بخش نخست

حافظ عزیزی نقش

ایران حدود ۳درصد از ذخیره سرب و روی جهان را دارا است. در حال حاضر ۲۸ معدن بزرگ سرب و روی در کشور فعالند که بزرگ‌ترین آنها معدن مهدی‌آباد است که مرحله تجهیز آن اخیرا آغاز شده است. قاره آسیا از نظر تولید سرب و روی در مقام اول دنیا قرار داشته و ایران از نظر تولید سرب مقام سوم آسیا را پس از چین و هند و در صنعت روی مقام چهارم را پس از چین، هند و قزاقستان در اختیار دارد. روی چهارمین فلز مورد استفاده بعد از آهن و آلومینیوم و مس است و از نظر فراوانی بیست‌وهشتمین عنصر فراوان در پوسته زمین است و به عنوان یک عنصر در بیشتر سنگ‌ها یافت می‌شود.

مصرف اصلی روی برای گالوانیزاسیون یعنی پوشش‌دادن سطوح فولادی و آهنی در مقابل خوردگی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه حدود ۴درصد از تولید ناخالص داخلی هر کشور از طریق خوردگی در فولاد و آهن‌آلات از بین می‌رود. محصولات گالوانیزه عمدتا در صنعت ساختمان و خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد و از نظر کاربردی حدود ۴۸درصد روی تولیدی جهان در صنعت گالوانیزاسیون و ۱۸درصد در تولید برنج به کار می‌رود. این فلز به‌دلیل مقاومت زیاد در برابر خوردگی، نقطه ذوب پایین، کاربرد گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد و مصرف سالانه این فلز، سالانه بیش از ۲درصد در حال افزایش است. میزان ذخایر پیش‌بینی شده روی در جهان هم‌اکنون در حدود ۱۴۰میلیون تن است. نامتعادل بودن عرضه و تقاضای فلز روی و پیشی‌گرفتن میزان عرضه بر تقاضا باعث کاهش قیمت این فلز در اواخر دهه ۹۰ از ۱۶۶۰دلار به حدود ۱۰۰۰دلار در هر تن شد. البته در آغاز سال ۲۰۰۰ قیمت‌ها دوباره روند افزایشی یافتند به طوری که در سپتامبر ۲۰۰۰ قیمت روی به ۱۲۲۴دلار رسید، اما در اکتبر ۲۰۰۰ مجددا شاهد کاهش قیمت‌ها بودیم به طوری که در اواخر سال به مرز ۱۰۶۰دلار رسید. با آغاز سال ۲۰۰۱ کاهش قیمت‌ها همچنان ادامه داشت، به نحوی که در ماه آگوست ۲۰۰۱قیمت‌ها به سطح ۸۲۸ دلا ر رسید و دنیا را وارد یک بحران شدید کرد. طی سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ قیمت فلز روی به مرز ۷۴۷دلار به ازای هر تن نیز رسید. این وضعیت معادن روی جهان را وارد رکود جدیدی کرد و منجر به تعطیل شدن بسیاری از معادن جهان و بروز بحران‌های زیادی شد. قیمت روی پس از ۲سال رکود در ابتدای سال ۲۰۰۳ رو به افزایش گذاشت و از حدود ۷۵۰دلار به ازای هر تن در ابتدای سال به حدود ۸۰۰‌دلار در اوایل تابستان و حدود ۱۰۰۰دلار در اواخر سال شد.

پس از گذشت ۳سال (سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳) مازاد عرضه روی در جهان، در سال ۲۰۰۴ بازار روی با کسری عرضه نسبت به تقاضای این فلز مواجه شد و انتظارها بر این است که کسری مذکور تا سال ۲۰۰۷ نیز همچنان ادامه یابد. رشد شدید قیمت از سال ۲۰۰۴ به بعد دیده می‌شود.

ادامه دارد ...