الگوی چینی برای فولاد ایرانی

گروه صنعت و معدن: مطابق طرح جامع تولید فولاد ایران در افق ۱۴۰۴، باید تا ۱۰ سال آینده ظرفیت تولید سالانه ۵۵ میلیون تن فولاد خام در کشور محقق شود. در این میان، بررسی دقیق و موشکافانه تولید بزرگان صنعت فولاد جهان را می‌توان یکی از الزامات تحقق اهداف پیش‌بینی شده دانست. در حال حاضر، چین تولید بیش از ۵۰ درصد این کالای استراتژیک دنیا را در اختیار دارد و بازار فولاد و مواد اولیه شامل سنگ‌آهن و زغال‌سنگ، همچنین توسعه فولاد در هر نقطه از جهان، تحت تاثیر سیاست‌ها و برنامه فولاد این کشور است. کشور چین به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده جهان نزدیک به ۸۰۰ میلیون تن تولید فولاد خام در سال دارد؛ بنابراین هیچ کشوری در دنیا نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن برنامه تولید فولاد در چین اقدام به توسعه این صنعت کند. در گذشته ایران در زمینه توسعه صنعت فولاد، بیشتر با کشورهای اروپایی همکاری می‌کرد، اما در ۱۰ سال گذشته گرایش بیشتر به سمت کشور چین است. این موضوع در شرایطی است که چین با حجم مبادلات ۴۰ میلیارد دلاری در سال بزرگترین شریک تجاری ایران است و این دو کشور در نظر دارند سطح مبادلات تجاری خود را تا ۷۰ میلیارد دلار افزایش دهند. بر این اساس در پنجمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار، به‌منظور شناخت چشم‌انداز صنعت فولاد چین و مسیر پیش روی صنعت فولاد جهان، اقدام به دعوت از انجمن آهن و فولاد چین (CISA) شد. انجمن آهن و فولاد چین پس از انحلال وزارت ذوب چین در سال ۲۰۰۰ میلادی، جایگزین این وزارتخانه شده و در حال حاضر به‌عنوان یک واسطه بین تولیدکنندگان فولاد و دولت، مسوول سیاست‌گذاری و نظارت بر تولید فولاد در این کشور است و شرکت‌های بزرگ تولید فولاد در چین که بیش از ۸۰ درصد تولید این کشور را در اختیار دارند زیر نظر این انجمن به فعالیت می‌پردازند. با توجه به جایگاه چین در تولید فولاد، روزنامه «دنیای اقتصاد» در مصاحبه اختصاصی باYang Zunqing، معاون دبیرکل انجمن آهن و فولاد چین به بررسی چشم‌انداز صنعت فولاد چین و آینده سرمایه‌گذاری مشترک بین دو کشور پرداخته است. وی در این مصاحبه تاکید می‌کند که جهش تولید فولاد در چین در فاصله سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ میلادی محقق شده و نقش بخش خصوصی در آن بسیار پررنگ بوده است. متن کامل این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:

با توجه به اینکه چین در حال حاضر بزرگترین تولیدکننده فولاد جهان است، برنامه بلندمدت شما برای تولید فولاد تا ۱۰ سال آینده چیست؟

تولید فولاد د ر چین در حال حاضر نزدیک به ۸۰۰ میلیون تن در سال است و نمودار تولید نیز صعودی است. ممکن است تا ۱۰ سال آینده تولید فولاد چین به ۹۰۰ میلیون تن در سال هم برسد؛ اما فعلا نیاز مبرمی نمی‌بینیم که تولید بیشتری داشته باشیم، مگر اینکه اتفاقی بیفتد که بخواهیم قدمی رو به جلو برداریم.

تولید فولاد خام ایران حدود ۱۶/۵ میلیون تن در سال است. علاوه بر آن تولید محصولات نهایی فولاد نیز حدود ۲۲ میلیون تن در سال است. صادرات سنگ آهن ایران به چین نیز ۲۰ میلیون تن در سال است. در این شرایط آینده همکاری ایران و چین را با توجه به اینکه بخش اعظم دانش فنی تولید فولاد ایران از کشورهای اروپایی است، چگونه ارزیابی می‌کنید؟ در واقع ایران چگونه می‌تواند زمینه همکاری را با کشور چین توسعه بدهد؟

با توجه به اینکه خیلی از شرکت‌های چینی خواهان همکاری با ایران هستند، تکنولوژی چین قابل انتقال به صنعت فولاد ایران است. کیفیت سنگ آهن ایران بسیار شبیه سنگ آهن چین است؛ بنابراین من فکر می‌کنم مشکلی برای توسعه همکاری وجود نداشته باشد.

در طرح جامع تولید فولاد ایران مهم‌ترین مشکل زنجیره فولاد در آینده، کمبود در حلقه کنسانتره و سنگ‌آهن عنوان شده که یکی از راهکارهای آن توسعه فعالیت‌های اکتشاف و استخراج مواد معدنی و سرمایه‌گذاری مشترک با سایر کشورها است. آیا چین در این زمینه می‌تواند با ایران همکاری کند؟

بله، امکان همکاری شرکت‌های چینی در توسعه فعالیت‌های اکتشافی وجود دارد.

ایران تا ۱۰ سال آینده باید ظرفیت تولید فولاد خام را به ۵۵ میلیون تن در سال برساند. رسیدن به این ظرفیت تولید با سرمایه‌گذاری مشترک با سایر کشورها می‌تواند سریع‌تر به نتیجه برسد. بر این اساس همکاری ایران و چین را در این مورد چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ایران برای رسیدن به ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تا ۱۰ سال آینده، باید هر ساله ۵/۲ میلیون تن به ظرفیت تولید اضافه کند. با استفاده از تکنولوژی‌های لازم حتما می‌توان به این رقم از ظرفیت تولید رسید. البته افزایش ظرفیت تولید به بازارها نیز بستگی دارد. اگر بازار خریدار داشته باشد، کشورهای دیگر هم حتما برای سرمایه‌گذاری رغبت خواهند داشت. رسیدن به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولادخام در سال نیازمند این است که سایر صنایع در ایران نیز پیشرفت کنند.

با توجه به سرمایه‌بر بودن صنعت فولاد، نقش دولت در سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد پررنگ است. در چین دولت چه نقش و دخالتی در صنعت فولاد دارد؟

بازار فولاد در چین خوب است بنابراین هر چه تولید می‌شود، سریع به فروش می‌رسد. دولت فقط پروژه‌های بزرگ را به پروژه‌های کوچک تقسیم و این بخش خصوصی است که آن را اجرا می‌کند. حتی دولت پروژه‌هایی را که خود خواهان اجرای آن است، بین شرکت‌های بخش خصوصی تقسیم می‌کند. بنا بر این سیاست است که تولید فولاد روزبه‌روز در کشور چین افزایش می‌یابد. در بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۳ میلادی تولید فولاد خام چین به ۲۰۰ میلیون تن در سال رسید و بعد از آن، هر سال ۵۰ میلیون تن به تولید فولاد چین اضافه شد. در واقع در فاصله سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ میلادی در مجموع حدود ۶۰۰ میلیون تن به تولید فولاد خام چین اضافه شد. البته این نکته را هم باید مدنظر داشت که استارت هر پروژه جدید نیازمند تایید دولت است.

رشد چین در همه حوزه‌ها قابل ملاحظه است. تصور این است که دولت زمینه لازم را برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فراهم می‌کند. به نظر شما چطور می‌شود جهش نسبی در ایران برای تولید فولاد ایجاد کرد؟

در سال ۱۹۹۸ میلادی دولت چین اعلام کرد که باید تولید فولاد خام به ۱۰۰ میلیون تن در سال برسد. در آن زمان بازار آنقدر مثبت بود که شرکت‌های بخش خصوصی هرآنچه تولید می‌کردند به فروش می‌رسید و همین موضوع منجر به جهش تولید شد. بنابراین با داشتن یک بازار خوب برای فولاد و محصولات فولادی می‌توان به رشد سریع دست یافت.