آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی همراه با آزادی واردات صورت گیرد

یوسف بهمن‌آبادی

مشکل تامین مواد اولیه پتروشیمی، یکی از معضلات مهم تولیدکنندگان ایرانی است که هر روز با آن مواجه‌اند.

این درحالی است که وجود منابع سرشار نفتی در کشور، امکان فرآوری مطلوب این انرژی وجود داشته است و اگر چه، تولید برخی محصولات پتروشیمی در کشور به مقدار کافی برای تولیدکنندگان وجود دارد اما اجرای نامناسب برخی سیاست‌ها نظیر سهمیه‌بندی محصولات پتروشیمی بدون شک فضای گسترده‌ای را برای رانت‌‌خواری و دلالی‌گری برای «فروشندگان موسوم به تولیدکنندگان» ایجاد کرده و موجب شده تولیدکنندگان واقعی در فضای سهمیه‌بندی متضرر شوند. از سوی دیگر، تولید پایین برخی محصولات پتروشیمی نظیر پلی‌استایرن در فضای سهمیه‌بندی و محدودیت‌های واردات مواد اولیه، ظرفیت تولید، صادرات و اشتغال را در این گونه صنایع بسیار کاهش داده است.در این گزارش، سراغ یک تولیدکننده صنایع پلاستیک رفته‌ایم که محصولات پتروشیمی ماده اولیه اصلی این واحد تولیدی را تشکیل می‌دهد.

محمد هادی‌محمدی، تولیدکننده صنایع پلاستیک مدت ۲۲سال است در دو بخش تولید محصولات خانگی و صنایع غذایی و نیز ساخت قالب فعالیت می‌کند، تامین مواد اولیه را بزرگ‌ترین مشکل تولیدکنندگان صنایع پلاستیک قلمداد می‌کند و معتقد است:آزادسازی صرف قیمت محصولات پتروشیمی نمی‌تواند مشکل اصلی تولیدکنندگان پلاستیک را حل کند و در کنار این اقدام، حذف تعرفه مواد اولیه ضروری است.

این تولیدکننده که مدعی است تولیداتش از کیفیت بالایی برخوردارند می‌گوید: تا سه سال پیش سالانه پنج الی ۱۰ کانتینر کالا به کشورهای حوزه خلیج فارس و اروپا صادرات داشتیم اما کمبود مواد اولیه موجب شده این واحد که باید ماهانه دو کانتینر کالا به خارج صادر کند با بن‌بست مواجه شود.

وی افزود: سهمیه مواد اولیه ما در سال ۲۸۰ تن پلی استایرن است اما در پنج ماه اخیر تنها ۵ تن کریستال دریافت کرده‌ایم.

محدودیت‌های واردات

محمدی با بیان این که واردات مواد اولیه مورد نیاز نیز به دلیل محدودیت‌ها و دشواری‌های موجود مقرون به صرفه نیست، اظهار کرد: تعرفه مواد اولیه در دوره‌های مختلف از ۴درصد تا ۱۵درصد متغیر بوده است و چنانچه تولید کننده‌ای بخواهد ماده اولیه کریستال را وارد کند برای تمدید کارت بازرگانی خود مجبور است ۱۶درصد هزینه پرداخت کند.

وی بیان کرد: از تاریخ ۲۳/۱۲/۸۵ مواد کریستال کیلویی ۱۲۰۰ تومان بود اما در حال حاضر به بهای ۱۸۵۰ تومان به دست کارخانه‌دار می‌رسد.

این تولید کننده با اشاره به این که محصولات پتروشیمی ثبات قیمتی ندارند، گفت: به دلیل تغییر قیمت‌ها در کمتر از یک هفته در حال از دست دادن مشتری‌های خود در کشورهای حوزه خلیج فارس همچون امارات متحده عربی هستیم.

محمدی ادامه داد: کمبود مواد اولیه موجب می‌شود مقدار تولید کالای مورد نظر کاهش یابد و به جای آن که فعالیت خود را برای تولید انبوه یک جنس متمرکز کنیم ناچاریم به اندازه ماده اولیه که در اختیار ما است به تولید آن کالا بپردازیم و سراغ تولید کالای دیگر برویم و این امر کارایی تولید را کاهش می‌دهد.

محمدی با بیان این که بسته‌بندی مناسب یکی از شرایط اصلی موفقیت صادرات است، گفت: بالا بودن هزینه تمام شده محصولات بسته‌بندی موجب می‌شود تولید کننده رغبتی به استفاده از وسایل بسته‌بندی مطلوب برای محصولات خود نداشته باشند.

نبود نظارت بر تولید کنندگان

وی نبود نظارت بر تولید کنندگان صنایع پلاستیک را یکی دیگر از معضلات مطرح در این صنایع برشمرد و خاطر نشان کرد: متاسفانه برخی تولید کنندگان با استفاده از مواد اولیه نامناسب محصولاتی تولید و به بازار عرضه می‌کنند که از استانداردهای بهداشتی لازم برخوردار نیستند و در واقع سلامت مردم را به خطر می‌اندازند.

به اعتقاد من این تولید کنندگان که محصولات بی‌کیفیت را به خارج صادر می‌کنند مفسد اقتصادی هستند چرا که به تولیدکنندگان واقعی ضربه می‌زنند و چهره این تولیدکنندگان را در بازارهای جهانی مخدوش می‌سازند.

وی افزود: به همین دلیل، صادرات ما به کشور عراق نسبت به سال‌های گذشته به ۱۰درصد کاهش یافته است. این مساله در کشورهای آسیای‌میانه نیز صادق است.

محمدی تصریح کرد: به دلیل نبود مرجعی برای تشخیص صلاحیت واسطه میان تولیدکننده داخل و بازارهای خارجی، کسانی در این عرصه‌ها وارد شده‌اند که تنها به اندیشه سود خود بوده و به کیفیت کالاهایی که صادر می‌کنند توجه نمی‌کنند.

وی گفت: وجود مشکلات ناشی از تامین مواد اولیه موجب شده، هر سال ۵ الی ۶ تولیدکننده بزرگ از صحنه حذف شوند.

تولیدکنندگانی هم هستند که محصولات چینی وارد می‌کنند و در کشور به فروش می‌رسانند چون قیمت تمام شده آنها ارزان‌تر تمام می‌شود.

راه‌حل

این تولیدکننده پلاستیک به قول خودش «دردمندانه» خواستار حمایت دولت در این زمینه است معتقد است: دولت باید قبل از آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی، تولیدکنندگان واقعی را شناسایی کند، میزان تولید پتروشیمی‌ها و میزان مصرف تولیدکنندگان را بررسی کند.

چرا که اگر عرضه و تقاضا با هم همخوانی نداشته باشند باز هم مساله قاچاق رخ خواهد داد.

وی افزود: در آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی در کنار آزادی واردات بدون تعرفه، می‌توانیم با ارائه فاکتور تولید محصولات به دولت تضمین دهیم که مواد اولیه تامین شده را در چرخه تولید قرار می‌گیرد.

با این امر علاوه بر افزایش میزان صادرات و دریافت جوایز صادراتی، می‌توانیم مواد اولیه بیشتر وارد کنیم و در عین حال ظرفیت اشتغال را نیز سه الی چهار برابر افزایش دهیم.