ضوابط جدید اخذ جواز صنعتی

گروه صنعت و معدن: در حالی استراتژی توسعه به خصوص در صنعت «خودرو» و «فولاد» از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال جاری دنبال می‌شود که دستورالعمل صدور جواز تاسیس و بهره‌برداری در این رشته‌ها اعلام شده است. با توجه به کشوری بودن برخی از فعالیت‌های صنعتی و معدنی، ضرورت در نظر گرفتن سیاست‌های یکپارچه در بهره‌برداری از مزیت‌های نسبی اعم از منابع طبیعی (مانند معادن، نفت و گاز) و زیرساخت‌های مرتبط، همچنین جلوگیری از اتلاف منابع سرمایه‌گذاران و ایجاد توازن در زنجیره تولید، متولیان حوزه صنعت ضوابط خاصی را برای صدور جواز تاسیس و تمدید مجوز طرح‌های صنعتی و معدنی پیش‌بینی کرده‌اند.

برنامه افزایش تولید کالاهای بادوام

برنامه‌ریزی برای افزایش تولید در کالاهای بادوام مانند خودرو یکی از برنامه‌های این وزارتخانه در سال ۹۴ است؛ به طوری که طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته تولید این محصول در سال جاری یک میلیون و ۲۳۵ هزار دستگاه پیش‌بینی شده است. در بخش خودرو، ضوابط صدور و تمدید جواز تاسیس شامل خودروهای سواری و تجاری می‌شود. این دستورالعمل شامل انواع سواری اعم از خودروهای سواری (بنزینی، پایه‌گازسوز، دیزلی، الکتریکی، هیبریدی و ...)، وانت، انواع ون (سبک و سنگین)، میدل‌باس، مینی‌بوس، اتوبوس و خودروهای حمل بار نظیر کامیون، کامیونت و کشنده است. خودروهای سواری دست‌ساز، انواع موتورسیکلت، خودروهای راه‌سازی، معدنی، کارگاهی و کشاورزی، انواع تریلر، کاربری‌سازی خاص (آمبولانس، آتش‌نشانی، حمل زباله و ...) شامل این دستورالعمل نبوده و تابع ضوابط عمومی صدور مجوزهای تاسیس است. مطابق ضوابط صدور جواز تاسیس، حداقل ظرفیت تولید طرح‌های پیشنهادی نباید برای سواری بنزینی، پایه گاز سوز و دیزلی از ۱۰۰هزار دستگاه در سال، وانت از ۳۰ هزار دستگاه در سال، ون از ۵ هزار دستگاه در سال، کامیونت از ۵ هزار دستگاه در سال، کامیون و کشنده از ۳ هزار دستگاه در سال، مینی‌بوس و میدل باس از ۱۵۰۰ دستگاه در سال و اتوبوس از هزار دستگاه در سال کمتر باشد. از سوی دیگر، انتخاب خودرو تحت لیسانس از شرکت خودروساز خارجی که مجموع تولیدات آن در سال برای خودروهای سبک بیش از ۳۰۰ هزار دستگاه و برای خودروهای نیمه سنگین و سنگین بیش از ۵۰ هزار دستگاه باشد، قابل پذیرش است.

شرایط خودروهای تحت لیسانس

در عین حال، خودرو انتخابی تحت لیسانس باید مدل روز بوده و از زمان شروع تولید و عرضه محصول در بازار جهانی، برای خودروهای سبک حداکثر ۲ سال و برای خودروهای نیمه سنگین و سنگین حداکثر ۳ سال نگذشته و منطبق با استانداردهای ایمنی، عملکردی و آلایندگی سازمان ملی استاندارد ایران است. به منظور حفظ حقوق سرمایه‌گذار داخلی و رشد کمی و کیفی محصولات در رابطه با تولیدات تحت لیسانس یا نشان تجاری شرکت‌های خارجی، از هر شرکت خارجی صرفا برای یک شرکت داخلی در تولید گروه‌های مختلف خودروهای سواری و تجاری مجوز صادر می‌شود. همچنین صدور جواز تاسیس خودروهای متکی بر طراحی داخلی (بدون انتقال تکنولوژی از خارج از کشور) در صورت ارائه مستندات مربوط به مشخصات فنی و نحوه تامین تکنولوژی و خدمات پس از فروش بلامانع است. طرح خودروهای متکی بر طراحی داخل نیز باید منطبق با استانداردهای ایمنی، عملکردی و آلایندگی سازمان ملی استاندارد باشد. علاوه بر شرایط و ضوابط فوق‌، کلیه الزامات ناشی از قوانین، مصوبات، آیین‌نامه‌ها، همچنین مصوبات شورای سیاست‌گذاری صنعت خودرو که تصویب یا بعد از این مصوب و ابلاغ خواهد شد، لازم الاجرا بوده و متقاضیان ملزم به رعایت آنها هستند. در صورتی که واحد موجود قصد توسعه واحد در همان رده محصولات فعلی را داشته باشد، باید به تولید عملی حداقل ۷۰ درصد ظرفیت اسمی در دو شیفت رسیده باشد. در عین حال، تمدید اعتبار جواز تاسیس طرح‌های تولید خودروهای تحت لیسانس مستلزم ارائه قرارداد قطعی با شرکت خودروساز خارجی است. در صورت عدم تحقق این امر وزارت صنعت، معدن و تجارت مجاز به لغو جواز تاسیس است.

وضعیت توسعه صنایع معدنی

توسعه صنایع معدنی به خصوص در بخش فولاد یکی دیگر از برنامه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال جاری است. براساس برنامه‌ریزی وزارتخانه، تولید مجموع فولاد خام در سال جاری ۱۸ میلیون تن پیش‌بینی شده است. همچنین مجموع تولید محصولات فولادی نیز ۱۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تن پیش‌بینی شده است. حال ضوابط صدور و تمدید جواز تاسیس صنایع معدنی که دامنه و کاربرد این بخش شامل زنجیره فولاد از معدن تا نورد؛ آلومینیوم از آلومینا تا شمش آلومینیوم، سرب و روی و طلا از معدن تا شمش آنها و مس از معدن تا مس کاتد می‌شود، اعلام شده است. بر اساس ضوابط اعلام شده صدور جواز تاسیس برای صنایع معدنی منوط به حصول اطمینان از وجود یا امکان تامین زیرساخت‌های لازم شامل آب، برق، گاز، راه‌ها و شبکه حمل و نقل است. تمدید اعتبار جواز تاسیس اینگونه طرح‌ها نیز منوط به احراز شرایط عمومی (پیشرفت فیزیکی) و استمرار اطمینان از تامین مواد اولیه و پیش‌بینی زیرساخت‌های لازم است. تاکید بر جانمایی مناسب برای طرح‌ها به خصوص در حوزه صنعت فولاد از سوی متولیان حوزه صنعت در حالی است که به اعتقاد برخی از کارشناسان در سال‌های گذشته این موضوع مورد توجه مسوولان قرار نگرفته است. بر اساس جدیدترین آمارها برای دستیابی به ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام تا افق ۱۴۰۴ به ۴۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است که از این میزان ۲۰ میلیارد دلار به صنعت فولاد و ۲۵ میلیارد دلار برای تامین امکانات زیربنایی باید تخصیص یابد؛ به همین دلیل باید توازن در توسعه‌های بالادستی و زیربنایی صنعت فولاد مورد توجه جدی قرار گیرد. این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان امکانات زیربنایی فعلی در کشور امکان رسیدن به هدف‌گذاری انجام شده برای این صنعت را فراهم نمی‌کند و باید دستگاه سیاستگذار در صنعت فولاد، زیربناهایی چون برق، گاز، آب، حمل و نقل و ... را تحلیل کرده و بعد استراتژی توسعه را تدوین کند.

در حال حاضر یکی از انتقادهای وارد به توسعه صنعت فولاد جانمایی نادرست طرح‌های فولادی به خصوص طرح‌های هشتگانه است.

کارشناسان معتقدند مکان‌یابی مناسب سبب می‌شود میزان هزینه‌های مصرف برق و آب در طرح‌های فولادی به طور چشمگیری کاهش یابد. روند جهانی شدن و رقابت در عرصه اقتصادی نیز در حالی است که تمرکز شرکت‌ها بیش از گذشته باید بر کاهش هزینه‌ها به ویژه در مصرف انرژی باشد. در چنین شرایطی باید در تعریف مقیاس تولید، همچنین دسترسی به انرژی توجه کافی کرد. بر اساس این گزارش، دسترسی به معدن یا مواد اولیه با میزان ذخیره و عیار مناسب و منطبق با تکنولوژی و ظرفیت طرح (با تایید معاونت امور معادن و صنایع معدنی) یکی دیگر از ضوابط صدور جواز تاسیس برای صنایع معدنی است. مشخص کردن تکنولوژی تولید محصول و نحوه در اختیار گرفتن آن، ارائه طرح بهره‌برداری از معدن در صورت وجود معدن در قالب جواز تاسیس درخواستی از دیگر ضوابط در این رشته است. از سوی دیگر مدارک لازم برای صدور پروانه بهره‌برداری از صنایع معدنی نیز اعلام شده است. بر این اساس، پروانه بهره‌برداری معدن با ذخیره و عیار مناسب و متناسب با ظرفیت تولید و تکنولوژی انتخابی یا ارائه قرارداد رسمی و معتبر بلندمدت با بهره‌برداران معدن یا تامین‌کنندگان معتبر مواد معدنی که مورد تایید معاونت امور معادن و صنایع معدنی برای تامین ماده اولیه با شرایط فوق باشد، یکی از مدارک لازم است. ارائه نمونه محصول یا محصولات تولیدی همراه با گواهی مطابقت با استانداردهای کیفی ملی و جهانی و ارائه مدارک و مستندات مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی (در صورت وجود) از دیگر مدارک لازم برای صدور پروانه بهره‌برداری است. بر اساس این گزارش، متقاضی دریافت جواز تاسیس در رشته‌های صنعتی و معدنی باید با هماهنگی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مربوطه کلیه اطلاعات، مدارک و مستندات لازم را تهیه و سپس نسبت به ثبت درخواست جواز تاسیس در سامانه اقدام کند. اداره کل طرح‌ها و سرمایه‌گذاری نیز موظف به بررسی اولیه مدارک و استعلام از نهادهای ذیربط است و صدور جواز تاسیس را حداکثر ظرف مدت یک ماه پس از دریافت مدارک انجام می‌دهد.