خون تازه در رگ‌های تئاتر ایران

دنیای اقتصاد: پس از سال‌ها رکود هنر نمایش در کشور که حاصل کم‌توجهی‌های دولت‌ گذشته به مقوله هنر به‌ویژه تئاتر بود، بر اساس آمارها و فضای عمومی این حوزه می‌توان دید که چند سالی است جنب و جوشی جدید در گروه‌های نمایشی به وجود آمده و گویی خونی تازه در رگ‌های این هنر به جریان افتاده و همان‌طور که شاخص‌های آماری تئاتر کشور در زمینه تولید تئاتر و رده‌بندی نمایش‌ها بر اساس گروه مخاطبان طی ۴ سال گذشته نیز نشان می‌دهد، رشد قابل توجه در هنر نمایش ایجاد شده است.

گزارش مقایسه‌ای 6 ماهه اول سال‌های 92 تا 95

در یک نگاه کلی و حتی بدون پرداختن به اعداد و ارقام، تنها بر اساس تحول در مطالبات هنرمندان طی سال‌های اخیر می‌توان دامنه عملکرد این حوزه از هنر را ارزیابی کرد. توجه به آنچه در حوزه تولید و اجرای آثار نمایشی رخ داده تصویرگر بازار کار، جامعه تولید و فعالان این حوزه و جامعه هدف خواهد بود. در ۶ ماه اول سال ۱۳۹۲ به گواهی آمار ارائه‌شده روابط عمومی مرکز هنرهای نمایشی تعداد ۳۵۷ مجوز اجرای نمایش صادر شده که از آن میان ۲۶۸ نمایش جدید روی صحنه رفته‌اند و ۷۹ مجوز نیز برای تمدید اجرا صادر شده است. این ارقام برای ۶ ماهه اول سال ۹۳ به صدور ۵۲۷ مجوز رسیده که ۱۲۰ مجوز برای تمدید اجرای آثار و ۴۰۷ مجوز برای نمایش‌های جدید که روی صحنه رفته‌اند، بوده است. همین بازه زمانی در سال ۹۴ با صدور ۵۵۱ مجوز اجرا از سوی شورای ارزشیابی و نظارت همراه بوده که ۱۳۰ مورد از مجوزها مربوط به تمدید اجرا و ۴۴۸ مورد نیز مربوط به مجوز اجرای نمایش‌های جدید بوده که در این مدت روی صحنه رفته‌اند. اما در سال‌جاری، ۶ ماهه نخست سال با صدور ۸۴۲ مجوز اجرا همراه شده است. این تعداد نشان می‌دهد ۶۹۰ نمایش جدید روی صحنه رفته‌اند و ۱۵۱ مجوز نیز برای تمدید اجرای نمایش‌ها صادر شده‌اند. این آمار نشان می‌دهد تعداد مجوزهای صادر شده و نمایش‌هایی که روی صحنه رفته‌اند به میزان ۳ برابر طی این محدوده زمانی افزایش داشته‌اند.

رده‌بندی نمایش‌ها براساس گروه مخاطبان

از میان ۳۵۷ مجوز صادر شده برای بهار و تابستان سال ۹۲ تعداد ۱۶۵ مجوز برای نمایش‌های حرفه‌ای و بزرگسال صادر شده که تنها ۲۵ مورد آن به نمایش‌های تمدید شده اختصاص داشته است. ۷۹ مجوز به آثار کمدی و آزاد، ۴۹ نمایش تمدید شده و ۳۰ نمایش جدید را شامل می‌شود و از ۴۳ مجوز برای قطعات نمایشی و سرگرمی تنها یک مجوز برای تمدید بوده است. در این سال ۶۵ مجوز برای نمایش‌های گروه سنی کودک بوده که ۱۴ نمایش تمدید شده و ۵۱ نمایش جدید بوده‌اند. اجراهای ویژه بانوان در این سال تنها یک مورد بوده و ۴ نمایش نیز در گروه متفرقه طبقه‌بندی شده‌اند.

در ۶ ماه سال ۹۳ نمایش‌های حرفه‌ای و بزرگسال تعداد ۲۰۰ نمایش بوده‌اند که ۱۹۴ مورد نمایش‌های جدید و تنها ۶ مورد تمدیدی در آن دیده می‌شوند. برای نمایش‌های کمدی آزاد ۱۷۵ مجوز صادر شده که در آن ۸۱ نمایش جدید و ۹۴ مجوز تمدید دیده می‌شود. ۷۶ مجوز نیز به قطعات نمایشی و سرگرمی اختصاص داده شده که تنها ۶ مورد از آن مربوط به تمدید اجرا بوده است. برای مخاطبان کودک نیز ۴۱ نمایش تولید شده‌اند و ۱۳ نمایش نیز مجوز تمدید گرفته‌اند که در مجموع ۵۴ مجوز اجرا برای نمایش‌های این گروه سنی اعلام شده است. در این بازه زمانی ۸ نمایش ویژه بانوان روی صحنه رفته که تنها یک مورد از آن تمدید شده است. تعداد ۱۱ نمایش در طبقه‌بندی متفرقه قرار گرفته و ۴ پرفورمنس نیز به اجرا در آمده‌اند که یک نمایش نیز مجوز تمدید دریافت کرده است.

به گزارش هنرآنلاین، در ۶ ماه اول سال ۱۳۹۴ از ۲۰۲ مجوز اجرا برای نمایش‌های حرفه‌ای بزرگسال ۱۹۹ نمایش جدید و ۳ نمایش نیز تمدید شده‌اند. نمایش‌های کمدی آزاد نیز ۱۱۷ نمایش جدید و ۱۰۲ نمایش تمدید شده که تعداد مجوزها در این گونه نمایشی را به ۲۱۹ عدد رسانده است. در این بازه زمانی تعداد قطعات نمایشی و سرگرمی با رشد چشمگیر روبه‌رو شده، ۱۱۵ مجوز برای این گونه نمایشی صادر شده که ۶۲ نمایش جدید و ۵۳ نمایش تمدید شده را شامل می‌شود. در زمینه نمایش‌های کودک نیز ۱۲۱ نمایش روی صحنه رفته‌اند که ۶۸ نمایش جدید و ۵۳ نمایش تمدید شده بوده‌اند. در این سال تنها ۳ نمایش ویژه بانوان اجرا شده و ۶ نمایش نیز در طبقه‌بندی متفرقه قرار داشته‌اند. ۲ نمایش در گروه پرفورمنس‌ها به اجرا در آمده‌اند. آمار دقیق‌تر درباره نمایش‌های این سال نشان می‌دهد که ۳۱۱ نمایش برگرفته از متون ایرانی بوده و ۵۰ نمایش نیز برگرفته از متون خارجی و۴ نمایش نیز اقتباسی یا برداشت آزاد از دیگر متون بوده‌اند.

رشد اجرای تئاتر در بهار و تابستان 1395

سال‌جاری را باید در مقایسه با سه سال گذشته یکی از فعال‌ترین سال‌های اخیر نامید که با رشد روز افزون تعداد اجراهای نمایشی همراه بوده است. در ۶ ماهه اول این سال از بین ۸۴۲ مجوز داده شده به نمایش‌ها ۳۳۹ مجوز به نمایش‌های حرفه‌ای و بزرگسال اختصاص داشته‌اند که ۳۱۵ نمایش جدید و ۲۴ مورد نیز به نمایش‌های تمدیدی داده شده‌اند. برای نمایش‌های کمدی آزاد نیز ۲۱۲ مجوز صادر شده که ۱۰۷ نمایش جدید و ۱۰۵ نمایش تمدید شده‌اند. در بخش قطعات نمایشی و سرگرمی نیز از ۱۸۳ مجوز صادر شده تنها ۱۶ نمایش مجوز تمدید دریافت کرده‌اند. برای نمایش‌های کودک و نوجوان در این مدت زمان ۶۸ مجوز اجرا صادر شده که ۶۲ نمایش جدید و ۶ تمدید اجرا بوده است. اجرای ۱۹ نمایش ویژه بانوان از ویژگی‌های اجرای نمایش در بهار و تابستان سال جاری بوده است. ۱۵ نمایش متفرقه و ۵ پرفورمنس در این مدت روی صحنه رفته‌اند.

اگر به متون این نمایش‌ها نگاهی دوباره داشته باشیم آشکار می‌شود که ۴۱۰ نمایشنامه برگرفته از متون ایرانی و ۶۲ اثر نیز بر اساس متون خارجی روی صحنه رفته‌اند. ۱۷ نمایش نیز اقتباسی یا برداشت آزاد از متون دیگر بوده‌اند. مسلما استناد به این آمار برای سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان، تحلیلگران و فعالان این رشته هنری که چشم‌انداز زیرساخت‌های نمایشی، کسب و کار در هنر تئاتر و فرهنگ عمومی جامعه را مورد دقت قرار می‌دهند راهگشا خواهد بود. بستر اجرایی آثار در هر گروه مخاطب نیازمند توجه بیشتر به مناسبت‌های تقویم همچون جشن‌ها، سوگواری‌ها، تعطیلات نوروز، تعطیلات تابستان و از سوی دیگر سیاست‌گذاری و رویکرد جشنواره‌هایی که در این ایام برگزار شده‌اند نیز است. پراکندگی سالن‌های سطح شهر، میزان صندلی‌های تئاتر در هر منطقه، فعالیت ارگان‌های مختلف فرهنگی و اعتباری که برای هنر تئاتر در نظر می‌گیرند، میزان موفقیت اجراها در جذب مخاطب و... نیز در این آمار دیده نشده درحالی‌که تاثیر آن بر افزایش اجراهای نمایشی غیرقابل انکار است.