تفاوت ارزش جوایز جشنواره‌های تئاتر، موسیقی و فیلم موج انتقادها را برانگیخت
صورتحساب جوایز در جشنواره‌های سه‌گانه فجر
اما به روال معمول همه جشنواره‌های هنری جهان و به‌ویژه سه گانه ایرانی، همزمان با پایان شب اختتامیه جشنواره‌ها، فستیوال بزرگ حاشیه‌ها تازه آغاز می‌شود. موضع‌گیری‌ها و انتقادها، گلایه‌ها و چشمداشت‌ها و. . . سرباز می‌کنند و انگار زمان برگزاری جشنواره‌ها را تا چند روز بعد نیز کش می‌دهند.
اما به روال معمول همه جشنواره‌های هنری جهان و به‌ویژه سه گانه ایرانی، همزمان با پایان شب اختتامیه جشنواره‌ها، فستیوال بزرگ حاشیه‌ها تازه آغاز می‌شود. موضع‌گیری‌ها و انتقادها، گلایه‌ها و چشمداشت‌ها و... سرباز می‌کنند و انگار زمان برگزاری جشنواره‌ها را تا چند روز بعد نیز کش می‌دهند.امسال در مراسم جشن اختتامیه هر سه جشنواره بزرگ تئاتر، سینما و موسیقی هنرمندانی که روی صحنه رفتند و جایزه گرفتند و همچنین هنرمندانی که روی صحنه نرفتند و جایزه نگرفتند، حرف‌های حاشیه‌داری درباره برگزاری جشنواره‌ها زدند که توجه قریب به اتفاق رسانه‌ها را برانگیخت.
در اولین اختتامیه که برای اهدای جوایز جشنواره تئاتر فجر برگزار شد، حمیدرضا نعیمی، کارگردان نمایش‌های سقراط و ترور، به هنگام دریافت جایزه‌اش با بیان اینکه مهم نیست قیمت نفت ۲۰ دلار باشد یا ۱۲۰ دلار، گفت: باید سهم تئاتر به اندازه نیازش باشد. حال ما بد است و بچه‌های تئاتر با کمترین دستمزدها دارند کار می‌کنند. این در حالی بود که جوایز بخش‌های مختلف جشنواره تئاتر ایران به‌صورت میانگین معمولا حدود ۸۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بود.
این صحبت او با واکنش بسیاری از رسانه‌ها مواجه شد. بسیاری‌ها معتقد بودند که درک تفاوت درآمدهای بودجه‌ای دولت با نفت ۲۰ و ۱۲۰ دلاری چنان قابل توجه است که نه فقط تئاتری‌ها، بلکه همه مردم باید متناسب با درآمدهای دولت منتظر دریافت کمک باشند. انتقادی که بی‌تردید منطقی‌تر از سخنان نعیمی بود. اما این همه ماجرا نبود.اختتامیه جشنواره فیلم فجر هم در راه بود و پس از آن اختتامیه جشنواره موسیقی. اهدای جوایز به برگزیدگان و تقدیر شده‌های این دو جشنواره، باعث شد تا منتقدان هم به مقایسه سطح برگزاری جشن‌های اختتامیه و بررسی تخصیص بودجه این سه جشنواره بپردازند.
یک مقایسه طلایی
در مراسم اختتامیه سی‌وچهارمین جشنواره فیلم فجر اهدای جوایز در قالب ۲۰ و ۳۰ سکه طلا به برگزیدگان را شاهد بودیم. همچنین در اختتامیه سی‌ویکمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر در مجموع ۲۴۰ سکه طلا معادل ۲۳۷ میلیون تومان جایزه به هنرمندان برگزیده اهدا شد و در موردی شگفت‌تر؛ خالق بهترین آلبوم سال نیز ۶۰ سکه طلا دریافت کرد. حال آنکه رقم ۸۰۰ هزارتومانی و ۲ میلیون تومانی درنظر گرفته شده برای برگزیدگان سی‌وچهارمین جشنواره تئاتر فجر، کنایه‌های جواد عزتی (یکی از داوران بخش تئاتر خیابانی) را در پی داشت. «۸۰۰ هزار تومان..!»
به‌طور کلی براساس تخمین ارزش ریالی جوایز بخش ایران تئاتر فجر، می‌توان گفت در این بخش در حدود 30 تا 40 میلیون تومان هزینه شده است. به این معنی که ارزش ریالی کل جوایزی که به همه برگزیدگان بخش ایران جشنواره فجر تعلق گرفته، کمتر از 40 میلیون تومان بوده است. اما در سینما این روال تغییر کرد و در جشنواره فیلم فجر جوایزی که به برگزیدگان اهدا شد بسیار بیشتر از رقم 40 میلیونی تئاتر تخمین زده می‌شود، اما چون میزان و ارزش جوایز اعلام نشده است در این باره قضاوت دقیقی نمی‌شود انجام داد.
نخستین انتقادها
به هر روی محمودرضا رحیمی (نمایش‌نامه‌نویس، کارگردان، بازیگر و مدرس تئاتر) در تشریح دلایل چنین تبعیض آشکاری گفت: خوشحالم در مراسم اختتامیه جشنواره تئاتر فجر شرکت نکردم. با توجه به ارقام جوایز (!)؛ ای‌کاش مسوولان اصلا جایزه نمی‌دادند. در تمام زمینه‌ها که بررسی کنید؛ می‌بینید از ماست که بر ماست و متاسفانه در شرایطی به سر می‌بریم که نمی‌دانیم روی سخن ما باید به کدام سو باشد؟!
این هنرمند گفت: تئاتر ما زمانی درباره شاهین سرکیسیان سکوت کرد و حالا هم در ارتباط با موج دروغین اقتصاد تئاتر که بحث درآمدهای چندصد میلیونی را پیش می‌کشد؛ سکوت اختیار کرده است. وقتی می‌گوییم دولت کاری به ما نداشته باشد، نتیجه همین می‌شود در این میان افرادی مقصر هستند که گیشه‌های میلیاردی به راه انداخته‌اند.او ادامه داد: بابت اتفاقی که در جشنواره تئاتر فجر رخ داد؛ اصلا شگفت‌زده نیستم چون از مدت‌ها قبل و از وقتی آقای مرادخانی سکان هدایت معاونت امور هنری را به دست گرفت؛ می‌دانستیم موسیقی به‌دلیل درآمدزایی بیشتری که دارد بر تئاتر ارجحیت پیدا می‌کند و با عرض تاسف؛ مشاوره بعضی دوستان مشکل را بیشتر هم کرده است. عضو انجمن بازیگران خانه تئاتر تصریح کرد: اشتباهی که طی چند سال گذشته از تماشاخانه ایرانشهر آغاز شد امروز به‌جایی رسیده که حتی افزایش سالن‌های نمایش هم خسران به‌وجود آمده را برطرف نمی‌کند و ما باید برای برطرف شدن معضل سالن‌های نمایشی خالی فکری کنیم.
نتیجه‌گیری عجولانه
خبرگزاری ایلنا در گزارشی که در این باره نوشته نتیجه گرفته است که به هر ترتیب تناقض موجود در جوایز جشنواره‌ها به‌ویژه فاصله معنادار برگزیدگان تئاتر با دیگر هنرها (موسیقی و سینما) معنایی خاص را به ذهن متبادر می‌کند. اگر عنوان شود که گروه‌های تئاتری پیش از ورود به جشنواره مبالغی برای تمرین و آماده‌سازی نمایش خود دریافت کرده‌اند، به هیچ‌وجه قابل پذیرش نیست. به این دلیل که در نمونه‌های بسیار، کارگردانان سینما برای ساخت آثار خود وام بانکی دریافت می‌کنند یا اهالی موسیقی با فروش آلبوم‌ها و برگزاری کنسرت؛ هزینه‌های خود را حتی پیش از جشنواره جبران کرده‌اند و البته که خلق اثر در عرصه هنر نمایش تفاوت چشمگیری با این دو دارد و دولت‌ها موظف به حمایت از آن هستند.
در پایان تنها باید به یک نکته اشاره کرد: اگر مدیران، مسوول قطعی نتایج برنامه‌ریزی‌های حوزه موسیقی و تئاتر عنوان کنند، پرداخت هزینه‌های جوایز جشنواره موسیقی توسط حامیان مالی صورت گرفته است؛ باید به آنها پاسخ داد که شما یکسال فرصت داشتید تا با توجه به شرایط موجود و روابط بسیار زیاد خود برای جشنواره تئاتر فجر نیز حامی مالی پیدا کنید. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پشت صحنه آثار نمایشی یا مراسم گوناگون تئاتری همواره از کاهش سهم دولت از محل فروش نفت و مشکلات اقتصادی سخن می‌گوید، اما باتوجه به آنچه پیش چشم مردم و هنرمندان رخ می‌دهد همچنان می‌توان پذیرفت که بهای هر بشکه نفت برای تمامی هنرها 20 دلار است؟
ارسال نظر