رمز رکود زدایی از صنایع پایتخت

گروه صنعت و معدن: نقش صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی در توسعه اقتصادی موجب شده است کشورهای دنیا توجه ویژه‌ای به این بخش داشته باشند. ایجاد فرصت‌های شغلی از یکسو و زودبازده بودن این صنایع از سوی دیگر، شرایط را برای رسیدن به رشد اقتصادی که بخش عمده‌ای از آن در گرو رشد صنعتی است فراهم می‌کند. در ایران اما مشکلاتی مانند ریسک سرمایه‌گذاری، کمبود آب و برق، کمبود نقدینگی و... باعث شده تا این بخش نتواند به‌طور کامل از ظرفیت‌های خود استفاده کند. از سوی دیگر، اولویت دولت برای حمایت از صنایع بزرگ هموار محل گلایه فعالان این بخش بوده است، به طوری که به گفته مسوولان این بخش در صورت حمایت دولت از صنایع کوچک راه برای رشد صنایع کوچک و متوسط نیز هموار خواهد شد.


متولیان کسب‌و‌کارهای کوچک معتقدند با توجه به شرایط کنونی و رقابت سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به بازار ایران، در صورتی که حمایت‌های دولتی و بانکی از صنایع کوچک و متوسط تحقق یابد، این صنایع می‌توانند نقش مهمی برای خروج از رکود داشته باشند. در خصوص مشکلات صنایع کوچک و متوسط گفت‌وگویی با علی سلیمانی، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران انجام شده که در ادامه می‌خوانید.

با توجه به نقش شهرک‌های صنعتی و صنایع کوچک در توسعه بخش صنعت، تا کنون چه برنامه‌هایی برای حمایت از این بخش صورت گرفته و در حال حاضر چند واحد صنعتی در استان تهران مستقر هستند؟

شهرک‌های صنعتی در کشور عهده‌دار یک وظیفه عمومی هستند و در استان تهران علاوه بر این وظیفه عمومی، یک وظیفه اختصاصی هم دارند. وظیفه عمومی آنها مهیا کردن زیرساخت‌ها و فراهم کردن شرایط تولید به‌ گونه‌ای است که قیمت تمام‌ شده مقرون به صرفه بوده و ارزان تمام شود و صنعتگر بتواند بدون دغدغه در یک شرایط مطلوب به تولید ادامه دهد. از طرف دیگر، موضوع مکان‌یابی صنعت و استقرار آن نیز موضوع مهمی است، اما در استان تهران علاوه بر حوزه کارآفرینی، حوزه محیط‌ زیست هم وجود دارد که باید به آن کمک شود و هدف از ایجاد شهرک‌های صنعتی استان تهران هم همین بوده است. ساماندهی صنعت و کارگاه‌ها در استان تهران به‌عهده سازمان ما گذاشته شده است و تلاش می‌کنیم علاوه بر فراهم کردن زیرساخت‌ها، نگاه زیست‌محیطی هم داشته باشیم؛ زیرا جمعیت استان تهران جمعیت قابل‌ توجهی است. یک وظیفه دیگر سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی استان تهران در حوزه حاکمیت و ساماندهی شهرک‌های صنعتی بخش‌ خصوصی است. در استان تهران بیش از ۳۵ مجتمع صنعتی وجود دارد که برخی از آنها مجاز و برخی دیگر به‌دلیل باز نبودن فضا و سختگیری‌های موجود در نقاط غیرمجاز شکل گرفته‌اند و درحال اشتغال و تولید هستند و طبعا نمی‌توان آنها را از بین برد؛ بلکه باید با ایجاد فضای مناسب، آنها را قانونمند کنیم تا علاوه بر محدودیت‌های قانونی، مسائل زیست‌محیطی را هم رعایت کرده و به تولیدات خود ادامه دهند. در حال حاضر توانسته‌ایم ۱۲ شهرک صنعتی را با اعمال مواد قانونی به حوزه قانون آورده و به آنها مجوز دهیم و قانونمند کردن بقیه این شهرک‌های صنعتی غیرمجاز از اقدامات دیگر ما است. این شهرک‌های صنعتی در سه طرف استان تهران وجود دارند که یکی از آنها در حوزه جاجرود و دماوند و دیگری در حوزه پاکدشت و مسیر شرق تهران و حوزه دیگر غرب تهران است.


حمایت از صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی همیشه از وظایف دولت بوده است. در سال جاری نیز در راستای کمک به این بخش صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک سقف ضمانت‌های خود را افزایش داده است، افزایش صورت گرفته تا چه میزان می‌تواند به رفع مشکلات نقدینگی این بخش کمک کند؟

در سال‌های گذشته صندوق ضمانت با فراز و نشیب‌هایی روبه‌رو بوده است؛ اما در حال حاضر رویکرد خوبی دارد و اعتباراتش پایدار شده است. البته بانک‌ها باید نیز باید صندوق را به رسمیت بشناسند و به آن اعتماد کنند؛ چرا که صندوق یک موسسه دولتی بوده و وابسته به دولت است بنابراین اگر بانک‌ها با این صندوق همکاری بیشتری داشته باشند، بسیاری از مشکلات و چالش‌ها برطرف خواهد شد. در حال حاضر باید در حوزه تضمین و وثیقه به صنعتگر کمک شود؛ چرا که یک صنعتگر امکان فراهم کردن دو میلیارد تومان وثیقه را ندارد بنابراین همکاری بانک‌ها با صندوق ضمانت صنایع کوچک می‌تواند کمک خوبی برای حوزه صنعت باشد. از سوی دیگر، در حوزه تسهیلات حتما باید به صنایع کوچک کمک شود. عدد و رقمی که در حال حاضر در اختیار ما قراردارد، در حوزه صنایع کوچک عدد پایینی است؛ زیرا اگر قرار باشد ما بتوانیم به پنج هزار واحدی که در شهرک‌های صنعتی هستند کمک کنیم، باید 150 میلیارد تومان اعتبار تخصیص پیدا کند، درحالی که این رقم کمتر از 20 میلیارد تومان است و باید بانک‌ها کمک بیشتری کنند.


در حال حاضر چند واحد صنعتی تحت پوشش صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک قرار دارد؟

همه واحدهای با تعداد کمتر از ۵۰ نفر کارکن می‌توانند تحت پوشش صندوق ضمانت قرار بگیرند.


واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌ها عمدتا با چه مشکلاتی مواجه هستند؟

نقدینگی، عمده مشکل واحدهای صنعتی محسوب می‌شود و پس از آن، واحدهای تولیدی با مشکل خرید مواد اولیه به‌ صورت نقد و فروش اجناس خود به‌صورت اقساط مواجه هستند.


با توجه به قوت گرفتن احتمال حضور سرمایه‌گذاران خارجی، چه اقداماتی باید برای جذب هر چه بیشتر سرمایه‌گذاری در صنایع کوچک صورت گیرد؟

سرمایه‌گذاران خارجی در جایگاه خودشان حائز اهمیت هستند، اما صندوق ضمانت می‌تواند به صنایع فعال کمک کرده و وام‌ها را تضمین کند. همچنین خود بانک‌ها هم در جایگاه خودشان می‌توانند کمک کنند. علاوه بر این، بعضی از واحدهای تولیدی عرضه‌کننده مواد اولیه، مثل صنایع فولاد هم می‌توانند به صنایع کوچک کمک کرده تا روند خوبی داشته باشند. در حال حاضر ما مشغول انجام هماهنگی‌های لازم بین صنایع کوچک و متوسط و بزرگ هستیم.


با توجه به اینکه بیشتر واحدهای کوچک درون شهرک‌های صنعتی مستقر هستند، رکود چه تاثیری بر شهرک‌های صنعتی داشته و آیا به‌نظر شما از رکود خارج شده‌ایم؟

خیر، در اقتصاد دوره‌هایی وجود دارد و این‌گونه نیست که در یک مدت زمان کم وارد رکود شده یا از آن خارج شویم. این دوره‌ها یک زمان مشخصی دارد و با توجه به رفت و آمد سرمایه‌گذاران به کشور و افزایش تقاضا برای استقرار در شهرک‌های صنعتی نسبت به گذشته، مقدمات خروج از رکود فراهم شده است و زمان خاص خود را می‌طلبد؛ اما با توجه به تناسب کارکرد موسسات مالی و بانک‌ها و علاقه‌مندی سرمایه‌گذاران، این زمان می‌تواند کوتاه‌تر شود. همچنین با توجه به افزایش رفت‌‌و‌آمد سایر کشورها قراردادهایی را که در حال انعقاد است، اگر بتوانیم رفت و برگشت آنها را به کشور تسهیل کرده و تفاهم‌نامه‌هایی را با آنها صورت دهیم، دوره رکود کوتاه‌تر خواهد شد؛ اما اگر نتوانیم این کار را انجام دهیم و در این زمینه فعالیت و جدیت لازم وجود نداشته باشد، بنابراین طبیعی است که دوران رکود طولانی‌تر خواهد بود.


عده‌ای معتقدند که صنایع بزرگ به یک رقیب برای صنایع کوچک تبدیل شده‌اند. آیا شما این حرف را قبول دارید؟

خیر! این‌گونه نیست، بلکه صنایع کوچک و صنایع بزرگ مکمل یکدیگر هستند. صنایع بزرگ باید برای ماندگاری بیشتر، بخشی از فعالیت‌های خود را به صنایع کوچک بسپارند و در دنیا هم این‌گونه است. برای مثال، شرکت تویوتا با توجه به سهم بزرگ اشتغال خود در دنیا فقط ۲۰ درصد از مجموع اشتغال خود را به‌صورت مستقل دارد و ۸۰ درصد مابقی را به پیمانکاران فرعی و صنایع کوچک سپرده است.


آیا در ایران به این مرحله رسیده‌ایم؟

خیر، در ایران هنوز به این مرحله نرسیده ایم، اما باید این اتفاق بیفتد؛ به‌گونه‌ای که یک شرکت بزرگ، هسته اصلی یک محصول را خودش تولید کرده و بقیه امور را به واحدهای کوچک‌تر واگذار می‌کند که این کار رمز بقای صنعت در کل دنیا است. بنابراین باید گفت صنایع بزرگ و کوچک نه‌تنها رقیب نیستند، بلکه مکمل یکدیگرند و ما به صنایع بزرگ همیشه توصیه می‌کنیم تا با واحدهای کوچک‌تر همکاری داشته باشند و بخشی از فرآیندها را به واحدهای کوچک‌تر و بخش‌خصوصی منتقل کنند؛ زیرا این بخش چابک‌تر است و می‌توانند از قوانین سخت و دست و پا گیر کشور مانند بیمه‌ها و تامین‌ اجتماعی تا حدی رهایی پیدا کنند.


صنایع بزرگ از حمایت دولتی بیشتری برخوردار هستند. از نظر شما جایگاه صنایع کوچک به‌درستی تعریف شده است؟

حمایت دولت از صنایع بزرگ بیشتر است و این گلایه همیشه وجود دارد؛ اما این امر اجتناب‌ناپذیر است و از صنعتی که ۱۰۰ هزار اشتغال ایجاد می‌کند، نمی‌توان به‌راحتی گذشت و باید دولت به آن کمک کند. برای مثال دو سال پیش که شرکت جنرال‌ موتورز درحال ورشکستگی بود، در یک دهه حدود ۱۰ میلیارد دلار به آن تزریق شد و در همه جای دنیا این اتفاق رخ می‌دهد؛ ولی نظر ما این است کمکی که به واحدهای بزرگ‌تر می‌شود، اگر به واحدهای کوچک هم شود، باعث کارآیی و بهره‌وری بالاتری می‌شود.