دنیای اقتصاد: توانمندی صنایع بزرگ یکی از مباحثی است که اقتصاد ایران را طی سال‌های دور و نزدیک تحت‌الشعاع قرار داده است. به‌نظر بسیاری از کارشناسان، فقدان تکنولوژی در کنار تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌های هسته‌ای طی سال‌های گذشته باعث شده تا ایران نتواند جایگاه خود را در دنیا آن‌طور که باید پیدا کند. با این حال، چشم اندازها به روند آتی این صنایع نشان می‌دهد که با وجود منابع قابل توجه ایران در حوزه‌هایی نظیر برق و گاز با لغو تحریم‌های هسته‌ای، ایران نه تنها صادرات نفت بلکه صادرات گاز و برق را نیز بیشتر از قبل پیگیری کند. در همین زمینه «دنیای اقتصاد»در حاشیه دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی انرژی در کیش به گفت‌وگو با هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نیرو پرداخته است. فلاحتیان در این گفت‌وگو به بررسی صنایع مهم در پساتحریم، همچنین چالش‌های صنایع مهمی از قبیل برق و گاز در بخش داخلی و خارجی پرداخته است. متن مصاحبه با وی را در ادامه می‌خوانید:

با توجه به اینکه این نمایشگاه در زمانی نزدیک به اجرای برجام و رفع تحریم‌های هسته‌ای در حال برگزاری است، خروجی نمایشگاه برای صنایعی همچون برق و انرژی تا چه اندازه می‌تواند مفید باشد؟

مشاهدات نشان می‌دهد که هر سال مشارکت شرکت‌های خارجی افزایش داشته و محصولات متنوع‌تر و کیفی‌تری در نمایشگاه مشاهده شده است. باید توجه کرد که ما در شرایط تحریم با فعالیت تولیدکنندگان داخلی موفق شدیم به‌خوبی از تحریم‌ها عبور کرده و برق مورد نیاز کشور را تولید کنیم. همچنین طی این سال‌ها توانستیم به جمع هفت کشور جهان بپیوندیم که توانسته تجهیزات نیروگاهی خود را در داخل کشور تولید کند. در شرایط کنونی ۱۰۰ درصد تجهیزات توزیع برق در داخل کشور آماده و بیش از ۹۵ درصد از تجهیزات شبکه انتقال و پست‌های فشار قوی نیز در داخل کشور ساخته می‌شود. در حوزه صنعت نفت، گاز و پتروشیمی هم شرایط به همین شکل است و با توانمندی شرکت‌های سازنده داخلی ما به موفقیت‌های بسیار زیادی دست یافته‌ایم. در شرایط جدید هم که بعد از مذاکرات هسته‌ای پیش آمده خوشبختانه سطح آمد و رفت‌ها و تعاملات بین شرکت‌های معتبر خارجی با سازندگان داخل کشور بسیار زیادتر از گذشته شده است. همچنین مراجعات مکرری برای سرمایه‌گذاری در صنعت برق به ما انجام شده که این موضوع در مورد صنایع نفت و گاز و پتروشیمی هم بوده است.


چشم انداز روابط بین‌الملل ایران با کشورهایی را که هم‌اکنون با رویکرد مثبت به ایران وارد شده است، چگونه ترسیم می‌کنید؟

چشم انداز کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدتی را که در ارتباط با این تعاملات بین‌المللی می‌توانیم متصور باشیم این است که در دوران پساتحریم با برقراری ارتباطات موثر تجاری، اداری و تکنولوژیک بین شرکت‌های داخلی و شرکت‌های معتبر اروپایی قطعا خواهیم توانست هم کیفیت محصولات داخلی را افزایش دهیم و هم قیمت تمام شده تولیدات داخلی با توجه به روان شدن گردش مالی و باز شدن سوئیفت‌ها را کاهش دهیم. همراه با کاهش قیمت تمام شده محصولات داخلی و افزایش کیفیت تولیدات داخلی و ایجاد این ارتباطات قطعا ما می‌توانیم کمک قابل توجهی به صنایع داخل کشور داشته باشیم و زیرساخت‌های کشور را تقویت کنیم. قطعا این موارد می‌تواند باعث حضور فعال‌تر ما در بازارهای منطقه‌ای و جهانی شود. این موارد می‌تواند صادرات خدمات فنی مهندسی ما و کالاهای صنعتی را افزایش دهد که جایگزین مناسبی برای صادرات نفت و گاز خواهند بود که منجر به کارآفرینی و ایجاد اشتغال می‌شود.


کدام کشورها بیشتر تمایل دارند با ایران همکاری کنند ؟

عمده کشور‌هایی که در ماه‌های اخیر در صنعت برق به وزارت نیرو مراجعه کرده‌اند، شامل اکثر شرکت‌های معتبر اروپایی، ژاپنی و کره جنوبی هستند که این کشورها در واقع صاحبان تکنولوژی صنعت برق جهان به‌شمار می‌روند.


با توجه به بحران‌های اقتصادی جهان که این روزها در زمینه افت قیمت کالاهای پایه و نفت صورت گرفته است آیا این مسائل می‌تواند در تمایل ورود سرمایه‌گذار خارجی تاثیرگذار باشد و ما را وارد فاز جدیدی از چالش کند؟

آنچه که ما در ماه‌های اخیر شاهد بودیم ابراز تمایل در چنددسته از فعالیت‌ها است. مورد اول اینکه شرکت‌های خارجی ابراز تمایل کرده‌اند برای سرمایه‌گذاری در جهت احداث نیروگاه‌های مورد نیاز ما که این هم شامل نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با راندمان بالا و هم نیروگاه‌های تجدیدپذیر بادی و خورشیدی و زباله‌سوز مورد نیاز کشور می‌شود، همکاری کنند. بنابراین یک دسته از سرمایه‌گذاران تمایل دارند که صددرصد با سرمایه خودشان نیروگاه بسازند و تنها از ما انتظار دارند که برق تولیدی آنها را به‌صورت تضمینی خریداری کنیم. دسته دوم ابراز تمایل برای همکاری با تولیدکنندگان داخلی است تا انتقال تکنولوژی دهند و تجهیزات خودشان را در داخل کشور ما تولید کنند. به عبارتی تمایل دارند که هم در بازار مصرف ایران حضور داشته باشند و هم محصولات خودشان را به کشورهای پیرامون منطقه بفروشند؛ بنابراین انتظار ما در شرایط بعد از لغو تحریم‌ها و باز شدن سوئیفت‌ها این است که ما با تعاملات مستمر که با برند‌های معتبر خارجی ایجاد می‌کنیم بتوانیم سرمایه‌گذاری بیشتری را در صنعت برق، نفت، گاز و پتروشیمی جذب کنیم تا بتواند این منابع جایگزین منابع درآمدی نفت باشد. علاوه‌بر این موارد، انتظار داریم با توجه به ظرفیت جذب تکنولوژی در داخل ایران، با استفاده از این تعاملات تکنولوژی نیز به داخل کشور وارد شود.


خدمات فنی مهندسی ایران در مقایسه با دیگر کشور‌های منطقه در چه شرایطی قرار دارد؟

ما در طول سال‌های اخیر حدودا سالانه سه میلیارد دلار صادرات کالاهای خدمات فنی مهندسی داشته‌ایم که تقریبا بیش از ۲ میلیارد و هفتصد میلیون دلار آن به کالاهای برقی اختصاص داشته است. به عبارتی بیش از ۹۰ درصد آن به فعالیت‌های وزارت نیرو مرتبط بوده است. فعالیت‌های وزارت نیرو در بعد از انقلاب نتایج درخشانی نه تنها برای خود وزارت نیرو بلکه برای سایر صنایع مانند صنعت نفت و گاز نیز دربر داشته است. همان طور که مطلع هستید صنعت برق زیرساخت تمام زیرساخت‌ها محسوب می‌شود، بنابراین با توجه به شرایط جدید و فعالیت‌هایی که در صنعت برق کشور انجام شده است صنعت برق نه تنها توانسته است روی پای خود بایستد؛ بلکه به صنایع دیگر هم کمک زیادی کرده است. از نظر دانش مهندسی برق و مهندسی مکانیک و ساخت تجهیزات مرتبط با تکنولوژی برق بدون شک ما قدرت منطقه به حساب می‌آییم. در حال حاضر ما در حدود دویست تولید‌کننده کابل در کشور داریم که کار خودشان را با حمایت وزارت نیرو شروع کردند و محصولات خودشان را نه تنها در بازار صنایع داخل به فروش می‌رسانند، بلکه با بالاترین استانداردها این تولیدات انجام می‌شود که در شرایط پساتحریم می‌توانند در مناقصات سایر کشور‌ها نیز شرکت کنند. برای مثال ما تولید‌کننده برق،کابل‌های برق، ترانسفورماتورهای جریان و ولتاژ و سایر وسایل برقی مانند کلید‌های برق و سیستم‌های اتوماسیون پست‌های برق هستیم که می‌توانند در خارج از کشور نیز بازار خود را داشته باشند.


بر اساس صحبت‌های شما ما در بحث تجهیزات در کشور خودکفا شده‌ایم، ولی مشکلی که اخیرا درباره آن صحبت می‌شود مربوط به تعرفه برق است. کارشناسان معتقدند که این تعرفه پایین است و باید افزایش پیدا کند. اگر امکان دارد در این باره نیز توضیح دهید.

متاسفانه به‌رغم تلاش‌هایی که در سال‌های گذشته انجام دادیم، تاکنون نتایج مثبتی در این رابطه حاصل نشده است. قیمت برق در سال جاری به میزان ۲۵۰ تومان برای هر کیلووات ساعت به احتساب هزینه سوخت محاسبه شده است که ما این برق را ۶۰ تومان به فروش می‌رسانیم و ۱۰ تومان آن به سازمان هدفمندی یارانه‌ها داده می‌شود و بدون احتساب هزینه سوخت قیمت هر کیلو وات ساعت برق ۱۰۰ تومان بوده است که با این شرایط ما تنها نصف آن را دریافت می‌کنیم. مجلس در ماه‌های اخیر طرح حمایت از صنعت برق را در مجلس تصویب کرد که با این قانون دولت مکلف است در جایی که تمایل دارد محصولی مانند برق را کمتر از قیمت تمام شده آن به فروش برساند، باید تفاوت قیمت تمام‌شده و تکلیفی را در قالب بودجه‌های مشخص به وزارت نیرو پرداخت کند. ما به‌دنبال این هستیم که دولت بتواند ردیف خاصی برای این‌گونه فعالیت‌ها تخصیص دهد که ما بتوانیم پول برق تولیدی تولید‌کنندگان را به موقع پرداخت کنیم و در عین حال زیرساخت‌های مورد نیاز برای احداث نیروگاه‌ها، پست‌های برق و خطوط فشار قوی را نیز فراهم کنیم.


افزایش قیمتی در تعرفه برق کشور صورت نمی‌گیرد؟

در سال ۱۳۹۴ که تاکنون افزایش قیمتی در بهای برق نداشته‌ایم، ولی آنچه توضیح داده شد مبنی‌بر این بود ما تنها ۵۰ درصد قیمت برق را دریافت می‌کنیم. به هر ترتیب دولت باید تدبیر کند؛ یا باید تعرفه‌ها را اصلاح کند تا ما بتوانیم اقتصاد برق را سامان دهیم یا باید منابعی را فراهم کند که اگر تصمیم به افزایش نرخ برق نیست، تفاوت قیمت تمام شده و تکلیفی به وزارت نیرو پرداخت شود. این موضوع مبتنی بر سیاست‌های خود دولت است که بخواهد قیمت برق را به‌عنوان یک مزیت نسبی برای تولید‌کنندگان صنعتی داخلی یا مناطق گرمسیری و کشاورزی پایین نگه دارد که بار مالی چنین سیاستی بر دوش دولت خواهد بود، ولی در تمام دنیا صنعت برق خوداتکا است و شرکت‌های برق هم مانند یک بنگاه اقتصادی عمل می‌کنند. به عبارتی وقتی ما سرمایه‌دار خصوصی را ترغیب می‌کنیم که در کشور سرمایه‌گذاری کند، طبیعتا باید بتواند پول محصول برق تولیدی را دریافت کند تا بتواند نیروگاه خود را نگهداری کند و هم اینکه بتواند نیروگاه‌های جدیدی احداث کند. خوشبختانه دولت هم به‌دنبال پر کردن خلأ میان قیمت تمام شده و قیمت تکلیفی است.


آیا در بودجه ۹۵ مبلغی برای تامین این هزینه‌ها در نظر گرفته شده است؟

بودجه صنعت برق کشور هنوز به مجلس تقدیم نشده است و در روزهای آینده به مجلس تقدیم خواهد شد. در مورد آخرین تصمیمات اتخاذ شده در بودجه هنوز اطلاعی نداریم و درباره کلیت این بودجه هم در حال حاضر من نمی‌توانم اطلاعاتی به رسانه‌ها بدهم. به هر حال در روزهای آینده ریز سرفصل اعتبارات و بودجه‌هایی که دولت در قسمت‌های مختلف تخصیص داده است به اطلاع عموم خواهد رسید.