اصلاح طرح حمایت از مالکیت صنعتی

گروه صنعت و معدن: کاهش تعداد اختراعات ثبت شده در سال‌های اخیر از یکسو و عدم پیش‌بینی حمایت‌های لازم از مخترعان و مبتکران در قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب سال ۱۳۸۶، موجب شد تا بهارستان‌نشین‌ها اصلاح و رفع ایرادهای این قانون را در دستور کار خود قرار دهند؛ اقدامی که تصویب طرح حمایت از مالکیت صنعتی در کمیسیون صنایع و معادن مجلس را به همراه داشت تا به این ترتیب شرایط برای حمایت از مخترعان در کشور فراهم شود. علاوه‌بر راهکارهای حمایتی در این طرح، تاسیس سازمان ملی مالکیت صنعتی نیز مدنظر قرار گرفته تا به این طریق شرایط برای صنعتی‌سازی طرح‌ها، اختراعات و ابتکارات در کشور فراهم شود، اما شاید آنچه در این طرح نیز پیش‌بینی نشده تامین منابع مالی برای حمایت از مخترعان و مبتکران باشد؛ مشکلی که عمده دلیل صنعتی نشدن طرح‌ها و ابتکارات در کشور را به همراه دارد، اما ظاهرا هنوز راهکاری برای عبور از این چالش پیش‌بینی نشده است.

بر اساس گزارش منتشرشده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس، نظام ملی ثبت اختراع را می‌توان یکی از زیرساخت‌های مهم حمایت از مالکیت صنعتی در نظام ملی نوآوری دانست، اما عملکرد ضعیف این نظام در ایران نه تنها با روند پیشرفت کشور همخوانی ندارد، بلکه با روندهای جهانی و آمار فزاینده اختراعات در کشورهای در حال توسعه نیز همخوانی ندارد.

مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش همچنین ایرادها و نواقص قانون مصوب سال ۱۳۸۶ را بررسی کرده و در این خصوص به ارائه آماری پرداخته که از کاهش چشمگیر ثبت اختراعات در کشور حکایت دارد. براساس این آمار، کشور کره جنوبی با جمعیت ۴۸ میلیونی سالانه بیش از ۶۰ هزار اختراع به ثبت می‌رساند. این گزارش بر این موضوع تاکید دارد که وجود ایرادها و کاستی‌ها در قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب در سال ۱۳۸۶ عمده دلیل کاهش ثبت اختراعات در کشور است و علاوه‌بر کاهش ثبت طی سال‌های اخیر شاخص‌های مختلف مالکیت صنعتی نیز در ایران نسبت به بسیاری از کشورهای جهان در وضعیت مطلوبی به سر نمی‌برد و مشکلات ساختاری در این زمینه وجود دارد.

از سوی دیگر نتیجه بررسی از اجرای آزمایشی قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری نشان می‌دهد که نظام کنونی ثبت اختراعات به واسطه فقدان دید تخصصی به اختراعات نتوانسته وظایف و کارکردهای مورد انتظار را به خوبی برآورده کند. رفع مشکلات مطرح شده از یکسو و پیش‌بینی چگونگی صنعتی‌سازی طرح‌ها و اختراعات را از سوی دیگر می‌توان از جمله موارد پیش‌بینی شده در طرح حمایت از مالکیت صنعتی دانست.

رای کمیسیون به طرح حمایت

روح‌الله عباسپور سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس، در خصوص طرح حمایت از مالکیت صنعتی می‌گوید: در این جلسه تمامی مواد طرح حمایت از مالکیت صنعتی که شامل ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری است بررسی و به تصویب رسید.

تاسیس سازمان ملی مالکیت صنعتی

تاسیس سازمان ملی مالکیت صنعتی را شاید بتوان یکی از راهکارهای رفع مشکلات مخترعان و مبتکران دانست؛ به طوری که پیش از این نیز مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به ضرورت تاسیس چنین سازمانی پرداخته و بر آن تاکید کرده بود. راهکاری که در طرح حمایت از مالکیت صنعتی نیز پیش‌بینی شده تا به این طریق بخشی از مشکلات مخترعان و مبتکران پوشش داده شود.

محمد بیاتیان، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در پاسخ به این پرسش «دنیای‌اقتصاد» که آیا تاسیس سازمان ملی مالکیت صنعتی در این طرح پیش‌بینی شده نیز می‌گوید: تاسیس چنین سازمانی در طرح حمایت از مالکیت صنعتی پیش‌بینی شده اما برای جلوگیری از گسترش بدنه دولت ادغام این سازمان در یکی از سازمان‌های دولتی صورت خواهد گرفت.

به گفته این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، تبدیل اختراعات و ابتکارات به فرآورده و صنعتی‌سازی را می‌توان عمده اهداف طرح حمایت از مالکیت صنعتی دانست و امیدواریم با این قانون بتوان در این خصوص قدم برداشت و اجرای قوانین مصوب در این خصوص شتاب گیرد.

این نماینده دوره نهم مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه پیش از این از مخترعان و مبتکران حمایت نمی‌شد می‌گوید: با رفع ایرادات و اشکالات موجود در قانون، شرایط برای حمایت از این بخش فراهم شده و دولت نیز با تدوین اساسنامه به حمایت از این بخش خواهد پرداخت.

از ۸۰۰ اختراع، یک طرح صنعتی می‌شود

عدم حمایت از طرح‌ها، اختراعات و علائم تجاری موجب شده تا به گفته این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس از هر ۸۰۰ طرح و اختراع ثبت شده در ایران یک اختراع صنعتی‌سازی شود در حالی که در کشور آمریکا به ازای هر ۸/۱ طرح و اختراع ثبت شده یک طرح به مرحله صنعتی‌سازی می‌رسد.

علاوه‌بر عدم حمایت از طرح‌ها و اختراعات مشکلات مالی را شاید بتوان عمده دلیل صنعتی نشدن اختراعات دانست، به طوری که عدم حمایت مالی و نبود اسپانسر موجب شده تا بسیاری از مخترعان حتی رغبتی برای ثبت اختراعات و ابتکارات خود نداشته باشند. مشکلی که در تصویب طرح حمایت از مالکیت صنعتی راهکاری برای آن در نظر گرفته نشده و بهارستان‌نشین‌ها این بخش را به دولت محول کرده‌اند.

این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در این خصوص می‌گوید: در خصوص چگونگی تامین منابع مالی این طرح ورود پیدا نکردیم و این امر را به عهده دولت گذاشتیم و دولت می‌تواند تامین منابع را از بودجه سالانه تامین کند و در این خصوص لایحه به مجلس ارائه کند.

عدم پیش‌بینی چگونگی تامین منابع مالی را می‌توان عمده دلیل اجرایی نشدن برخی از قوانین مصوب دانست؛ مشکلی که بایگانی شدن برخی از قوانین را به همراه داشته و آنچه مسلم است با چنین قوانینی نمی‌توان حمایت لازم را از مخترعان و مبتکران داشت.

مغایرت‌ها و نواقص رفع شد

علی علی‌لو، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص طرح حمایت از مالکیت صنعتی به «دنیای اقتصاد»، می‌گوید: قانون حمایت از مالکیت صنعتی پیش از این نیز وجود داشته، اما دارای نواقص و مغایرت‌هایی بود به همین دلیل بررسی و رفع ایرادات و مغایرت‌ها در دستور کار قرار گرفت و این طرح یکشنبه گذشته(۱۵تیر) در کمیسیون صنایع و معادن مجلس به تصویب رسید.

به گفته این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، حمایت از مخترعان و مبتکران یکی از عمده موارد پیش‌بینی شده در این طرح است.

این نماینده دوره نهم مجلس شورای اسلامی در ادامه می‌گوید: پیش از این آنگونه که باید از مخترعان و مبتکران حمایت نمی‌شد، اما این طرح امکان سوءاستفاده از اختراعات و ابتکارات را می‌گیرد و از سوی دیگر این امکان فراهم می‌شود تا مخترع و مبتکر بتواند از امتیازات طرح خود به‌طور کامل بهره ببرد.