شرکت‌های بزرگ صنعتی چنانچه نظام کنترل مدیریت نداشته باشند، نمی‌توانند به اهداف مجموعه خود دست یابند. نظام کنترل مدیریت بر خلاف تصور برخی از افراد برای مچ‌گیری مدیران طراحی نمی‌شود، بلکه به منظور پویایی، اصلاح سیستم‌ها و تلاش برای رسیدن به اهداف بلند مدت است. در تبیین «مبانی سیستم کنترل مدیریت» باید گفت، این سیستم روی دیگر سکه برنامه‌ریزی به حساب می‌آید و به مغایرت بین عملکرد و برنامه‌ها می‌پردازد. در این مبحث سوالاتی می‌شود مبنی بر اینکه آیا اقدامات صورت گرفته با اهداف کلان همخوانی دارد و آیا اصولا توانسته‌ایم استراتژی اصلی سازمان خود را تعریف کنیم. در این سیستم، نباید فراموش کرد که اعطای آزادی عمل به مدیران و تفویض اختیار، تمرکززدایی و ایجاد نظام‌های انگیزشی جزء برنامه‌هایی است که باید در یک نظام کنترل مدیریت به اجرا درآیند.

حال پرسش این است که چرا نتوانسته‌ایم آن طور که شایسته است، تمرکززدایی کنیم، به اعتقاد اینجانب، مهم‌ترین دلیل چنین پدیده‌ای، نبود نظام کنترل مدیریتی است. این در حالی است که شرکت‌های بزرگ بدون داشتن چنین نظامی نمی‌توانند مجموعه خود در اقصی نقاط دنیا را اداره کنند. امروزه یک سازمان هرچه بزرگ‌تر می‌شود نیاز بیشتری به نظام‌دهی پیدا می‌کند. هرچند اغلب شرکت‌های بزرگ ایرانی، در این مسیر قرار ندارند و به طور کلی مسیر طبیعی رشد را طی نمی‌کنند. از سوی دیگر باید گفت ما دو نوع سیستم مدیریت متمایز در اختیار داریم که به ترتیب شامل سیستم کنترل مدیریتی و کنترل عملیاتی هستند که در بخش اول تنها مسائل کلان سازمان مدیریت می‌شوند اما در بخش دوم روی کنترل عملیات خاص (پروژه‌ها) حرکت می‌کنیم. زمانبندی پروژه‌ها، مباحث مالی آنها، نحوه پیشرفت و... یک پروژه، جزو کنترل عملیاتی به حساب می‌آیند. این در شرایطی است که بیشتر سازمان‌های ایرانی، روی کنترل عملیاتی متمرکز می‌شوند و نگاه خاصی به کنترل مدیریتی ندارند. در همین حال بسیاری از سازمان‌ها نتایج شفافی از نظام مدیریتی ندارند. چرا که مفهوم این نظام به درستی تبیین نشده است و همچنان عده‌ای چنین اقدامی را «مچ‌گیری» فرض می‌کنند از همین‌رو توجه چندانی به آن ندارند. حتی مدیران یک مجموعه ممکن است اهداف عالیه سازمان خود را نشناسند و تعابیر مختلفی برای آن ارائه دهند.

دلیل این امر نیز این است که وظایف و اهداف آنها به طور دقیق ارائه نشده است.اگر اهداف بلندمدت یک مجموعه برای مدیران مشخص باشد. آنان خود را درگیر اهداف کوتاه نمی‌کنند. چراکه اگر در یک سازمانی، مدیران توجه خود را به اهداف کوتاه‌مدت معطوف کنند، تاثیر منفی بر اهداف بلندمدت آنها بر جای می‌ماند.

برگرفته از سخنان دکتر علینقی مشایخی درباره مبانی سیستم کنترل مدیریت در سومین گردهمایی مدیران ایمیدرو