گروه صنعت و معدن: همزمان با تدوین برنامه پنج ساله ششم توسعه در هیات دولت، وزارت نیرو نیز برنامه‌های ویژه برای مدیریت منابع آب را در دستور کار قرار داده است. جدیدترین آمارها نشان می‌دهد از 500 میلیارد مترمکعب ذخایر استراتژیک آب‌های زیرزمینی کشور، بیش از یک‌پنجم آن یعنی معادل 114 میلیارد مترمکعب برداشت و استفاده شده است.


در عین حال، سالانه 6 میلیارد مترمکعب کسری در مخازن ذخایر استراتژیک ثبت می‌شود. براین اساس، متولیان حوزه نیرو طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب را در دستور کار قرار داده‌اند تا در طول اجرای برنامه پنج ساله ششم توسعه، کسری مخازن استراتژیک به صفر برسد. از سوی دیگر، اطلاعات منتشر شده در سال آبی گذشته (مهر ماه 93 تا پایان شهریور ماه 94) نشان می‌دهد 11 استان در تنش آبی، 16 استان در تنش آبی شدید و چهار استان بوشهر، فارس، گلستان و هرمزگان در بدترین وضعیت از لحاظ منابع آبی هستند. بر این اساس، وزارت نیرو در نظر دارد طی برنامه‌ای در سال آبی جاری، منابع و مصارف سدهای کشور را پیش‌بینی و آن میزان آبی که قرار است از سدها خارج شود را به استان‌ها ابلاغ کند.


در این زمینه روز گذشته مدیرعامل شرکت مادرتخصصی مدیریت منابع آب ایران در نشستی جزئیات بیشتری از این طرح را تشریح کرد. محمدرضا حاج‌رسولی‌ها در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه سالانه ۶ میلیارد مترمکعب کسری در مخازن ذخایر استراتژیک داریم، گفت: با اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی تلاش می‌کنیم تا در برنامه پنج ساله ششم توسعه، کسری مخازن استراتژیک را به صفر برسانیم. حاج‌رسولی‌ها با تاکید بر اینکه سالانه ۳۰ میلیارد مترمکعب از آب‌های سطحی و ۶۰ میلیارد مترمکعب از منابع آب تجدیدپذیر استفاده می‌شود، گفت: این آمارها نشان می‌دهد ۱۰ درصد برداشت‌ها خارج از توان سفره‌های آب زیرزمینی بوده است. حاج رسولی‌ها با بیان اینکه بارش‌ها در سال آبی ۹۴-۹۳ معادل ۱۹۷ میلی‌متر بوده است، گفت: میزان بارندگی‌ها در سال آبی گذشته نسبت به دوره درازمدت ۴۷ ساله ۱۸ درصد و نسبت به سال آبی ماقبل آن ۱۰ درصد کاهش داشته است. مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به افزایش هشت درصدی بارش‌ها در حوضه آبریز دریای خزر و کاهش ۳۸ درصدی در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان نسبت به دوره درازمدت گفت: بیش از ۵۰ درصد مخازن سدها در این دو حوضه آبریز واقع شده که همراه با فلات مرکزی (که حیاتش بستگی به بارندگی‌های بهنگام دارد) حوضه اصلی آبریز کشور را تشکیل می‌دهد.


به گفته وی، بدترین استان کشور از لحاظ بارندگی و بارش مربوط به استان هرمزگان است که با 56 درصد کاهش بارش‌ها در سال آبی گذشته مواجه بوده است. در واقع حساس‌ترین و بحرانی‌ترین وضعیت آبی در سال آبی گذشته در استان هرمزگان مشاهده شد، اما نتوانستیم مخازن سدهای این استان را آبگیری کنیم. حاج‌رسولی‌ها با اشاره به اینکه 8 سال پیاپی بارندگی‌ها در کشور پایین‌تر از نرمال بوده و همین موضوع باعث وخیم شدن اوضاع شده است، گفت: 11 استان کشور دارای تنش آبی، 16 استان دارای تنش آبی شدید و 4 استان بوشهر، فارس، گلستان و هرمزگان دچار کمبود آب هستند. وی با اشاره به اینکه در کشور 151 سد را به طور مرتب مانیتورینگ می‌کنیم، گفت: طی برنامه‌ای که در سال آبی جاری اجرایی می‌شود، در ابتدا منابع و مصارف سدهای کشور را پیش‌بینی می‌کنیم و آن میزان آبی که قرار است از سدها خارج شود را به استان‌ها ابلاغ می‌کنیم تا برنامه مدیریت منابع و مصارف آبی، به خوبی اجرا شود. به گفته وی، تا 15 آبان‌ماه برنامه اولیه‌ای را برای مخازن سدها برنامه‌ریزی و آن را به‌عنوان ابلاغیه برنامه مدیریت منابع و مصارف سدها ارائه می‌کنیم. وی با اشاره به عملکرد بهره‌برداری سدها در سال آبی 94-93 نیز اظهار کرد: حجم کل برداشت از سدها 24 میلیارد و 958 میلیون مترمکعب بوده است که 16311 میلیون مترمکعب در بخش کشاورزی، 2985 میلیون مترمکعب در بخش شرب، 841 میلیون مترمکعب در بخش صنعت و در سایر حوزه‌ها 4821 میلیون مترمکعب بوده است. وی با بیان اینکه از مخازن سدهای کشور مصرف زیادی صورت گرفته است، گفت: امیدواریم امسال بتوانیم با بارش مناسب، مخازن سدها را پر کنیم هرچند باید مردم به صرفه‌جویی در مصرف آب توجه کنند.


اطلاعات منتشر شده از وضعیت بارش‌ها در سال آبی جاری نشان می‌دهد که در حوضه آبریز دریای خزر ۵۹ میلی‌متر ارتفاع بارش از اول مهر ماه ۹۴ تا روز گذشته (دوشنبه) ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته تغییری نداشته، اما نسبت به متوسط دوره درازمدت ۷۴ درصد افزایش داشته است. در حوضه خلیج فارس و دریای عمان نیز در مدت زمان مورد بررسی ۳ میلی‌متر ارتفاع بارش ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۵۰ درصد کاهش داشته، اما نسبت به متوسط درازمدت تغییری نداشته است. در حوضه دریاچه ارومیه نیز از ابتدای سال آبی جاری تا روز گذشته ۱۵ میلی‌متر ارتفاع بارش ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۶۹ درصد کاهش و نسبت به متوسط درازمدت ۱۵ درصد افزایش داشته است. در حوضه فلات مرکزی نیز ۲ میلی‌متر ارتفاع بارش ثبت شده که نسبت به سال آبی گذشته ۱۰۰ درصد افزایش داشته، ولی نسبت به متوسط درازمدت ۳۳ درصد کاهش داشته است. در حوضه مرزی شرق و قره قوم نیز به ترتیب در مدت زمان مورد بررسی ۱/ ۶ میلی‌متر ارتفاع بارش ثبت شده است.


مدیر عامل شرکت مدیریت منابع آب ایران همچنین تاکید کرد: هیچ‌گونه مشکل کیفی در تامین آب شرب از مخازن سدها وجود ندارد. مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در ادامه با اشاره به اینکه تحریم‌ها چندان روی مسائل فنی آب و مصارف کشور تاثیری نداشته است، گفت: در حال حاضر تکنولوژی سازه‌ها کشور بومی شده است اما آن چیزی که در حال حاضر ما را در بخش آب با مشکل مواجه کرده، نقدینگی طرح‌های عمرانی بوده است. حاج رسولی‌ها افزود: وقتی قیمت نفت به یک‌چهارم کاهش یافت و وصولی‌ها با مشکل مواجه شد، طرح‌های عمرانی کشور به خصوص سدسازی با مشکل مواجه شده است. وی ادامه داد: در حال حاضر 160 هزار میلیارد تومان طرح‌های نیمه‌تمام در بخش سد و آب کشور داریم، بنابراین امیدواریم بحث تخصیص اعتبارات و آزادسازی منابع مالی کشور صورت گیرد تا بتوانیم طرح‌های نیمه تمام را به پایان برسانیم. در حال حاضر به دلیل عدم تخصیص منابع مالی طرح‌ها، بدهی به پیمانکاران افزایش یافته است. وی با اشاره به اولویت‌بندی 70 طرح در ابتدای برنامه پنجم توسعه که عمده مشکل آنها تامین منابع مالی بود، ادامه داد: اجرای 47 سد در برنامه پنجم تعهد شده بود که تا این لحظه 38 سد به پایان رسیده و در صورت تزریق به موقع منابع و اعتبارات مابقی آنها تا پایان سال تکمیل می‌شود.

سهمیه‌بندی برداشت آب سدها