نه، به خام فروشی سنگ آهن

گروه صنعت و معدن: در نشست ویژه وزیر صنعت، معدن و تجارت با ۱۶ شرکت تولیدکننده سنگ‌آهن و کنسانتره سنگ‌آهن ضمن بررسی مشکلات این بخش، ضرورت فعالیت این واحدها در تکمیل زنجیره تولید تا استحصال فولاد مورد تاکید قرار گرفت. همچنین محمدرضا نعمت‌زاده با اشاره به ضرورت تولید محصول نهایی فولاد اعلام کرد: خام‌فروشی مواد معدنی خصوصا سنگ‌آهن باعث شده کشور نیازمند گندله باشد؛ به طوری که واحدهای تولیدکننده فولاد کشور هم‌اکنون با کمبود ۶ میلیون تن گندله مواجه هستند. براساس‌این گزارش، ایران با دارا بودن ۳میلیاردتن ذخایر قطعی و انواع سنگ‌آهن جزو ۱۱ کشور برتر دارنده ذخایر سنگ‌آهن در جهان است که این موضوع کشور را از نظر تولید سنگ‌آهن و کل زنجیره ارزش، دارای مزیت نسبی کرده است.

استراتژی جلوگیری از خام‌فروشی

با وجود این برخی از کارشناسان معتقدند به دلیل خام‌فروشی سنگ‌آهن، زنجیره تولید فولاد کشور با مشکلات متعددی روبه‌رو شده است. پیش از این معاون معدنی وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به نقاط ضعف زنجیره تولید مواد معدنی در کشور گفته بود: در ۸ سال گذشته ۸میلیون تن واردات فولاد صورت گرفته، در حالی که در همین مدت نزدیک به ۲۰ میلیون تن سنگ‌آهن از کشور صادر شده است. این موضوع نشان می‌دهد که کشور خود را برای چرخه تولید فولاد آماده نکرده است. جعفر سرقینی همچنین در مورد توجیه اقتصادی صادرات سنگ‌آهن نیز گفته بود: صادرات هر تن سنگ‌آهن بین ۱۰ تا ۲۰ دلار سود به همراه دارد، اما برای واردات هر تن فولاد نزدیک به ۵۰۰ تا ۶۰۰ دلار هزینه نیاز است؛ به همین دلیل سعی بر آن است که با وضع عوارض بر صادرات سنگ‌آهن و مشوق‌های مختلف برای فرآوری این محصول و افزایش ارزش افزوده، این مشکل را حل کنیم. جلوگیری از خام‌فروشی معدنی یکی دیگر از برنامه‌های مورد تاکید وزارت صنعت، معدن و تجارت است که این مقام مسوول بر آن تاکید کرده است.

البته در مقابل تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن نیز معتقدند: اتهام خام‌فروشی به این بخش موجب شده تا قوانین سخت و دست و پاگیری برای صادرات سنگ‌آهن وضع شود. این در حالی است که اگر سنگ‌آهن خام است مواد بسیاری وجود دارد که به صورت خام صادر می‌شوند، اما قوانین دست و پاگیری برای آن وضع نشده، با این شرایط می‌توان گفت مساله خام‌فروشی نیست، بلکه ارزش افزوده دلیل وضع این قوانین است.

تکمیل زنجیره تولید فولاد

حال وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در نشست با تولیدکنندگان سنگ‌آهن و کنسانتره سنگ‌آهن با تاکید بر ضرورت فعالیت این واحدها در تکمیل زنجیره تولید تا استحصال فولاد اظهار امیدواری کرد: با فعالیت بیشتر کمبودها جبران شده و به اهداف تعیین شده دست پیدا کنیم. نعمت‌زاده با تاکید بر ضرورت تولید محصول نهایی فولاد، گفت: خام‌فروشی مواد معدنی خصوصا سنگ‌آهن باعث شده کشور نیازمند گندله باشد؛ بنابراین در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، این وزارتخانه به دنبال جلوگیری از خام‌فروشی است.

کنار گذاشتن استانداردهای سنتی

وی افزود: در تولید سنگ‌آهن، گندله و فولاد گنار گذاشتن استانداردهای سنتی و تولید محصول به شکل استانداردهای روز دنیا یک ضرورت است. نعمت‌زاده تصریح کرد: می‌توان مانند سایر حوزه‌ها نظیر صنعت پتروشیمی، شرکتی واحد و مستقل گندله و سنگ‌آهن در قالب یک مدیریت متمرکز تشکیل داد تا علاوه بر رفع مشکلات زیر بنایی نظیر آب، برق، گاز و جاده، سرعت خوبی به پیشرفت‌های فیزیکی طرح کند. نعمت‌زاده در ادامه گفت: پروژه‌های معدنی متعلق به اشخاص نیست، بلکه به کل کشور تعلق دارد و باید اشتغال‌زایی و سودآوری آن برای عموم مردم باشد.

تامین منابع از مسیری غیر از بانک‌ها

وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: واحدهای تولیدکننده سنگ‌آهن و گندله بزرگ نباید نگاه صرف به بانک‌ها داشته باشند، بلکه آنها برای تامین منابع مالی پروژه‌ها می‌توانند از سرمایه‌داران، سهامداران و صندوق‌ها دعوت به عمل آورند. نعمت‌زاده افزود: هم‌اکنون شرکت‌های صنعتی و منطقه ویژه اقتصادی در کشور وجود دارد که ایمیدرو زیربناهای لازم را برای واحدهای صنعتی مستقر در آنها تامین می‌کند و سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن استفاده کنند. وی در پایان افزود: اتمام طرح‌های نیمه‌تمام را به قوت پیگیری می‌کنیم وبه دنبال اتمام آن هستیم و تلاش داریم موانع آنها را برطرف کنیم.

اظهارات وزیر صنعت، معدن و تجارت در حالی است که گزارش وضعیت معادن و صنایع معدنی کشور که از سوی وزارتخانه در اختیار «دنیای اقتصاد» قرار گرفته نشان می‌دهد: ذخایر قطعی سنگ‌آهن در کشور حدود ۳ میلیارد تن است و ایران رتبه یازدهم جهانی را در این بخش به خود اختصاص داده است. در این گزارش همچنین به برداشت از معادن سنگ‌آهن در سال ۱۳۹۲ نیز اشاره و قید شده در این سال ۶۲ میلیون تن یا حدود ۲ درصد از این ذخایر برداشت شده است.

براساس گزارش ارائه شده، ظرفیت موجود تولید فولاد خام در کشور در حال حاضر ۲۴ میلیون تن است که با اجرای بخشی از طرح‌های در دست اجرا این ظرفیت تا سال ۱۳۹۵ با احتساب طرح‌های فیزیکی بالای ۵۰ درصد پیشرفت به ۳۵ میلیون تن خواهد رسید که برای تحقق این طرح‌ها به ۶/۱ میلیارد دلار منابع نیاز است. بر اساس گزارش منتشر شده در حال حاضر ۲۶ میلیون تن طرح با احتساب طرح‌های فیزیکی بالای ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی در بخش فولاد خام در دست اجرا است. براساس این آمار، ظرفیت تولید آهن اسفنجی نیز در کشور برابر با ۱۸ میلیون تن است که این ظرفیت با اجرای طرح‌های در دست اجرا تا سال ۱۳۹۵ با احتساب طرح‌های فیزیکی بالای ۵۰ درصد پیشرفت به ۳۰ میلیون تن خواهد رسید. برای رسیدن به رشد پیش‌بینی شده به یک میلیارد دلار منابع مالی نیاز است. در حال حاضر ۱۹ میلیون تن ظرفیت در دست اجرا با احتساب طرح‌های فیزیکی بالای ۲۰ درصد پیشرفت در این بخش در حال اجرا است که با اجرایی شدن آن، سهم تولید آهن اسفنجی از مرز ۳۰ میلیون تن نیز فراتر خواهد رفت. در گزارش ارائه شده همچنین ظرفیت موجود تولید گندله نیز ۲۲ میلیون تن ذکر شده که برای این بخش نیز ۲۶ میلیون تن ظرفیت در دست اجرا با احتساب طرح‌های فیزیکی بالای ۲۰ درصد پیشرفت پیش‌بینی شده است. همچنین برآورد این وزارتخانه برای سال ۱۳۹۵ این بخش رسیدن به ظرفیت ۳۸ میلیون‌تن با احتساب طرح‌های فیزیکی بالای ۴۰درصد پیشرفت فیزیکی است که برای تحقق این امر نیز به ۵/۱ میلیارد دلار منابع نیاز است.

اما در بخش تولید کنسانتره سنگ‌آهن نیز ظرفیت موجود در کشور ۲۸ میلیون تن برآورد شده است. طرح‌های در دست اجرای این بخش ۳۵ میلیون تن با احتساب طرح‌های فیزیکی بالای ۲۰ درصد پیشرفت است. همچنین برای این بخش رسیدن به ظرفیت ۴۶ میلیون تن تا سال ۱۳۹۵ پیش‌بینی شده که برای رسیدن به این رشد به ۸/۱میلیارد دلار منابع نیاز است.