گروه صنعت و معدن- مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش خود تعداد کارگاه‌های فعال صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر را به تفکیک استان‌ها و نوع فعالیت آنها منتشر کرد. این گزارش که در قالب نتایج آمارگیری از مقدار مصرف انرژی در کارگاه‌های صنعتی در فاصله سال‌های ۸۳ تا ۹۰ منتشر شده، نشان می‌دهد تعداد کارگاه‌های فعال صنعتی که در سال ۸۳ به میزان ۱۶ هزار و ۲۸۳ واحد بوده بعد از یک جهش در سال ۸۶ و افزایش آن به تعداد ۱۷ هزار و ۵۹۳ واحد، در سال‌های بعد سیر نزولی گرفته و تعداد آن در سال ۹۰ به ۱۴ هزار و ۹۶۲ واحد رسیده است. داده‌های آماری این گزارش نشان می‌دهد که طی پنج سال (۸۶ تا ۹۰) بیش از ۲ هزار و ۶۰۰ کارگاه صنعتی تعطیل شده‌اند که این آمار از کاهش ۱۵ درصدی تعداد کارگاه‌های فعال صنعتی حکایت دارد. بر اساس این گزارش، استان‌های تهران، اصفهان و خراسان رضوی بیشترین سهم را از تعداد کارگاه‌های فعال صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر به خود اختصاص داده‌اند؛ به‌طوری‌که در استان تهران تعداد ۲۵۸۰ کارگاه، در استان اصفهان ۱۸۳۲ کارگاه و در خراسان رضوی ۱۰۱۲ کارگاه در سال ۹۰ فعال بوده‌اند و مابقی استان‌های کشور کمتر از ۸۰۰ کارگاه فعال صنعتی داشته‌اند.

مقایسه تعداد کارگاه‌های فعال صنعتی در سه استان اول کشور در سال‌های مورد بررسی نشان از کاهش آنها دارد؛ به طوری که تعداد کارگاه صنعتی استان تهران در سال ۸۳ از ۳۸۲۷ واحد به ۲۵۸۰ واحد رسیده است. در استان اصفهان نیز در سال ۸۳ تعداد ۲۴۰۰ کارگاه صنعتی فعال بوده‌اند که در سال ۹۰ با کاهش مواجه شده‌اند. در استان خراسان رضوی نیز ۱۲۲۸ کارگاه صنعتی در سال ۸۳ فعالیت داشته‌اند که تعداد آنها در سال ۹۰ به ۱۰۱۲ کارگاه کاهش یافته است. البته در بین ۳۱ استان مورد بررسی در این گزارش، تعداد کارگاه‌های صنعتی در ۱۷ استان در سال ۹۰ نسبت به سال ۸۳ رشد داشته است.

مقایسه تعداد کارگاه‌های فعال صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر به تفکیک استان‌ها در فاصله سال‌های ۸۳ تا ۹۰ نشان می‌دهد که تعداد کارگاه‌ها در سال ۸۶ بیشترین رشد را داشته‌اند، اما در سال ۹۰ همزمان با افزایش مشکلات واحدهای صنعتی تعداد آنها به شدت کاهش یافته است. برخی از کارشناسان صنعتی در تحلیل این موضوع به مشکلات اقتصادی کشور در سال ۹۰ اشاره کرده و معتقدند: افزایش محدودیت‌های بین‌المللی، نوسانات شدید نرخ ارز، مسدود شدن گشایش اعتبار اسنادی، قفل شدن سیستم بانکی کشور، کاهش واردات نهاده‌های تولید و... افت و توقف تولید برخی از واحدهای صنعتی را به دنبال داشت.

گزارش مرکز آمار ایران در مورد تعداد کارگاه‌های فعال صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر به تفکیک نوع فعالیت آنها نیز نشان می‌دهد که تولید «سایر محصولات کانی غیرفلزی»، «صنایع مواد غذایی و آشامیدنی» و «منسوجات» به ترتیب با ۳۲۳۰، ۲۷۴۲ و ۱۱۲۵ کارگاه سهم بالاتری از فعالیت صنعتی را به خود اختصاص داده‌اند. در عین حال، تولید محصولات از توتون و تنباکو؛ بازیافت ضایعات فلزی و غیرفلزی همچنین تولید ماشین‌آلات اداری و حسابگر به ترتیب سهم کمتری از فعالیت صنعتی را دربرمی‌گیرند.

در این گزارش ۲۳ فعالیت صنعتی عمده شامل صنایع مواد غذایی و آشامیدنی؛ تولید محصولات از توتون و تنباکو؛ تولید منسوجات؛ تولید پوشاک، عمل آوردن و رنگ کردن؛ دباغی و عمل آوردن چرم و ساخت کیف؛ تولید چوب و محصولات چوبی؛ تولید کاغذ و محصولات کاغذی؛ انتشار و چاپ و تکثیر رسانه‌ها؛ صنایع تولید زغال کک؛ صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی؛ تولید محصولات لاستیکی و پلاستیکی؛ تولید سایر محصولات کانی غیرفلزی؛ تولید فلزات اساسی؛ تولید محصولات فلزی فابریکی؛ تولید ماشین‌آلات و تجهیزات طبقه‌بندی؛ تولید ماشین‌آلات اداری و حسابگر؛ تولید ماشین‌آلات مولد و انتقال برق؛ تولید رادیو و تلویزیون؛ تولید ابزار پزشکی و ابزار آپتیکی؛ تولید وسایل نقلیه موتوری و تریلر؛ تولید سایر وسایل حمل‌و‌نقل؛ تولید مبلمان و مصنوعات طبقه‌بندی؛ بازیافت ضایعات فلزی و غیرفلزی مورد بررسی قرار گرفته است.

بر اساس آمار منتشر شده تعداد کارگاه‌های تولید منسوجات در فاصله سال‌های ۸۳ تا ۹۰ بیشترین کاهش را داشته‌اند؛ به طوری که تعداد واحدهای فعال در این رشته صنعتی در سال ۸۳ از ۱۶۶۳ واحد به ۱۱۲۵ واحد در سال ۹۰ رسیده است.

بعد از تولید منسوجات، تعداد کارگاه‌های تولید محصولات کانی غیرفلزی و تولید ماشین‌آلات و تجهیزات طبقه‌بندی شده نیز بیشترین کاهش را تجربه کرده است.

گزارش مرکز آمار در حالی منتشر شده که بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از عملکرد بخش صنعت در سال اول برنامه پنجم توسعه (یعنی سال ۹۰)، نرخ رشد بخش صنعت ۷/۳ درصد برآورد شده و نرخ رشد ارزش افزوده این بخش نیز روند نزولی داشته است. نتایج به‌دست آمده در مطالعه مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که میزان سرمایه‌گذاری صنعتی نیز در سال اول برنامه پنجم توسعه دچار افت شدیدی شد. از سوی دیگر جهت‌گیری غالب سرمایه‌گذاری صنعتی به سمت صنایع مواد غذایی و صنایع کانی غیرفلزی بوده است که این موضوع رویکرد اصلی برنامه پنجم توسعه شامل تاکید بر صنایع مبتنی بر فناوری‌های برتر (صنایع نوین)، تقویت و توسعه سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر و توسعه قابلیت‌های فناوری را محقق نکرده است.

این در حالی است که هم‌اکنون مطابق برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت، افزایش رقابت‌پذیری صنعتی کشور، افزایش سهم ارزش‌افزوده صنعتی کشور در ارزش افزوده صنعتی جهان، افزایش سهم صادرات صنعتی کشور در صادرات صنعتی جهان، افزایش سهم تولیدات با فناوری متوسط و بالا در ارزش افزوده و صادرات صنعتی کشور، افزایش سهم و نقش بخش خصوصی در فعالیت‌های بخش صنعت و معدن و ارتقای شاخص‌های زیست محیطی در راستای دستیابی به اهداف توسعه پایدار از جمله اهداف کلی ترسیم شده برای بخش صنعت و معدن در دولت یازدهم است.

در حالی نرخ رشد متوسط سالانه صنعتی در سال‌های اخیر جهش قابل توجهی نداشته است که باید این بخش در سال‌های پایانی برنامه پنجم رشد متوسط سالانه صنعتی ۱۲درصدی را تجربه کند.

همچنین در حال حاضر سهم ارزش افزوده صنعتی حدود ۱۷ درصد است که در پایان دوره دولت یازدهم سهم ارزش افزوده صنعتی در تولید ناخالص داخلی باید به ۲۵درصد برسد. از سوی دیگر، سهم ارزش‌افزوده کشور در ارزش افزوده صنعتی جهان نیز باید به ۴/۰درصد برسد.

جغرافیای رکود در بخش صنعت

جغرافیای رکود در بخش صنعت