دو عامل اساسی عقب‌ماندگی بخش معدن

گروه صنعت و معدن- مرکز پژوهش‌های مجلس، وجود اقتصاد تک‌محصولی و متکی به نفت و سهم پایین بخش‌خصوصی در عرصه معدنی را مهم‌ترین دلایل عقب‌ماندگی بخش معدن اعلام کرد. دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز با برشمردن این دو عامل اساسی، افزوده است: ایران با وجود برخورداری از توان بالای معدنی، از نظر معدنکاری و صنایع معدنی نسبت به سایر کشورهای معدنی دنیا از جمله استرالیا، آفریقای جنوبی، کانادا و برزیل در موقعیت بسیار پایینی قرار دارد، چرا که سهم معدن در تولید ناخالص ملی کشور از ۴‌درصد هم کمتر است، در حالی که در آفریقای جنوبی این رقم برابر ۱۲‌درصد، در استرالیا ۴/۶‌درصد، در کانادا ۷‌درصد، در ترکیه ۴/۵‌درصد و در کشورهایی نظیر دانمارک و مکزیک که از توان معدنی چندانی نیز برخوردار نیستند، به ترتیب ۴/۵ و ۳/۷‌درصد است.

اکتشاف

مرکز پژوهش‌ها با اشاره به ظرفیت ممتاز ایران از نظر توان معدنی، به خصوص درباره عناصر پایه و طلا و نقش برجسته بخش معدن در تولید ناخالص ملی و ایجاد اشتغال اعلام کرد: برنامه‌ریزی برای شناسایی، اکتشاف، فرآوری و بهره‌برداری از مواد معدنی و استفاده بهینه از آن‌ها در صنایع مربوطه اولویت دارد و در این راستا بررسی‌های اکتشافی یکی از عوامل اصلی توسعه صنعتی و معدنی تلقی می‌شوند و در زنجیره اقتصادی کشور نقش تعیین‌کننده و مهمی را ایفا می‌کنند. از این رو برای تدوین یک برنامه مدون و منسجم که برطرف‌کننده کاستی‌های موجود باشد، باید با استفاده از تکنولوژی‌های اکتشافی روز، از تجربه‌ کشورهایی که در این عرصه از پیشرفت چشمگیری برخوردار بوده و در اکتشاف و بهره‌برداری از مواد معدنی و نیز جذب سرمایه‌های خارجی در بخش معدن موفق بوده‌اند، استفاده لازم به عمل آید.

در همین ارتباط استفاده از تجربیات دو کشور کانادا و چین که در امر اکتشاف و بهره‌برداری از معدن دارای دو سیستم اجرایی متفاوت بوده (یکی سرمایه‌داری و دیگری سوسیالیستی است) و در زمره ۵ کشور اول دنیا قرار دارند و نیز ترکیه که در امر معدنکاری پیشرفت چشمگیری داشته و در میان کشورهای همسایه با سیستم اجتماعی و اقتصادی کشور ما شباهت زیادی دارد توصیه می‌شود تا الگوی اکتشافی بهینه‌ای با توجه به خصوصیات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور انتخاب و پیشنهاد شود.