چه کسی بر شبکه نمایش خانگی مالکیت دارد؟
دعوا بر سر پول‌سازترین بازار هنری عصر کرونا
خبرگزاری خبر آنلاین در این باره نوشت: تقریبا مشخص است در روزهایی که گیشه سینما با شکست بزرگی روبه‌رو شده و اکران آنلاین هم نتوانسته توقعات مالکان فیلم‌ها را برآورده کند، ساخت فیلم سینمایی چندان صرفه اقتصادی ندارد مگر برای آنها که سود را در تولید می‌دانند و مخاطب برایشان اهمیت چندانی ندارد. به همین دلیل در این شرایط تنها عرصه‌ای در حوزه فیلم و سریال که تولید در آن می‌تواند هم موجب اشتغال بخش زیادی از اهالی سینما باشد و هم برای سرمایه‌گذاران سود به همراه داشته باشد و به چرخیدن چرخ‌های صنعت فیلم‌سازی در این دوران رکود کمک کند، عرصه نمایش خانگی و وی‌اودی‌ها هستند. اما این عرصه متاسفانه این روزها از چند جهت با تلاطم روبه‌رو شده است.
بیکاری هزاران نفر
جنگ میان صداوسیما و ارشاد بر سر نظارت بر شبکه نمایش خانگی رخداد تازه‌ای در عرصه فرهنگی کشور نیست و حالا چند ماهی است (از تاریخ ۲۶خرداد۹۹) که برای هیچ سریالی مجوز جدید صادر نشده و برنامه‌های اینترنتی هم برای اینکه بدون مشکل ساخته و پخش شوند باید هم از ارشاد مجوز دریافت کنند و هم لیست عواملشان را به تایید صداوسیما برسانند. این جنگ اگر در آغاز راه در سکوت و بدون اعلام موضع رسمی طرفین در جریان بود، در یک ماه گذشته به عرصه رسانه‌های دوطرف رسیده و از یکسو وزارت فرهنگ و ارشاد مواضع رسمی خود را در یک نامه در تاریخ هجدهم شهریور اعلام کرد و این نامه روز بعد در روزنامه دولتی ایران انعکاس پیدا کرد، از سوی دیگر صداوسیما هم به فاصله یک روز در نوزدهم شهریور در روزنامه جام‌جم که ارگان رسمی این سازمان محسوب می‌شود به این نامه پاسخ داد و از حقانیت خود در زمینه صدور مجوز برای نمایش خانگی نوشت.
با وجود این اما هنوز این عرصه با چنان بلاتکلیفی‌ای روبه‌روست که چند روز پیش یک کارگردان از سردرگمی در این زمینه که مجوز ساخت سریالش را از چه کسی باید بگیرد خبر داده بود. علی ژکان می‌گویدکه پس از ارائه درخواست مجوز به سازمان سینمایی پاسخ شنیده که باید به صداوسیما مراجعه کند و صداوسیما هم در پاسخ به درخواست این کارگردان از این گفته که هنوز مشخص نیست که روند صدور مجوز برای سریال نمایش خانگی چگونه است.
امیر پروین‌حسینی رئیس هیات‌مدیره آیفیک هم در یک نشست رسانه‌ای که هفته گذشته برگزار شد، درباره بلاتکلیفی‌های به وجود آمده از این گفت که ارشاد برای تولیدات جدید مجوز نمی‌دهد و صداوسیما هم نه تنها مجوز نمی‌دهد بلکه می‌گوید درحال تدوین سازوکار است.
انجمن صنفی «شرکت‌ها و موسسات فیلم‌سازی ایران» (آیفیک) همچنین با انتشار بیانیه‌ای به روند صدور مجوزهای سریال‌های شبکه نمایش خانگی از طرف صداوسیما انتقاد کرد و هشدار داده بود که ادامه این شرایط در ماه‌های آینده می‌تواند منجر به بیکاری ۱۵هزارنفر از فعالان این حوزه شود.
انتقاد از روند صدور مجوزها
پس از رونق گرفتن مجدد سریال‌سازی در شبکه نمایش خانگی و البته استقبال مردم در شرایط شیوع کرونا از وی‌اودی‌ها و پلت‌فرم‌های پخش محتوای اینترنتی و شکست مطلق گیشه سینماها، حالا عملا وی‌اودی‌ها تنها عرصه اقتصادی سودده حوزه هنر هستند و از آنجا که هنوز نمی‌توان پایانی بر شرایط متاثر از شیوع ویروس کرونا متصور شد، بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ عرصه فیلم و سریال به فکر دریافت مجوز راه‌اندازی وی‌اودی جدید یا احیا و به‌روزرسانی پلت‌فرم‌هایی هستند که سال‌هاست در سکوت و انفعال به کار خود مشغول بودند. پلت‌فرم‌هایی که با دست پر و با برنامه‌های سنگینی برای تولید محتوا یکی‌یکی عرض اندام می‌کنند و خبرهایی درباره ساخت سریال‌ها و برنامه‌های اختصاصی‌شان منتشر می‌شود. اتفاق مثبتی که منجر به ایجاد رقابت و افزایش تولید محتوا و در نتیجه تولید خوراک سرگرمی برای مخاطبان در این روزهای سخت خواهد شد، اما باید دید این تعدد پلت‌فرم‌ها و پخش تولیدات انحصاری از آنها که باعث می‌شود مردم ناچار به خرید چند اکانت ماهانه از پلت‌فرم‌های مجزا شوند آیا بر فروش سریال‌ها تاثیری می‌گذارد و آیا باعث سردرگمی مخاطب نمی‌شود؟
این سوالات البته در شرایطی پاسخ روشنی خواهند داشت که مشکلی به نام کپی‌رایت وجود نداشته باشد. معضل بزرگی که اگرچه در ماه‌های اخیر راهکارهایی برای مقابله با آن وجود داشته اما تا تصویب نشدن یک قانون صریح و روشن در کنار فرهنگ‌سازی در این زمینه قطعا امیدی برای بهبود شرایط و به تاراج نرفتن سرمایه سازندگان فیلم و سریال و در نتیجه به صرفه بودن تولید در این عرصه وجود نخواهد داشت.
جنگ داخلی پلت‌فرم‌ها
علاوه بر آنچه در بالا گفته شد، سریال‌سازی در نمایش خانگی این روزها با مشکل دیگری هم روبه‌روست. تعدد پلت‌فرم‌ها و ورود پلت‌فرم‌های جدید و عرض اندامشان در عرصه ساخت محتوای اختصاصی به جای آنکه موجب ایجاد رقابت و متعاقب آن بالا رفتن کیفیت محتوا شود، باعث شده یک جنگ سخت نه چندان آشکار بر سر پخش محتواها شکل بگیرد. حالا از یکسو علی سرتیپی مدیرعامل فیلمیران که در اکران سینماها هم نام مطرحی است به دنبال احیای سامانه فیلمنت و ساخت سریال اختصاصی در این حوزه است و از سوی دیگر یکی، دو نفر از تهیه‌کننده‌های مطرح سینما با همکاری حوزه هنری تلاش‌هایی برای ورود به عرصه وی‌اودی داشته‌اند. سامانه عماریار هم سامانه دیگری است که حالا چندماهی است با ادعای تولید محتوای سالم برای خانواده‌ها در این عرصه رقابت قد علم کرده است. همچنین دراین‌زمینه زمزمه‌هایی درباره راه‌اندازی مجدد یک وی‌اودی قدیمی به گوش می‌رسد که احتمالا به‌خاطر حواشی مربوط به سرمایه‌گذار اولیه‌اش آغاز به کارش با حاشیه‌هایی همراه خواهد شد.
اینها همه مواردی است که در روزگار سقوط مطلق گیشه می‌تواند نجات‌دهنده فعالان حوزه فیلم و سریال باشد؛ اگر تکلیف مجوزهایشان روشن شود و از طرف دیگر درگیر بازی‌های رسانه‌ای برای زمین زدن رقبا نشوند. ماجرای سریال‌هایی که مجوز ساخت دارند و در مواردی تولید هم شده‌اند و گاهی برای داشتن قرارداد منصفانه با یک پلت‌فرم با مشکلاتی روبه‌رو هستند و گاهی بر سر اینکه یک سریال که میزان مخاطب بالایی برایش پیش‌بینی می‌شود از کدام پلت‌فرم عرضه شود جنجالی درست می‌شود مثل آنچه که در روزهای گذشته برای سریال «قورباغه» رخ داد و تهیه‌کننده آن انگشت اتهام را مستقیما به سمت یک وی‌اودی بزرگ گرفت که گویا در ابتدای راه برای پخش سریال با هم به توافق نرسیده بودند. جنگی که شاید در گذشته پنهان در جریان بود اما این روزها و با تلاش پلت‌فرم‌ها برای تولید و عرضه محتوای اختصاصی شکلی علنی‌تر به خود گرفته است.
