تجربیات موفق احیای کسب‌وکار
دنیای اقتصاد: مقایسه مراحل عمومی و زمان لازم برای اخذ مجوز کسب‌وکار در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که در برخی کشورها که جزو الگوهای موفق در عرصه فعالیت‌های اقتصادی هستند، می‌توان در کمتر از پنج روز یک کسب‌وکار جدید را آغاز کرد. درحالی‌که در برخی کشورها این فرآیند تا حدود سه ماه نیز به طول می‌انجامد. با توجه به آنکه ساماندهی صدور مجوزها برای شروع کسب‌وکار در ایران در قالب یک بسته سیاستی در دستور کار دولتمردان قرار گرفته، «دنیای اقتصاد» در گزارشی تجربیات موفق احیای کسب‌وکار در سه کشور آمریکا، آلمان و ترکیه را بررسی کرده است.


گروه اقتصاد بین‌الملل: قوانین صدور مجوز برای شروع کسب‌وکار در کشورهای مختلف متفاوت است. در برخی کشورها می‌توان در کمتر از ۵ روز یک کسب‌وکار جدید را آغاز کرد و در برخی نیز این فرآیند حدود ۳ ماه به‌طول می‌انجامد. در حال حاضر در ایران مراحل عمومی و زمان لازم برای اخذ مجوز کسب‌و‌کار نسبت به سایر کشورها بسیار طولانی است.


تصمیم‌سازان اقتصادی ایران در حالی در قالب یک بسته سیاستی احیای رشد اقتصادی را هدف‌گذاری کرده‌اند که در بخش کسب‌وکار، ساماندهی صدور مجوزها متناسب با عرضه و تقاضا در دستور کار قرار گرفته است. نظام اعطای مجوز برای آغاز فعالیت صنعتی یا تجاری، امری رایج در تمامی کشورهای جهان است. کارکرد صحیح این نظام از یک طرف می‌تواند حافظ منافع جامعه باشد و از طرف دیگر با کارکرد غلط می‌تواند ضمن تخریب رقابت، لطمات قابل توجهی به اقتصاد وارد کند؛ بنابراین شناسایی نقاط قوت و ضعف نظام اعطای مجوز کسب‌و‌کار، ضرورتی انکارناپذیر برای تمامی کشورهای جهان است. هزینه‌های شروع کسب‌وکار در کشورهای مختلف هم متفاوت است. در رتبه‌بندی که سالانه از سوی وب‌سایت doingbusiness.org که زیرمجموعه بانک جهانی است ارائه می‌شود، در سال 2015، کشور سنگاپور رتبه اول و بهترین عملکرد را در شروع یک کسب‌وکار جدید به‌دست آورده است. در این رتبه‌بندی سهولت بیشتر شروع کسب‌وکار و محیط نظارتی ساده‌تر برای شروع و بهره‌برداری از یک شرکت جدید، به‌معنای رتبه بالاتر است. نیوزیلند و هنگ‌کنگ در رتبه دوم و سوم هستند. رتبه ایران در این جدول 130 است. عملکرد 189 کشور در این رتبه‌بندی بررسی شده که در ادامه فرآیند برخی کشورها برای شروع کسب‌و‌کار مورد بررسی قرار گرفته است.


آمریکا

در آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا نهادی دولتی به نام مدیریت کسب‌وکارهای کوچک وظیفه تنظیم قوانین و نظارت بر حسن اجرای آن را بر عهده دارد. این نهاد در سال ۱۹۵۳ و از سوی رئیس‌جمهوری وقت آمریکا؛ یعنی آیزنهاور تاسیس شد. مجموعه قوانین ناظر بر کسب‌وکار در آمریکا در ۶ مرحله خلاصه شده است. مجموع این مرحله‌ها را می‌توان در کمتر از دو روز انجام داد. مرحله اول شامل ذخیره یک نام تجاری برای شرکت، ثبت و ضبط مقررات اجرایی و عملیاتی شرکت است. این مرحله را می‌توان به‌صورت آنلاین انجام داد و هزینه‌ای معادل ۲۷۵ دلار آمریکا در بر خواهد داشت. مرحله دوم اخذ شماره شناسایی فدرال (EIN) است که با هدف‌های مالیاتی انجام می‌شود. انجام این مرحله نیز آنلاین و بدون هزینه است. گام سوم ثبت‌نام شرکت برای اخذ مالیات‌های فروش ایالتی است. مرحله بعدی ثبت‌نام مدیرعامل شرکت به‌عنوان کارفرما در بخش بیمه بیکاری در دپارتمان ایالتی نیروی کار است. دو مرحله اخیر نیز آنلاین و بدون هزینه است. مرحله پنجم ثبت‌نام کارمندان برای موضوع بیمه‌های جبرانی و ناتوانی است. مرحله ششم و آخر نیز شامل سازماندهی کردن اطلاعات شرکت و انتخاب گواهی و انتشار اظهارنامه است. این مرحله با هزینه‌ای معادل ۴۷۵ دلار آمریکا همراه بوده و یک روز به‌طول می‌انجامد. جمع مراحل ثبت یک شرکت در آمریکا به‌طور متوسط ۴ روز طول می‌کشد و هزینه‌های این کار ۴/ ۱ درصد از درآمد سرانه آمریکا است. رتبه آمریکا در رتبه‌بندی شروع کسب‌وکار که از سوی بانک جهانی منتشر می‌شود، در سال ۲۰۱۵ برابر ۴۶ بوده است.


آلمان

در آلمان در سال 2015 میلادی هزینه‌های دفتر اسناد رسمی برای شروع کسب‌وکار جدید افزایش یافته است. هر چند مالیات‌های نقل و انتقال اموال بیشتر شده است اما پرداخت مالیات برای شرکت‌های تازه‌کار بسیار راحت است. همچنین آلمان با کاهش حداقل اسمی سرمایه مورد نیاز برای شرکت‌های جدید، افزایش کارآیی ارتباط بین دفاتر اسناد رسمی و اداره ثبت شرکت‌ها و حذف قانون درج نام و اعضای شرکت در روزنامه رسمی، شروع کسب‌وکار را تسهیل کرده است.


شروع یک کسب‌‌وکار جدید در آلمان ۱۴ تا ۱۵ روز طول می‌کشد. در سال ۲۰۱۵ میلادی رتبه این کشور در رتبه‌بندی شروع کسب‌وکار ۱۴ بوده است. هزینه‌های این کار معادل ۸/ ۸ درصد از درآمد سرانه آلمان است که اندکی گران به‌نظر می‌رسد.


مراحل شروع کسب‌وکار و اخذ مجوزهای لازم 9 مرحله است. در مرحله اول ثبت‌نام شرکت در نزدیک‌ترین شعبه سازمان صنایع و تجارت است که فرآیندی آنلاین و مجانی است.


مرحله دوم شامل ثبت محضری مفاد قانونی و درج در روزنامه رسمی است که یک روز به طول می‌انجامد. مرحله سوم گشایش یک حساب بانکی است. مرحله بعد ثبت مفاد قانونی شرکت در شعبه محلی دفتر ثبت تجاری است که زمان‌برترین و گران‌ترین مرحله شروع کسب‌وکار در آلمان است که ۷ روز طول کشیده و هزینه‌ آن ۴۰۰ یورو است.


مرحله پنجم مطلع ساختن دفتر محلی تجارت و استانداردها از تاسیس شرکت است که هزینه‌ای معادل 31 یورو در پی دارد. در مرحله ششم باید نام شرکت در انجمن حرفه‌ای مربوطه -که موضوع فعالیت شرکت مربوط به آن است- ثبت شود. در مرحله بعد باید نزدیک‌ترین شعبه اداره کار را از تاسیس شرکت مطلع ساخت. مرحله هشتم ثبت‌نام کارمندان در بیمه سلامت و تامین اجتماعی است. مرحله نهم و آخر ایمیل کردن اسناد به اداره مالیات است. چهار مرحله آخر مجانی بوده و هر کدام یک روز طول می‌کشند.


ترکیه

رتبه ترکیه در رتبه‌بندی سایت شروع کسب‌وکار در سال ۲۰۱۵ برابر ۷۹ بوده است. در ۵/ ۶ روز می‌توان یک کسب‌وکار جدید را راه‌اندازی کرد. ترکیه در سال ۲۰۱۵، هزینه‌های ثبت و دفتر اسناد رسمی را برای کسب‌وکارهای جدید افزایش داده است. همچنین پرداخت مالیات‌ها برای شرکت‌ها به‌دلیل افزایش نرخ مشارکت حق بیمه تامین اجتماعی کارمندان، دشوارتر شده است. در مقابل اجرای قراردادها با معرفی سیستم دسته‌بندی الکترونیکی آسان‌تر شده است. مجموع عوامل فوق باعث کاهش ۴ پله‌ای رتبه ترکیه شده است. مراحل شروع کسب‌وکار در ترکیه ۷ مرحله است. کل هزینه‌های این فرآیند ۱۳۷۱ لیر ترک به علاوه ۰۴/ ۰ درصد از سرمایه شرکت است. این مراحل شامل ثبت آنلاین نام و مفاد قانونی شرکت، ثبت رسمی اسناد شرکت، سپرده‌گذاری درصدی از سرمایه شرکت در یک حساب تحت نظارت، سرمایه‌گذاری حداقل ۲۵ درصد از سرمایه اسمی شرکت در بانک و اخذ تاییدیه، ثبت‌نام شرکت در اداره ثبت تجاری، ثبت‌نام اعضا و قوانین شرکت در دفتر اسناد رسمی و سرانجام تحویل مدارک مالیاتی شرکت به اداره مالیات‌ها است.