تنفس کتاب در هوای آلوده

فرهنگ و هنر: درست سه سال پیش بود که احمد مسجدجامعی عضو شورای شهر تهران فراخوانی را منتشر کرد و از مردم خواست تا روز آخر هفته را در کتابفروشی‌ها بگذرانند. فراخوان وزیر سابق ارشاد در آن روزها به سرعت در فضای مجازی دست به دست شد و چهره‌های زیادی به این دعوت پاسخ مثبت دادند و در نتیجه حضور مردم در کتابفروشی‌های خیابان انقلاب و راسته کریم خان و نقاط دیگر شهر به شکل قابل توجهی اتفاق افتاد و کسب و کار کتابفروش‌ها در یک روز پاییزی رونق گرفت.سال بعد هم همین اتفاق افتاد و بازهم مردم از ایده عضو شورای شهر تهران استقبال کردند و حتی دامنه برپایی این رویداد گسترده‌تر شد و کتابگردی علاوه‌بر تهران در چند شهر دیگر کشور هم شکل گرفت.

امسال سومین سالی است که قرار است امروز کتابگردی‌اش در یک روز پاییزی و در هوای دودآلود پایتخت تکرار شود. هوای آلوده‌ای که این روزها راهی برای نفس کشیدن ساکنان شهر ماشین و آهن و دود باقی نگذاشته است.احمد مسجدجامعی چند روز پیش فراخوانش را در کانال تلگرامی خود منتشر کرد و نوشت:« کتاب یکی از پایدارترین میراث‌های بشری است که حامل تمام دانش‌ها و یافته‌های انسان است و به این اعتبار، ترویج کتابخوانی، ترویج تمام دانش‌ها و میراث بشری است. توسعه کتابخوانی، توسعه علم و دانش و اخلاق و معارف دینی هم هست. بنابراین، تقدیر، پشتیبانی و حمایت از دست‌اندرکاران کتاب، تقدیر از تعالی فرهنگی کشور عزیزمان، ایران است.» او در ادامه این فراخوان نوشت: «یکی از موثرترین راه‌های پشتیبانی و حمایت از خدمتگزاران کتاب، حضور فعال و مردمی در کتابفروشی‌ها و خرید کتاب است.

رونق کتابفروشی‌ها به عنوان آخرین حلقه از زنجیره صنعت نشر، به رونق کل نشر ایران منجر خواهد شد. از دو سال پیش، آخرین پنج‌شنبه هفته کتاب، که روز کتابفروشی نام گرفته، با استقبال مردم فهیم کشورمان، رو به‌رو شده است، امسال نیز از مردم فرهیخته و شریف سراسر ایران دعوت می‌کنیم، روز پنج‌شنبه ۲۷ آبان ماه با حضور پرشور گروه‌های دانش‌آموزی، دانشجویی، خانوادگی و... در کتابفروشی‌های سراسر کشور و خرید کتاب، به کتابفروشان زحمتکش خسته نباشید بگویند و از دست‌اندرکاران، ناشران، نویسندگان، مترجمان و پدیدآورندگان کتاب ایران تقدیر کنند.»

امسال هم فراخوان کتابگردی با پاسخ مثبت اهالی فرهنگ و هنر روبه‌رو شد و قرار شد بسیاری از چهره‌های سرشناس به کتابفروشی‌ها بیایند تا اقتصاد نشر در دل پاییز ۹۵ حال و هوایی تازه کند.البته نباید نادیده گرفت که انجام چنین طرح‌هایی در سال‌های اخیر باعث شده است تا وضعیت فروش کتاب نسبت به گذشته با جهشی قابل توجه روبه‌رو شود. مشاهدات میدانی این نکته را ثابت می‌کند که بر خلاف تصور بسیاری، مردم به کتاب علاقه دارند و از فرصت‌هایی که پیش رو دارند برای خرید این کالای فرهنگی استفاده می‌کنند. اگرچه وضعیت خیلی ایده‌آل نیست، اما آنقدرها هم که گاهی بازتاب پیدا می‌کند با شرایطی بحرانی روبه‌رو نیستیم.

تلاقی کتابگردی و طرح پاییزه

شاید یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های کتابگردی ۹۵ با دو سال گذشته را باید تلاقی طرح پاییزه کتاب و این رویداد فرهنگی دانست. در آستانه آغاز سال ۱۳۹۵ کمپینی در فضای مجازی به وجود آمد که از مردم می‌خواست به جای عیدی به دوستان خود کتاب هدیه کنند. زمان زیادی طول نکشید که این کمپین با اقبال مردم و مدیران فرهنگی روبه‌رو شد و اجرای طرح عیدانه کتاب در کتابفروشی‌ها شکل گرفت. در مدت اجرای این طرح کتابفروش‌ها تسهیلاتی را برای مشتری‌ها در نظر می‌گرفتند و کتاب‌ها را با تخفیف می‌فروختند. خوشبختانه کمتر از یک سال است که در نتیجه آزمون و خطاهای گذشته، مسوولان فرهنگی به این نتیجه رسیده‌اند که سازوکار جدیدی برای رونق اقتصاد نشر و گسترش فرهنگ کتابخوانی پایه‌گذاری کنند و آن پرداخت یارانه از طریق کتابفروشی‌ها در ازای خرید کتاب است. اکنون بعد از طرح‌های «عیدانه کتاب» و «کتابفروشی به وسعت ایران» و «تابستانه کتاب»، چهارمین گام به‌منظور توجه وزارت ارشاد به اعطای یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها در حال اجرا است.

ثبت‌نام در طرح «پاییزه کتاب» از ۲۴ مهر تا ۲۴ آبان‌ به مدت یک ماه در کتابفروشی‌های سراسر کشور اجرا شد و ۵۵۲ کتاب‌فروشی از ۳۰ استان کشور برای مشارکت در این طرح عضو شده‌اند که استان‌های تهران با ۱۰۹ کتاب‌فروشی، قم با ۶۷ کتاب‌فروشی و اصفهان با ۶۰ کتاب‌فروشی بیشترین مشارکت در طرح «پاییزه کتاب» را از آن خود کرده‌اند. در این طرح سقف تخفیف برای هر کتاب‌فروشی حداقل ۲۰ میلیون ریال و سقف مجاز خرید برای هر خریدار حداکثر یک میلیون ریال است و خریدار هم می‌تواند در چند نوبت و از چند کتاب‌فروشی عضو طرح «پاییزه کتاب»، آثار مورد نیاز خود را خریداری کند. از سوی دیگر موسسه خانه کتاب تعهد کرده حداکثر تا یک ماه بعد از پایان طرح با کتاب‌فروشی‌های عضو این طرح تسویه حساب کند. با این حال تلاقی دو طرح «پاییزه کتاب» و «کتابگردی» در یک روز پاییزی شرایط را به سمتی پیش برده است که کتابفروشان از لحاظ فروش روزی به یادماندنی را پشت سر بگذارند؛ چراکه قرار است علاوه‌بر تسهیلات طرح پاییزه، تسهیلات طرح کتابگردی به قیمت‌های فروش اضافه شود و مشتریان پروپاقرص کتاب با تخفیف‌های ویژه‌ای کتاب بخرند و در این روز تخفیف‌های طرح «پاییزه کتاب» ۱۰ درصد بیشتر خواهد شد.

البته طرح«پاییزه کتاب» در بازه زمانی تا ۲۴ آذر در کتابفروشی‌های عضو این طرح اجرا می‌شود.با پایان یافتن طرح «عیدانه کتاب» که با شعار «امسال کتاب عیدی دهیم» در بازه زمانی یک ماهه از ۱۵ اسفندماه ۹۴ تا فروردین‌ماه ۹۵ در سطح کشور اجرا شد، ۴۳ میلیارد و ۷۵۲ میلیون و ۷۲۹ هزار و ۴۵ ریال کتاب با تخفیف ۸ میلیارد و ۷۵۰ میلیون و ۵۴۵ هزار و ۸۰۵ ریال به فروش رفته است. در طرح عیدانه کتاب در ۳۱ استان و با مشارکت ۳۲۷ کتابفروشی دارای فروش اجرا شد و در این مدت ۲۸۶ هزار و ۷۴۴ نسخه کتاب از سوی ۱۰۳ هزار و ۱۶۸ نفر خریداری شده است.

طرح تابستانه کتاب با افزایش فروش ۱۰۶ درصدی نسبت به طرح عیدانه کتاب به فروش ۹۰ میلیارد و ۲۱۰ میلیون ریالی دست یافت.در طرح تابستانه کتاب ۱۷ میلیارد و ۳۶۰ میلیون تومان و در طرح عیدانه کتاب ۷ میلیارد و ۷۴۰ میلیون ریال یارانه پرداخت شده و ۵۸۹ کتابفروشی عضو این طرح بودند و از این تعداد ۵۱۹ کتابفروشی حضور فعال داشتند و احتمال می‌رود با توجه به برگزاری روزکتابگردی فروش طرح پاییزه به رقم بسیار قابل توجهی برسد.در روزهای گذشته چهره های سرشناسی به دعوت کمپین کتابگردی ۹۵ پاسخ مثبت دادند و قرار است برنامه‌های متنوعی در کتابفروشی‌های تهران و سایر شهرستان‌ها برگزار شود که به‌دلیل گستردگی و تنوع آن در شهرهای مختلف کشور آنها را انعکاس نداده‌ایم اما احمد مسجد‌جامعی عضو شورای شهر تهران امروز ظهر در کتابفروشی انتشارات دنیای اقتصاد واقع در خیابان مطهری بین سنائی و میرزای شیرازی پلاک ۳۷۰ حضور خواهد داشت.