مجموعه‌های نمایشی ترکیه در ۱۹۰ کشور پخش خواهند شد
رقابت کشورها در صادرات سریال
حالا چند سالی است که ساخت سریال‌های دنباله‌دار برای پخش در کانال‌های تلویزیونی و توزیع جهانی آنها، اولویت و جذابیت بیشتری از سینما پیدا کرده است. مروری بر تولید، شیوه‌های توزیع و دخل و خرج مجموعه‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی و البته مقایسه آنها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران، تهیه‌کنندگان و حکومت‌ها از فیلم‌سازی به سریال‌سازی گذر کرده‌اند. به‌نظر می‌رسد با توجه به اینکه سریال‌های تلویزیونی مخاطبان پیگیر و وفادارتری دارند، بازار اقتصادی و سیاسی مناسب‌تری را برای سودآوری سرمایه‌گذاران و سوداگری سیاستمداران فراهم می‌کنند. شیوع ویروس کرونا و کاهش فروش سینماها در یک سال اخیر نیز، به رشد همه جانبه سریال‌سازی دامن زده و بازار بسیاری از سینمایی‌ها را مختلف کرده است. کمپانی‌های آمریکایی از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۱۹ به‌طور میانگین سالانه نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار از محل تولید سریال‌ها درآمد داشته‌اند. این درآمدهای میلیاردی دستمزدهای بازیگران و سلبریتی‌ها را نیز به‌شدت تحت تاثیر قرار داده است. بازیگران سریال‌های تلویزیونی به‌طور میانگین از بازیگران هم تراز سینمایی درآمد بیشتری دارند.
اما نکته جالب دراین باره آن است که بدانیم ترکیه پس از آمریکا بزرگ‌ترین توزیع‌کننده سریال‌های تلویزیونی در جهان است و از این طریق کشور و فرهنگش را در جهان تبلیغ می‌کند. این کشور که با سریال‌هایش از آمریکای جنوبی تا شرق آسیا هواداران بسیاری پیدا کرده است، اکنون بزرگ‌ترین توزیع‌کننده سریال‌های تلویزیونی در جهان پس از آمریکا است و قصد دارد تا سال ۲۰۲۳ بیش از یک میلیارد دلار از این بازار درآمد کسب کند. پس از ترکیه کشورهای کره‌جنوبی، بریتانیا، تایلند و... در رده‌های بعدی صدرنشینان صادرات سریال‌های تلویزیونی هستند. ترکیه از جمله کشورهای موفق در امر گردشگری است و سالانه میلیاردها دلار از این بخش درآمد کسب می‌کند. در سال‌های اخیر سریال‌های ترکیه‌ای نقش مهمی در جلب گردشگران به این کشور ایفا کرده‌اند.
براساس اطلاعات وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه، اکنون بیش از ۱۵۰ سریال ترکیه‌ای به بیش از ۱۰۰ کشور جهان صادر و پخش شده است. هر کدام از این سریال‌ها نقش نماینده‌ای را دارند که می‌تواند عده‌ای را برای سفر به ترکیه، حتی مکان‌های کمتر شناخته‌شده ترغیب کند. برای مثال معمولا با آمدن نام ترکیه یاد استانبول، سواحل آنتالیا یا دیگر مقاصد گردشگری معروف آن می‌افتیم، اما سوگوت را کمتر کسی به‌عنوان مقصد گردشگری انتخاب می‌کرد تا اینکه سریال «قیام ارطغرل» به میدان آمد. هنگامی که سریال «سده باشکوه» یا همان «حریم سلطان» در دنیای عرب پخش شد و هوادار بسیار پیدا کرد، همزمان سیل گردشگران عرب به ترکیه سرازیر شد. این ماجرا به حدی برای ترکیه سودآور بود که پخش سریال در برخی کشورهای عربی را رایگان کرد. پرطرفدار شدن سریال‌های ترکیه به خاورمیانه محدود نشد. در آن سوی اقیانوس اطلس در آمریکای جنوبی هم بازار سریال‌های ترکیه‌ای داغ است. براساس گزارشی که در گاردین منتشر شده، بیشترین تعداد سریال ترکیه‌ای را در جهان کشور شیلی خریداری کرده است. در همین آمریکای جنوبی، آرژانتین و مکزیک هم از بزرگ‌ترین مشتریان سریال‌های ترکیه‌ای هستند.
از دیگر مشتریان پر و پا قرص سریال‌های ترکیه‌ای می‌توان به چین، روسیه، کره و ژاپن اشاره کرد. این محبوبیت به حدی رسیده است که ورایتی درباره‌اش نوشت: «به نظر تنها راهی که برای متوقف کردن سریال‌های ترکیه‌ای باقی مانده است، قطع پخش آنها در شبکه‌ها است هر چند که این کار هم احتمالا دیگر جواب نمی‌دهد.». در عربستان هم محمد بن سلمان ولیعهد سعودی تمام تلاش خود را به کار بسته تا جلوی پخش سریال‌های ترکیه‌ای را در شبکه‌های عربستانی بگیرد. بن سلمان ترکیه را متهم می‌کند که به دنبال احیای خلافت عثمانی در منطقه است. نتفلیکس به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت پخش آنلاین هنگام درخواست، سریال‌های ترکیه‌ای زیادی را در دسترس قرار داده است. این شرکت ثروتمند علاوه بر این پروژه‌های متعددی برای تولید محتوای مخصوص به خود در ترکیه تعریف کرده است. حالا با وجود نتفلیکس سریال‌های ترکیه‌ای در ۱۹۰ کشور پخش خواهند شد!
و همچنان ایران
بازار شبکه نمایش خانگی ایران در چند سال اخیر به یکباره با رقم‌های بسیار قابل توجهی روبه رو شده است. مجموعه «شهرزاد» که در شبکه خانگی توزیع شد، با حدود ۱۲ تا ۱۴ میلیارد تومان هزینه اولیه برای ساخت، از محل فروش دی.وی.دی‌های سریال در تیراژ ۵۰۰ هزارتایی برای ۲۶ قسمت توانسته تا بیش از ۳۹ میلیارد تومان فروش و بیش از ۲۵ میلیارد تومان سود خالص در سال ۱۳۹۵ داشته باشد. اما شبکه نمایش خانگی که شاید می‌توانست زمینه ساز توسعه صادرات سریال‌های ایرانی به کشورهای منطقه باشد، امسال با تصمیمی که منتقدان بسیاری داشت، تحت نظارت و کنترل صداوسیما درآمده است. منتقدان می‌گویند این تصمیم احتمال توسعه فراملی سریال‌سازی در ایران را با اختلال مواجه می‌کند.
