استمهال بدهی ارزی واحدهای تولیدی با نرخ جدید

مژگان میرزائی - بیش از یک‌سال از بخشنامه ابلاغی بانک مرکزی مبنی بر الزام واحدهای تولیدی به بازپرداخت تسهیلات ارزی به نرخ روز می‌گذرد. بخشنامه‌ای که مشکلات بسیاری برای واحدهای تولیدی به وجود آورد و در این مدت مصوبات بسیاری برای گذر از این بخشنامه تدوین شد، اما این مشکل همچنان به قوت خود باقی است و ظاهرا عبور از این بخشنامه به این راحتی امکان‌پذیر نخواهد بود. حال در طرح جدید دو فوریتی که نمایندگان مجلس تدوین آن را در دستور کار خود قرار دادند، نرخ جدیدی برای استمهال بدهی واحدهای تولیدی در نظر گرفته‌اند. در صورت تصویب نهایی طرح مذکور این امکان برای تولیدکنندگانی که پیش از این با دلار ۹۰۰، ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ تومانی از حساب ذخیره ارزی برای واردات ماشین‌آلات تسهیلات دریافت کرده‌اند، به وجود می‌آید تا طی مدت ۶ ماه تسهیلات دریافتی را با دلار ۱۸۰۰ تومان و یورو ۲۲۰۵ تومان تسویه کنند؛ اما در صورتی که واحد تولیدی یک سال برای پرداخت بدهی فرصت بخواهد، باید بدهی خود را با دلار ۲۲۰۰ تومانی پرداخت کند. براساس طرح پیشنهادی در صورتی که تولیدکنندگان بیش از یک سال برای پرداخت بدهی شان فرصت نیاز داشته باشند، باید بدهی خود را با قیمت ارز مبادله‌ای پرداخت کنند. نرخ‌های پیش‌بینی شده میانگینی از قیمت ارز دولتی، مبادله‌ای و آزاد است تا واحدهای تولیدی بدهکار بتوانند بر اساس این نرخ بدهی خود را بپردازند و به جای اینکه بدهی‌ها مرتبا با جریمه و سود افزایش یابد، سیاست تشویقی برای وصول طلب دولت از واحدهای تولیدی تدوین شود.

عبدالرضا مصری، سخنگوی هیات رییسه مجلس شورای اسلامی در این خصوص می‌گوید: قوانینی که تا امروز برای کمک به تولید در مجلس به تصویب رسیده، قصد استمهال بدهی‌های تولیدکنندگان را داشته است؛ اما طرح جدید امکان بازپرداخت تسهیلات را به صورت کامل فراهم می‌کند.

افزایش دوره بازپرداخت تسهیلات دریافتی یکی از طرح‌هایی بود که در صورت اجرا می‌توانست تا حدودی خواسته واحدهای تولیدی و بانک مرکزی را محقق کند، اما این طرح نیز اجرایی نشد تا گره‌ای که با دست باز می‌شد، به دندان برسد و طرح‌های جدید برای عبور از این بخشنامه مطرح شود. براساس طرح افزایش دوره بازپرداخت تسهیلات دریافتی مقرر شد تا دوره بازپرداخت تسهیلات دریافتی از حساب ذخیره ارزی برای واحدهایی که با نرخ دلار مرجع ۹۰۰ تا ۱۲۲۶تومانی تسهیلات دریافت کرده‌اند، دو برابر شود. طرحی که در اواخر دولت دهم مطرح شد و حال با روی کارآمدن دولت یازدهم و تصمیم دولتمردان برای رفع مشکلات واحدهای تولیدی و رونق اقتصادی، این طرح جنبه اجرایی گرفته است.

در این میان، برخی از تولیدکنندگان معتقدند طولانی‌کردن مدت زمان بازپرداخت تسهیلات ارزی، هزینه‌های تولید را کاهش نخواهد داد، چرا که بسیاری از واحدهای تولیدی به دلیل کمبود نقدینگی کاهش یا توقف تولید را در دستور کار قرار داده‌اند و دولت باید برای رفع مشکلات نقدینگی آنها راهکاری بیندیشد.

پیش از این نیز مصوبات سریالی دیگری برای رفع مشکل استمهال بدهی واحدهای تولیدی و صنعتی به تصویب رسیده بود، اما عدم تمایل بانک مرکزی برای اجرای این مصوبات موجب شد تا هیچ یک از این مصوبات به مرحله اجرا نرسد.

حال مجلس در حالی برای عبور از مشکل به وجود آمده تدوین طرح جدیدی را در دستور کار خود قرار داده که با توجه به شرایط بحرانی که واحدهای تولیدی با آن مواجهند، می‌توان گفت کاربرد چندانی برای این بخش نخواهد داشت. برخی از فعالان این بخش هرچند به تدوین چنین طرح‌هایی با دید امیدواری می‌نگرند، اما برخی دیگر معتقدند که در شرایط کنونی استمهال بدهی‌ها در مدت ۶ ماه کمک چندانی به این بخش نخواهد کرد.

زمان اندک برای تسویه

حسین سلیمی، عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد»، معتقد است که طرح پیشنهادی در شرایط کنونی بهترین طرح است و صنعتگران موافق بازپرداخت تسهیلات ارزی خود با نرخ پیشنهادی هستند.

به گفته سلیمی، براساس بخشنامه بانک مرکزی واحدهای تولیدی ملزم به بازپرداخت تسهیلات با نرخ اتاق مبادلات ارزی بودند که این تغییر نرخ می‌تواند بخشی از مشکلات این بخش را برطرف کند.

اما برخلاف نظر وی، محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان معتقد است که بازپرداخت تسهیلات ارزی در ۶ ماه امکان‌پذیر نخواهد بود و برای رفع این مشکل می‌توان در ابتدا تسهیلات ریالی در اختیار واحدهای تولیدی قرار داد تا پس از تسویه تسهیلات ارزی در مدت زمان چهار تا پنج سال، شرایط برای بازپرداخت تسهیلات ریالی برای واحدهای تولیدی فراهم شود.

به گفته عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان، واحدهایی که دلار با نرخ ۹۰۰، ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ تومان دریافت کرده‌اند با توجه به شرایط فعلی امکان بازپرداخت ندارند، به همین دلیل طرح پیشنهادی نمی‌تواند کمک چندانی به این واحدها کند.

عبدالحمید قدیمی، دبیر انجمن صنفی صنایع ریخته‌گری ایران نیز با بیان اینکه داستان بازپرداخت تسهیلات ارزی یک‌بار برای همیشه باید برطرف شود، می‌گوید: واحدهای صنعتی در صورتی که بودجه داشته باشند، بدهی‌های خود را پرداخت می‌کنند، اما در حال حاضر کمبود نقدینگی موجب شده تا این مشکل برطرف نشود.

به گفته قدیمی، در حال حاضر صنایع از مرز بحرانی عبور کرده‌اند نرخ جدید برای بازپرداخت نیز نمی‌تواند مشکل این بخش را در بازپرداخت تسهیلات برطرف کند.

دبیر انجمن صنفی صنایع ریخته‌گری ایران با بیان اینکه نرخ ارز به دفعات تغییر کرده است، می‌گوید: شوک تغییر نرخ ارز تعطیلی برخی از واحدهای تولیدی را به همراه داشته، به همین دلیل باید راهکاری برای کاهش تاثیر این نوسانات در نظر گرفت، تا به این طریق واحدهای تولیدی با چالش کمتری مواجه شوند.

به گفته قدیمی، از زمان دریافت وام ارزی تا به سود رسیدن واحدهای تولیدی ۲ تا ۳ سال زمان صرف می‌شود، با این حال دریافت‌کننده تسهیلات ملزم به بازپرداخت تسهیلات است که این امر بر هزینه‌های واحدهای تولیدی می‌افزاید. به همین دلیل برای این مدت باید راهکاری در نظر گرفته شود تا شاید به این طریق ضرر و زیان واحدهای تولیدی جبران شود.