آثار بزرگان سینمای جهان در راه ایران

دنیای اقتصاد: سی‌وپنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر از یکم تا هشتم اردیبهشت در تهران برگزار می‌شود این دومین سالی است که این رویداد به‌صورت مستقل برگزار می‌شود. پیش‌ترها بخش بین‌الملل یکی از بخش‌های جشنواره فیلم فجر به‌شمار می‌آمد؛ اما از سال گذشته این بخش به تنهایی جشنواره‌ای را شکل داده است که قرار است ویترین سینمای جهان در ایران لقب بگیرد. در سال‌هایی که از طول عمر جشنواره فیلم فجر می‌گذرد، آیین نکوداشت شخصیت‌های مهم سینمای جهان برگزار شده است. در دوره‌های مختلف جشنواره فجر سینماگران صاحب سبک و نخبه‌ای از جمله کوستا گاوراس، فرانچسکو رزی، تئو آنگلوپولوس، ماریو مونیچلی، مصطفی عقاد، داریوش خنجی و... در جشنواره فجر حضور داشته‌اند و جایزه یک عمر فعالیت سینمایی را از آن خود کرده‌اند. حالا در آستانه برگزاری سی‌وپنجمین دوره جشنواره به دبیری رضا میرکریمی اسامی ۱۲ فیلم خارجی که در بخش ویژه این رویداد به روی پرده می‌روند اعلام شده است و تماشای آنها برای علاقه‌مندان سینمای جهان می‌تواند بسیار جذاب به نظر برسد.

«سفر زمان»

ترنس مالیک در مستند «سفر زمان» خاستگاه جهان، پیدایش ستارگان و کهکشان‌ها، سرآغاز زندگی روی زمین و تحول گونه‌های مختلف را بررسی می‌کند. تازه‌ترین ساخته کارگردان گوشه‌گیر آمریکایی، سپتامبر گذشته به عنوان یکی از رقبای جایزه شیر طلای جشنواره ونیز در لیدو روی پرده رفت. مالیک سال‌ها روی این مستند کار می‌کرد. «سفر زمان» با نام اصلی «سفر زمان: سفر زندگی» در دو قالب روی پرده رفت: یک نسخه ۹۰ دقیقه‌ای که کیت بلانشت راوی آن است و یک نسخه ۴۰ دقیقه‌ای آیمکس که براد پیت راوی آن است. در ونیز نسخه ۹۰ دقیقه‌ای نمایش داده شد. منبع الهام مالیک در ساخت «سفر زمان: سفر زندگی» دو نقل قول از ریچارد فاینمن فیزیکدان آمریکایی و آلبرت اینشتین فیزیکدان آلمانی درباره گیتی و معمای آن بود. مالیک طی بیش از چهار دهه حضور در دنیای سینما تنها هشت فیلم ساخته است. او سال ۱۹۹۹ با «خط قرمز باریک» برنده جایزه خرس طلای جشنواره برلین شد و در ۲۰۱۱ با «درخت زندگی» جایزه نخل طلای جشنواره کن را برد. «برهوت»، «روزهای بهشت»، «دنیای نو»، «به سوی شگفتی» و «شوالیه جام به دست»، دیگر فیلم‌های اوست.

«من، دانیل بلیک»

«من، دانیل بلیک» سال گذشته جایزه نخل طلای شصت و نهمین دوره جشنواره فیلم کن را برای کن لوچ کارگردان کهنه‌کار بریتانیایی به همراه داشت. این فیلم داستان دانیل بلیک نجار ۵۹ ساله‌ای است که بخش زیادی از عمر خود را در نیوکاسل گذرانده است. او پس از سکته قلبی و از کارافتادگی باید از کمک هزینه تامین اجتماعی ارتزاق کند. راه دانیل با مادری مجرد به نام کتی و دو فرزند کوچک او، دیزی و دیلن یکی می‌شود. تنها فرصت کتی برای فرار از یک خوابگاه یک اتاق خوابه مخصوص افراد بی‌سرپناه در لندن این است که زندگی در آپارتمانی در شهری ناآشنا را بپذیرد که ۳۰۰ مایل دورتر است. اینجاست که دانیل و کتی در سرزمینی متعلق به هیچ‌کس، گرفتار کاغذبازی‌های اداره بهزیستی می‌شوند. لوچ در فیلم جدیدش بار دیگر با پل لاورتی همکار فیلم‌نامه‌نویس خود همکاری کرده است. سال گذشته برای شانزدهمین بار فیلمی از لوچ در کن نمایش داده ‌شد. او در ۲۰۰۶ نیز برای «باد بر مرغزار می‌وزد» جایزه نخل طلا را دریافت کرد.

«پساتصویر»

«پساتصویر» آخرین فیلم آندره وایدا کارگردان بزرگ لهستانی است که پاییز سال پیش از دنیا رفت. داستان سال ۱۹۴۸ در لهستان می‌گذرد، دورانی که حزب کمونیست قدرت دارد و وزیر فرهنگ کشور می‌خواهد آثار تمام هنرمندان در راستای ایدئولوژی سوسیالیست‌ها باشد. در این بین، وادیسلاف چمینسکی هنرمند آوانگارد به این خاطر که حاضر نیست هنرش را در خدمت اهداف کمونیستی به‌کار بگیرد، مورد آزار قرار می‌گیرد. کارت عضویت اتحادیه نقاشان از او گرفته می‌شود؛ کرسی استادی در مدرسه هنرهای زیبای «لژ» را از دست می‌دهد و آثارش را از موزه‌ها حذف می‌کنند. در نهایت نام وادیسلاف در فهرست سیاه قرار می‌گیرد و امکان پیدا کردن کار از او سلب می‌شود. فیلم بر چند سال آخر زندگی چمینسکی متمرکز است، زمانی که دانشجویان متعهد در موسسه هنر که چمینسکی در آن تدریس می‌کرد، با وجود تهدیدها حاضر نشدند او را رها کنند. «پساتصویر» که اولین بار در دنیا سال پیش در جشنواره فیلم تورنتو روی پرده رفت، علاقه همیشگی وایدا را بازتاب می‌دهد. تا با کندوکاو در لایه‌های زیرین زندگی در لهستان، گذشته پرآشوب یا مسائل معاصر کشورش را منعکس کند. این فیلم سال گذشته نماینده لهستان در بخش فیلم خارجی‌زبان جوایز اسکار بود، اما نامزد نشد.

«تبعید»

مستند «تبعید» به دوران پس از نسل‌کشی خمرهای سرخ در کامبوج می‌پردازد. «تبعید» بیست و یکمین فیلم ریتی پان کارگردان مشهور کامبوجی است. این فیلم سال گذشته در بخش نمایش‌های ویژه شصت و نهمین جشنواره فیلم کن شرکت داشت.

«راه کوروساوا»

مستند «راه کوروساوا» روایت کاترین کادو از تجربیات شخصی‌اش از آکیرا کوروساوا فیلمساز مشهور ژاپنی است. فیلم شامل مصاحبه کادو با فیلمسازان مختلف و عکس‌هایی آرشیوی است. مصاحبه‌های کارگردان‌ها بر مشاهدات تکنیکی و فلسفی فیلم‌های کوروساوا تمرکز دارند.

«فارغ‌التحصیلی»

«فارغ‌التحصیلی» تازه ‌ترین ساخته کریستیان مونجیو یکی از نمایندگان برجسته موج نوی سینمای رومانی است. این فیلم اولین بار سال گذشته در بخش مسابقه اصلی جشنواره کن روی پرده رفت و مونجیو به‌طور مشترک با اولیویه آسایاس برنده جایزه بهترین کارگردان شد. «فارغ‌التحصیلی» ماجرای پزشکی به نام رومرو آلدا است که در شهر کوچکی در ترانسیلوانیا زندگی می‌کند. او به تنهایی دخترش الیزا را بزرگ کرده است و می‌خواهد او را برای ادامه تحصیل به خارج بفرستد. الیزا برای تحصیل در رشته روان‌شناسی از بریتانیا بورسیه می‌گیرد. اما پیش از امتحان نهایی الیزا مورد حمله و آزار و اذیت قرار می‌گیرد. این حادثه آینده‌ دختر را در هاله‌ای از ابهام فرو می‌برد. رومرو راه‌های مختلفی برای حل این مشکل در نظر می‌گیرد ولی هیچ کدام از این روش‌ها با قواعدی که او به‌عنوان یک پدر به دخترش آموخته همخوانی ندارد. مونجیو در ۲۰۰۷ با دومین فیلم بلند داستانی خود، درام مخوف «چهار ماه، سه هفته و دو روز» با موضوع سقط جنین در دوران کمونیستی، برنده جایزه نخل طلا شد. او در ۲۰۱۲ نیز فیلم «آن طرف تپه‌ها» را در بخش مسابقه اصلی کن داشت و برای آن جایزه بهترین فیلمنامه را برد.

«دختر ناشناس»

«دختر ناشناس» تازه‌ترین ساخته ژان-پی‌یر و لوک داردن، برادران فیلمساز بلژیکی درباره یک پزشک جوان و با استعداد با بازی آدل هانل است که حاضر نمی‌شود دیروقت در مطب خود را روی یک مراجعه‌کننده مرموز باز کند. او صبح روز بعد می‌فهمد که مراجعه‌کننده دختری بوده که حالا مرده است و پلیس هیچ راهی برای شناختن هویت دختر ندارد. او که حیرت‌زده شده است و احساس گناه می‌کند، می‌خواهد هویت و نام دختر را پیدا کند تا جسد به صورت مجهول‌الهویه دفن نشود. ژرمی رنیه و اولیویه گورمه دیگر بازیگران «دختر ناشناس» هستند که اولین بار در دنیا سال پیش در بخش مسابقه اصلی جشنواره کن روی پرده رفت. برادران داردن با دو نخل طلا از جشنواره فیلم کن از مشهورترین و معتبرترین فیلمسازان اروپایی به‌شمار می‌روند.

«نمک و آتش»

داستان «نمک و آتش» به کارگردانی ورنر هرتزوگ درباره دو زیست‌شناس است که برای تحقیقات سازمان ملل درباره یک فاجعه زیست‌محیطی به آمریکای جنوبی فرستاده می‌شوند. اما مدیر تبهکار یک کمپانی بزرگ و مسوول فاجعه زیست‌محیطی آنها را می‌رباید. نشانه‌هایی از یک آتشفشان عظیم به چشم می‌خورد و آنها برای جلوگیری از فاجعه باید متحد شوند. هرتزوگ در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ با فیلم‌های بلند سینمایی چون «آگیره، خشم خداوند» (۱۹۷۲)، «معمای کاسپار هاوزر» (۱۹۷۴) و «فیتس کارالدو» (۱۹۸۲) نام خود را به عنوان بخشی از جنبش موج نو سینمای آلمان مطرح کرد. او در کنار راینر ورنر فاسبیندر، ویم وندرس، الکساندر کلوگه، فولکر شلندورف و مارگارت فن تروتا از چهره‌های پیشرو سینمای آلمان در آن سال‌ها بود.

«ستاره نجواگر»

فیلم علمی - تخیلی «ستاره نجواگر» ساخته سیون سونو داستانی مینی‌مالیستی دارد: یک اندروید به کهکشان سفر می‌کند و بسته‌هایی را به آخرین بازماندگان بشر تحویل می‌دهد.

«مرگ در سارایوو»

«مرگ در سارایوو» سال گذشته به عنوان نماینده بوسنی و هرزگوین در بخش اسکار فیلم خارجی‌زبان، به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی معرفی شد. تانوویچ که در سال ۲۰۰۲ برای فیلم «سرزمین بی‌طرف» برنده اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد، در فیلم جدیدش بار دیگر به موضوع تاثیر جنگ داخلی بالکان در دهه ۱۹۹۰ پرداخته است. داستان فیلم در مکانی خیالی به نام هتل اروپا روی می‌دهد که از مسافرخانه معروف هالیدی در سارایوو الگو گرفته شده است. مسافرخانه هالیدی در دوران جنگ محل اقامت دیپلمات‌ها و خبرنگاران بین‌المللی بود. وقایع «مرگ در سارایوو» در ۲۰۱۴ در صدمین سالروزترور آرشیدوک فرانتس فردیناند، وارث تاج و تخت پادشاهی اتریش-مجارستان در سارایوو روی می‌دهد که قتل او زمینه‌ساز آغاز جنگ جهانی اول شد. تانوویچ در فیلم جدیدش این مساله را مورد کندوکاو قرار می‌دهد که چگونه تاریخ پیچیده بالکان، همچنان روی مردم و تعامل بین آنها تاثیرگذار است.

«فرانتز»

فیلم سیاه و سفید «فرانتز» اولین بار در دنیا سپتامبر سال پیش در بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره ونیز روی پرده رفت و برنده جایزه مارچلو ماسترویانی بهترین بازیگر مرد یا زن جوان جشنواره برای پائولا بیر بازیگر آلمانی شد. داستان فیلم بعد از جنگ جهانی اول در یک دهکده کوچک در آلمان روی می‌دهد. زنی جوان به نام آنا عزادار نامزدش فرانتز است که در نبردی در فرانسه کشته شده است و برای دیدن او هر روز به قبرستان می‌رود. روزی، یک مرد فرانسوی جوان به نام آدرین هم گلی روی سنگ قبر می‌گذارد. حضور او بعد از شکست آلمان یک ارتباط جدید را به همراه دارد و...

«رد پا»

«رد پا» فیلم جدید آگنیشکا هولاند کارگردان مطرح لهستانی از روی کتاب پرفروش «گاوآهن خود را روی استخوان‌های مرده بکش» نوشته اولگا توکارچوک ساخته شده است. فیلم درباره یک مهندس عمران بازنشسته است که در یک دهکده کوهستانی در مرز لهستان و جمهوری چک دور از دیگران زندگی می‌کند. مرگ اسرارآمیز تعدادی از مردان ده که جزو ستون‌های ده و همگی شکارچیان مشتاق هستند، پرسش‌هایی را به همراه دارد. «رد پا» سال گذشته در جشنواره برلین برنده جایزه آلفرد بائر (خرس نقره‌ای) شد. این فیلم تولید مشترک لهستان، آلمان، جمهوری چک، سوئد و اسلواکی است. هولاند با فیلم‌هایی چون «اروپا اروپا» و «در تاریکی» شهرت دارد.