دخل‌و‌خرج سریال پرمخاطب شهرزاد

شایان ربیعی- دنیای اقتصاد: نخستین قسمت از فصل دوم سریال شهرزاد حدود یک ماه پیش در شبکه نمایش خانگی توزیع شد. سریالی که سال ۹۴ با توزیع فصل اولش در شبکه نمایش خانگی، توانست جایش را در میان دوستداران سریال‌های تلویزیونی به خوبی باز کند.جالب آن که روز گذشته برخی از رسانه‌ها خبر ساخت فصل سوم این سریال را تایید کردند.فصل اول سریال شهرزاد در ۲۸ قسمت توزیع شد و پس از یک وقفه طولانی قسمت دوم آن نیز که گویا قرار است ۲۲ قسمت باشد، در دسترس دوستدارانش قرار گرفته است.

به هر حال به سنت بازارهای هنری و فرهنگی در ایران، رقم درآمدها و هزینه‌های محصولات هنری مشخص و شفاف نیست. اگرچه در حوزه سینما تا حدودی رقم کلی هزینه فیلم‌ها و رقم نسبتا دقیق فروش آنها اعلان عمومی می‌شود و امکان درک ابعاد بازار سینما را برای مخاطبان، کارشناسان و رسانه‌ها فراهم می‌کند، اما همچنان در بازار شبکه نمایش خانگی اطلاعاتی از دخل و خرج سریال‌ها در دست نیست.بنابراین هرگز به قطعیت نمی‎توان از میزان دقیق هزینه‌ها و درآمدهای سریال‌های تلویزیونی در شبکه نمایش خانگی سخن گفت. این موضوع باعث می‌شود تا دامنه شایعات درباره دستمزدهای بازیگران، ‌هزینه‌های کلی و درآمدهای پرفروش‌ترین سریال ایرانی در شبکه نمایش خانگی روز به روز گسترده‌تر شود.

به‌طور معمول در صنعت سینما و تلویزیون در کشورهای توسعه‌یافته، رقم دقیق دستمزدهای بازیگران و هزینه‌های کلی تولید سریال‌ها اعلام رسانه‌ای می‌شود. چنان‌که صنعت تولید آثار نمایشی عمدتا شفاف و شیشه‌ای است. اتفاقی که شاید بتوان گفت هرگز در ایران نیفتاده است. آنچه در ادامه می‌خوانید، برآورد و تخمین کارشناسی هزینه‌‌ها و درآمدهای سریال ‌شهرزاد در فصل اول این سریال بر اساس گفت‌وگوهای تهیه‌کنندگان، برخی از بازیگران و برخی از روایت‌های رسانه‌ای است. همچنین بر همین اساس تخمین‌هایی درباره درآمد سریال شهرزاد در فصل دوم نیز ارائه خواهیم کرد.

نگاهی به دخل و خرج‌های فصل اول

تابستان سال گذشته بود که سیدهادی رضوی یکی از تهیه‌کنندگان سریال شهرزاد در گفت‌وگویی اعلام کرد رقم کل هزینه شده برای ساخت سریال شهرزاد یک، معادل ۱۲ میلیارد تومان بوده که او و شریک تجاری‌اش سیدمحمد امامی به‌طور مشترک و مساوی این هزینه را تقبل کرده‌اند. البته رضوی پیش از این و در جریان تولید سریال گفته بود که هزینه سریال شهرزاد بیش از ۱۲ میلیارد تومان بوده است. این در حالی بود که حسن فتحی در گفت‌وگویی دیگر هزینه این سریال را ۱۲ و نیم میلیارد تومان اعلام کرد و متعاقب آن رضوی در گفت‌وگویی با اعلام اینکه آقای فتحی از بخشی از هزینه‌ها مطلع بوده (به این معنی که از بخشی از هزینه‌ها اطلاعی نداشته است) تلویحا گفت که هزینه ساخت این سریال بیشتر از ۱۲ونیم میلیارد تومان هم بوده است. این گفته باعث شد تا برخی رسانه‌ها از رقم ۱۷ و حتی ۲۰ میلیارد تومانی ساخت شهرزاد خبر بدهند.

این در حالی بود که برخی سانه‌ها نیز از رقم ۱۴ میلیارد تومانی ساخت سریال خبر دادند که اگرچه هماهنگی متناسبی با ۲۸ قسمت سریال داشت اما به نظر می‌رسید این رقم نیز کمتر از هزینه واقعی تولید شهرزاد یک باشد. به هر حال سریال شهرزاد، بنا به تایید همه کارشناسان سینما، تلویزیون و همچنین سرمایه‌گذاران این سریال، گران‌ترین اثر نمایشی بخش خصوصی در قالب سریال است. سریالی که با استقبال گسترده مخاطبان توانست در فروش هم رکوردهای قابل توجهی را جابه‌جا کند. با این همه همیشه حاشیه‌های مربوط به فروش کپی‌های غیرقانونی و... نیز مانند هر سریال دیگری در شبکه نمایش خانگی، گریبانگیر این سریال نیز شد. به هر روی می‌توان با قاطعیت اعلام کرد که با توجه به بررسی‌های میدانی و آمارها و ارقامی که تاکنون درباره سریال شهرزاد در رسانه‌ها منتشر شده است، پرفروش‌ترین سریال شبکه نمایش خانگی به شیوه فروش سالم، سریال شهرزاد است. پیش از این البته سریال قهوه تلخ مهران مدیری با انتشار گسترده، رکورددار فروش سالم بود.

شمارگان توزیع فصل اول سریال

در اطلاعاتی که پیش از این در لابه لای گفت‌وگوهای متعدد برخی از کارشناسان و سازندگان سریال به دست آمد، معلوم شده تیراژ واقعی سریال در طول دوران توزیع برای هر قسمت ۴۰۰ هزار نسخه بوده است. به هر حال با توجه به ۲۸ قسمتی بودن فصل اول و قیمت سه و چهار هزار تومانی هر نسخه، می‌توان گفت درآمد نهایی سرمایه‌گذاران از محل فروش دی.وی.دی‌های سریال چیزی حدود ۳۵ میلیارد تومان بوده است. با کسر ۱۴ تا ۱۷ میلیارد تومان هزینه اولیه، می‌توان گفت که سود نهایی این سریال در صورت فروش تمام نسخه‌های قانونی آن، ۱۸ تا ۲۱ میلیارد تومان بوده است.البته ناگفته نماند که درآمد یک سریال تنها از محل تک فروشی دی.وی.دی‌های آن نیست و سازندگان سریال‌ها عمدتا تلاش می‌کنند تا از باب تبلیغات و ایجاد بازارهای اختصاصی درآمدهای بیشتری نیز کسب کنند. برای مثال در فصل اول سریال ایجاد بازار اختصاصی برای گردن‌بند مرغ آمین و تبلیغات منتشر شده در دی.وی.دی سریال نیز رقم‌های قابل توجهی را ثبت کرده است. تخمین برآوردها نشان می‌دهد که مجموع سود سریال شهرزاد در فصل نخست آن حدود ۲۵ میلیارد تومان بوده باشد.

درآمد فصل دوم

فصل دوم این سریال براساس تخمین‌های کارشناسی و برخی آمارهای غیررسمی همچنان با تیراژ ۴۰۰ هزار تایی منتشر شده و این در حالی است که قیمت هر نسخه دی.وی.دی به پنج هزار تومان رسیده است. یعنی درآمد اولیه در صورت فروش همه نسخه‌ها در هر قسمت، دو میلیارد تومان است که در صورت ادامه این روند تا قسمت بیست و دوم، درآمد نهایی سریال به ۴۴ میلیارد تومان خواهد رسید. اما هزینه ساخت سریال نیز در قیاس با فصل اول احتمالا ۲۰ درصد بیشتر شده است. یعنی چیزی حدود ۲۰ میلیارد تومان. با این اوصاف درآمد سریال شهرزاد در فصل دوم حدود ۲۴ میلیارد تومان خواهد بود. با این حال به نظر می‌رسد سازندگان سریال بیش از فصل اول آن به فکر بازارهای جانبی هستند. در قسمت سوم سریال شهرزاد، تلاش‌هایی برای ایجاد بازار کالاهای انحصاری همچون دستبند مرغ آمین و... انجام شد و در واقع رپرتاژ آگهی برای این کالا در سریال شکل گرفت.

آگهی‌های تجاری فصل دوم نیز احتمالا با افزایش قیمت همراه شده‌اند و درآمد سریال را از محل تبلیغات بیشتر خواهد کرد؛ بر اساس تخمین حدود ۳۰ میلیارد تومان. البته این در شرایطی است که تیراژ این سریال کم یا بیشتر نشود. زیرا به نظر می‌رسد با توجه به نارضایتی بسیاری از مخاطبان سریال شهرزاد در قسمت‌های نخستین فصل دوم آن، احتمالا تیراژ سریال در آینده با کاهش روبه رو شود.به هر حال تا زمانی که آمار و ارقام مشخصی دراین باره منتشر نشود، نمی‌توان از صحت و دقت این تخمین‌ها سخنی گفت. با این حال به نظر نمی‌رسد که این برآوردها چندان دور از ذهن باشند. شاید از همین رو باشد که‌سازندگان سریال، به فکر ساختن فصل‌سوم آن افتاده‌اند.