در سال ۲۰۲۰ داشته‌اند.
بنا به گزارشی که خبرگزاری هنرآنلاین در این باره نوشته در این نظرسنجی که از ۵۵۲ مجموعه‌دار آثار هنری صورت گرفته است، ۵۰ درصد آنها خرید آنلاین هنری را تجربه موفقی دانسته‌اند و البته نیمی دیگر همچنان ترجیح می‌دهند شخصا به گالری‌ها و حراجی‌ها مراجعه کنند تا اینکه به هنر به صورت آنلاین نگاه کنند. اما نکته قابل توجه این است که در نظرسنجی سال گذشته این موسسه فقط ۳۶ درصد شرکت‌کنندگان ترجیح می‌دادند در تجارت آنلاین هنر فعالیت کنند و حالا با ظهور ویروس کرونا این رقم در سال ۲۰۲۰ رشد ۱۴ درصدی را نشان می‌دهد.
در میان چند یافته در این گزارش
ArtTactic که ۹ ماه اول سال ۲۰۲۰ و پیش از سپتامبر (مهر) را بررسی کرده است، ۸۶ درصد از این هزینه‌کنندگان بزرگ در دنیای هنر و مجموعه‌داران کلان از سیستم عامل‌های فروش آنلاین هنر بازدید کرده‌اند؛ در حالی که گزارش سال ۲۰۱۹ این شرکت نشان می‌دهد ۶۹ درصد از این مجموعه‌داران در سال قبل به این فضا ورود پیدا می‌کردند.
در این نظرسنجی، ۲۹ درصد به طور متوسط ۱۰ هزار دلار یا بیشتر به ازای هر اثر پرداخت کرده‌اند؛ در حالی که این رقم در سال قبل ۲۰ درصد بوده است. در سال جاری ۱۱ درصد بیش از ۵۰ هزار دلار خرید کرده‌اند؛ در حالی‌که تنها ۴ درصد در ۲۰۱۹ چنین ریسکی را پذیرفته بودند.
البته این گزارش نشان می‌دهد خرید آنلاین آثار هنری تحت سلطه کسانی است که کمتر از سه سال به جمع‌آوری آثار هنری ورود پیدا کرده‌اند و این مجموعه‌داران تازه‌کار ۸۲ درصد خریدهای آنلاین سال ۲۰۲۰ را انجام داده‌اند که نسبت قابل‌توجهی به سال ۲۰۱۹ دارد که ۳۶ درصد آنها از چنین فضایی خرید می‌کردند.
تغییر دیدگاه دو نسل
اگرچه در این گزارش‌های مالی رشد قابل‌توجه تجارت آنلاین هنر به خوبی برآورد شده است، اما بر اساس پیش‌بینی بنگاه‌های اقتصادی هنر مانند بازل و یوبی‌اس هنوز فاصله ارقام جابه‌جا شده در معاملات هنری حضوری با آنلاین فاصله بسیار چشمگیری دارند؛ اما همین شرکت‌های مالی نیز عقیده دارند تجارت آنلاین هنر دیگر به حاشیه نخواهد رفت.
گزارش‌های بازل و یوبی‌اس در سال جاری نشان می‌دهد معاملات آنلاین هنری تنها ۹ درصد از فروش جهانی ۱/ ۶۴ میلیارد دلاری آثار هنری در سال ۲۰۱۹ را تکرار کرده است.
اما چیزی که بازار آنلاین هنر را تهدید می‌کند، شکاف نسل‌ها و تغییر عادات خرید مجموعه‌داران هنری است که امکان دارد تا مدت‌ها طول بکشد.
گزارش تجارت آنلاین هنر شرکت خدمات بیمه‌ای Hiscox در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که ۲۹ درصد از مجموعه‌داران هنری، جوان‌تر از ۳۵ سال، گفته‌اند که تجربه خرید آنلاین را فقط یک درصد کمتر از خرید در یک فضای فیزیکی ترجیح می‌دهند که این عدد قابل توجه است و نشان می‌دهد که جوانان فرق زیادی میان خرید حضوری و آنلاین قائل نیستند؛ اما در مقابل تنها فقط ۱۰ درصد از کلکسیونرهای بالای ۶۰ سال گفته‌اند که ترجیح می‌دهند هنر را به صورت آنلاین بخرند.
آندرس پترسون (Anders Petterson) بنیان‌گذار شرکت تحلیلی بازار هنر (ArtTactic) که این نظرسنجی را درباره تجارت آنلاین آثار هنری تهیه کرده است، می‌گوید: «مقاومت مجموعه‌داران قدیمی در برابر خرید آنلاین در شرایط همه‌گیری کرونا هم وجود داشت. اما جوان‌ترها خیلی سریع‌تر با این موضوع سازگار شدند.»
اما آنچه این نظرسنجیهای در پی یافتن آن هستند توجه به موضوع خرید آنلاین آثار هنری است که تمامی گزارش‌ها نشان از آن دارند با وجود اینکه ارقام معاملات آنلاین نسبت به خرید حضوی کمتر است اما تغییر نگاه نسل جوان در یک دهه آینده، تجارت حضوری و آنلاین را به یک سطح قابل توجه از توازن می‌رساند و پس از همه‌گیری کرونا دیگر بازار هنر به صورت آنلاین به حاشیه نخواهد رفت و رشد خود را به صورت متوسط تا یک دهه آینده ادامه خواهد داد.
