لیسانس‌سازی به سبک آسیا
گروه انرژی- غزاله طایفه: همکاری اندک صاحبان لیسانس محصولات پتروشیمی، باعث شده که ایران فکر اجرای طرح بومی‌سازی لیسانس و دانش فنی محصولات پتروشیمی‌را در برنامه پنجم توسعه پیگیری کند، طرحی که به گفته کارشناسان باید در قالب یک مدیریت جدید در مجموعه وزارت نفت به صورت مستمر پیگیری شود. به گزارش خبرنگار ما، وزارت نفت اخیرا اعلام کرده که در برنامه پنجم توسعه، قرار است که لیسانس ۱۴ محصول پتروشیمی‌را بومی‌کرده و به باشگاه صادرکنندگان دانش و لیسانس محصولات پتروشیمی‌بپیوندد.
بومی‌سازی ۳ محصول پتروشیمی
«محمدحسن پیوندی»، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی‌در رابطه با اجرای این طرح به خبرنگار ما می‌گوید: «در حال حاضر دانش فنی سه محصول پتروشیمی بومی شده است. اولین محصول سوخت جدیدی به نام «دی.ام.یی» است که دانش فنی آن را می‌توان بومی تلقی کرد. دومین محصولی که دانش فنی آن بومی شده است «پلی کربنات» است که به دلیل همکاری نکردن صاحب لیسانس اولیه آن در پتروشیمی‌خوزستان بومی‌شد.»
دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی‌در ادامه گفت: «یکی دیگر از محصولاتی که به دانش فنی آن دست پیدا کرده‌ایم ماده افزودنی برای تولید بنزین است.»
وی با اشاره به مشکلات بومی‌سازی لیسانس و دانش فنی محصولات پتروشیمی‌گفت: «پیش از این حمایت چندانی از بومی‌سازی محصولات پتروشیمی انجام نمی‌شد. بنابراین توجه وزارت نفت برای ورود ایران به جمع صادرکنندگان دانش فنی محصولات پتروشیمی‌اقدام مثبتی است.»
مدیریت مستقل ایجاد شود
«پیوندی» افزود: «از سوی دیگر، طرح تحقیق و توسعه برای دریافت لیسانس و دانش فنی محصولات نباید به یک شرکت محدود شود. بلکه باید در قالب یک مدیریت جدید در این زمینه فعالیت کرد.»
دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی با بیان اینکه این مدیریت نباید در شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایجاد شود، گفت: «از آنجایی که بسیاری از واحدهای زیر مجموعه پتروشیمی‌مطابق با اصل ۴۴ قانون اساسی به بخش خصوصی واگذار شده‌اند، تحقیق و توسعه در زمینه محصولات پتروشیمی باید زیر نظر یک مدیریت در وزارت نفت پیگیری شود.»
لیسانس محصولات در دست اروپایی‌ها
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که لیسانس محصولات پتروشیمی از کدام کشورها تامین می‌شود، گفت: «لیسانس محصولات پتروشیمی بیشتر از سوی کشورهای اروپایی شامل انگلیس، فرانسه، آلمان و ایتالیا دریافت می‌شود.»
وی در پاسخ به این سوال که چه میزان از سرمایه‌گذاری برای احداث یک واحد پتروشیمی به خرید دانش فنی محصولات اختصاص دارد، گفت: «هزینه زیادی نیست؛ اما خرید دانش فنی برای تولید محصولات اهمیت زیادی دارد.»
عامل بومی‌سازی
از سوی دیگر، نبود امکان استفاده از لیسانس محصولات پتروشیمی‌و در پاره ای از مواقع همکاری نکردن صاحبان لیسانس از دیگر چالش‌های صنعت پتروشیمی‌است.
«پیوندی» این موضوع را تایید کرده و معتقد است که همین موضوع باعث خواهد شد که بومی‌سازی محصولات پتروشیمی بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.در همین حال، «عبدالحسین بیات»، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز نبود حضور به موقع نمایندگان سازندگان و صاحبان لیسانس محصولات پتروشیمی را یکی از چالش‌های پیش روی صنعت پتروشیمی عنوان کرده و گفته بود: «سازندگان داخلی توان تامین تجهیزات مورد نیاز را دارند؛ اما نبود حضور به موقع نمایندگان سازندگان و صاحبان لیسانس محصولات برای آنها ایجاد مشکل می‌کند.»
ایجاد محدودیت از سوی صاحبان لیسانس محصولات پتروشیمی باعث شده که وزارت نفت برنامه‌ریزی برای بومی‌سازی آن را آغاز کند. به طوری که وزیر نفت اخیرا اعلام کرده که ایران به زودی به جمع صادرکنندگان دانش فنی تولید محصولات پتروشیمی می‌پیوندد.
به گزارش خبرنگار ما، به نظر برخی از کارشناسان در صورتی که برنامه ایران برای اجرای این طرح در کشور عملیاتی شود، علاوه بر صرفه‌جویی در خرید لیسانس، امکان بومی‌سازی بیشتر تجهیزات هم توسط سازندگان داخلی فراهم خواهد شد. همچنین با بومی‌سازی لیسانس محصولات، امکان بومی‌شدن طراحی و مطالعات پایه و تفضیلی مجتمع‌های پتروشیمی نیز فراهم می‌شود.
براساس این گزارش، بومی‌سازی محصولات پتروشیمی‌در حالی در دستور کار قرار گرفته است که یک کارشناس ارشد صنعت پتروشیمی‌روش‌های مختلفی را برای این کار عنوان می‌کند.
«رضا افشین» در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در خصوص لیسانس محصولات پتروشیمی‌می‌گوید: «در صنعت پتروشیمی‌برای تولید یک محصول اولین راه این است که تکنولوژی ساخت آن را از خارج بخریم که درصدی از کل سرمایه‌گذاری برای ایجاد یک مجتمع پتروشیمی‌را تشکیل می‌دهد. بعد از آن بر اساس تکنولوژی خریداری شده کارهای مربوط به مهندسی پایه و تفصیلی طرح انجام شده، تجهیزات مورد نیاز خریداری و نصب خواهد شد و در نهایت مجتمع راه‌اندازی می‌شود.»
سوار بر تکنولوژی قدیمی
مدیر سابق کنترل تولید شرکت ملی پتروشیمی‌افزود: «روش دوم این است که به جای خرید تکنولوژی، روی تکنولوژی‌هایی که از گذشته در اختیار داریم یا اخیرا خریداری کرده‌ایم، کار کرده و بر اساس تغییراتی که روی آن انجام داده‌ایم، آن تکنولوژی را به نام خودمان ثبت کنیم. در این صورت صاحب لیسانس اولیه آن محصول نمی‌تواند ادعا یا شکایتی در مورد ثبت آن داشته باشد.»
کپی کاری
این کارشناس ارشد صنعت پتروشیمی‌با اشاره به روش سوم برای استفاده از لیسانس محصولات پتروشیمی‌می‌گوید: «روش سوم کپی کاری است. البته در این روش باید اجازه صاحب لیسانس اولیه را داشته باشیم.»
مشارکت با اروپایی‌ها
وی در ادامه گفت: «روش دیگر برای بومی‌سازی محصولات پتروشیمی‌این است که از ابتدا روی تکنولوژی ساخت یک محصول کار کنیم که بسیار زمانبر و هزینه بر است. این روش را ما در گذشته انجام داده‌ایم؛ به طوری که با شرکتی در اروپا مشارکت داشتیم تا از پروپان به پروپیلن برسیم. البته در حال حاضر با توجه به محدودیت‌های ایجاد شده برای کشور این روش کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
میانبر کاتالیست
«افشین»، راه حل دیگر برای بومی‌سازی لیسانس محصولات پتروشیمی را تولید کاتالیست می‌داند و می‌افزاید: «وقتی که تکنولوژی ساخت یک مجتمع پتروشیمی را از یک شرکت خارجی خریداری می‌کنیم، آن شرکت ملزم است که کاتالیست لازم برای تولید آن محصول را فراهم کند. بنابراین بومی‌سازی کاتالیست روش خوبی برای بومی‌سازی لیسانس محصولات پتروشیمی است.»وی با بیان اینکه بهترین روش برای بومی‌سازی لیسانس محصولات پتروشیمی، تغییر تکنولوژی‌های از پیش خریداری شده است، گفت: «در شرایط حاضر این روش در کشورهایی چون کره و چین نیز اجرا می‌شود، به طوری که با ایجاد تغییراتی لیسانس محصولاتی که از قبل داشته اند را به نام خود ثبت می‌کنند.»
وی در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود در ساخت یک مجتمع پتروشیمی۴ تا ۸ درصد هزینه‌ها برای خرید دانش فنی در نظر گرفته می‌شود، می‌گوید: «بستگی به پیچیدگی تکنولوژی ساخت آن محصول دارد. به طوری که دانش فنی محصولاتی چون آمونیاک و اوره که در دسترس هستند، خیلی گران نیست؛ اما دانش فنی محصولات مهم‌تر که در اختیار معدودی از کشورها است، گران‌تر است.»
شرط در قرارداد
این کارشناس ارشد صنعت پتروشیمی‌در پاسخ به سوال دیگری که آیا موردی داشته‌ایم که نتوانیم از لیسانس خریداری شده استفاده کنیم، گفت: خیر-«بستگی به شرایط فروش تکنولوژی در قرارداد دارد. در مواقعی قرارداد خرید به گونه‌ای بسته می‌شود که تا زمانی که واحد به تولید برسد، شرکت فروشنده لیسانس باید مشکلات احتمالی را رفع کند. از سوی دیگر در مواقعی هم در قرارداد مواردی چون مهندسی کار و خرید تجهیزات دیده می‌شود.»
حالا در این وضعیت ایران تصمیم دارد که لیسانس ۱۴ محصول پتروشیمی را ظرف برنامه پنجم توسعه بومی کند. به نظر می‌رسد که با توجه به هزینه بر و زمانبر بودن ایجاد یک تکنولوژی جدید، روش تغییر تکنولوژی‌های از پیش خریداری شده بیشتر مورد توجه مسوولان قرار گیرد.
ارسال نظر