مجادله تولید و واردات در بازار لوازم خانگی

عکس: مژگان میرزایی

گروه صنعت و معدن- گردش مالی ۱۰ هزار میلیارد تومان لوازم خانگی در بازار داخلی این روزها به محل مجادله تولیدکنندگان و واردکنندگان لوازم خانگی بدل شده است؛ اختلافی که با توقف واردات لوازم خانگی که در کشور تولید می‌شوند برد موقت تولیدکنندگان را به همراه داشت و موجب شد تا پرچم تولید در بازار داخلی بالا برود. با اقدام صورت گرفته اگرچه خواسته تولیدکنندگان محقق شد، اما واردکنندگان نیز با ثبت سفارش مازاد، از تامین نیاز بازار تا نیمه اول سال آینده خبر داده و امید به تغییر قوانین ثبت سفارش در سال آینده دارند. اگرچه فعالان این عرصه مدعی‌اند که توانایی پاسخگویی به نیاز بازار را دارند، اما این نکته را باید مد نظر قرار داد که هنوز تولیدکنندگان داخلی نتوانسته‌اند به لحاظ کیفی رضایت مشتریان داخلی را جلب کنند و برای طی کردن این مسیر راه طولانی در پیش دارند. براساس آمار اعلام شده از سوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی در حال حاضر بیش از ۶۵ درصد از بازار داخلی در اختیار سه برند معتبر داخلی است و شکست انحصار به وجود آمده به طور حتم کار چندان آسانی نیست. با این شرایط این سوال مطرح می‌شود که از بین واردات بی‌رویه، تبلیغات گسترده و بی‌کیفیت‌ خوانده شدن محصولات داخلی کدام‌یک مقصر اصلی وضع فعلی بازار داخلی لوازم خانگی هستند؟ سوالی که به برنامه‌ای چالشی در تلویزیون بدل شد و هر دو گروه در این برنامه به دفاع از خود پرداختند.

۵ سال مهلت می‌خواهیم

محمدرضا دیانی، رییس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی با بیان اینکه حجم خرید و فروش سالانه در بازار داخلی لوازم خانگی ۶۰۰۰ میلیارد تومان است که با افزایش قیمت دلار، به ۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده است، اظهار کرد: از این مقدار سهم بیشتر تعداد خرید کالا در دست تولید داخلی و حجم ریالی آن در دست محصولات وارداتی است.

به گفته وی، ۹۰ درصد از محصولات وارداتی امکان تولید در داخل را دارند که این مقدار یک میلیون شغل ایجاد می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: تبلیغات عامل اصلی خرید برندهای خارجی در کشور است و در کنار آن سیاه‌نمایی در کیفیت محصولات داخلی، بازار را از دست تولیدکننده داخلی گرفته است. دیانی با بیان اینکه باید افکار عمومی به سمت استفاده محصول داخلی سوق پیدا کند، گفت: استفاده از محصولات داخلی باعث به دست آوردن بازار شش میلیارد تومانی، اشتغالزایی، کاهش ارزبری و ارتقای کیفیت تولید است.

رییس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی با بیان اینکه تولیدکننده داخلی و خارجی در شرایطی نابرابر مشغول به فعالیت هستند، گفت: واردکننده و مونتاژکننده در ایران آنچنان مالیات پرداخت نمی‌کنند و از طرفی افزایش قیمت دلار باعث کاهش قیمت تبلیغات برای ایجاد بازار مناسبی برای محصولات وارداتی شده است. وی درباره صادرات گفت: به دلیل برخی قوانین دیگر کشورها و تحریم فروش مواد اولیه از سوی کشورهای دیگر نمی‌توانیم مواد اولیه خریداری کنیم و محصول خود را به کشورهای دیگر صادر کنیم و اگر هم صادرات داشته باشیم، مجوز برای ایجاد شرکت خدماتی پس از فروش و ارسال کارشناس برای خدمات و بازاریابی از سوی کشورهای هدف صادر نمی‌شود. دیانی در ادامه افزود: باید مونتاژکاری را کاهش دهیم تا در صنف‌های دیگر مانند قالب‌سازی اشتغال ایجاد شود. وی افزود: برخی از محصولات وارداتی رتبه A دارند که اگر با استانداردهای ایران سنجیده شوند به رتبه B و C تنزل پیدا خواهند کرد، پس رتبه B و C ایرانی بسیار با کیفیت است.

او با تاکید بر اینکه واردات باید شفاف شود، گفت: اگر مونتاژکاری با مالیات و تعرفه کمتری نسبت به تولید داخلی و واردات صورت می‌گیرد باید واردات آزاد شود تا شرایط تقریبا برابری بین محصولات داخلی و خارجی ایجاد شود. کارخانه‌ها نیز باید به بلوغ برسند و کیفیت را بالاتر ببرند؛ اما بی‌کیفیتی به تولید نسبت داده نشود و مردم بازار چند هزار میلیارد تومانی را به دست تولیدکننده داخلی بسپارند.

دیانی در ادامه با اشاره به برنامه جامعی که تولیدکنندگان ارائه کرده‌اند، افزود: این برنامه در دوره زمان‌بندی ۵ ساله اجرا می‌شود و دولت، واردکنندگان و مردم بر اجرای آن نظارت خواهند داشت و می‌توانند هرگاه که در اجرای این برنامه خللی ایجاد شد از محدودیت واردات جلوگیری کنند.

وی در پاسخ به این سوال که تولیدکنندگان چه تضمینی برای اجرای وعده‌های داده شده می‌دهند، افزود: اگر تا پایان ۵ سال اهداف برنامه محقق نشد، تضمین می‌دهیم همه دارایی‌های صنعت لوازم خانگی را به دولت ببخشیم.

بازار را تا اردیبهشت تامین می‌کنیم

در این نشست رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی نیز با بیان اینکه برخی از محصولات داخلی مانند آبگرمکن، آبمیوه‌گیری، چرخ گوشت و پلوپز در دنیا جزو بهترین‌ها هستند، گفت: با تولیدات بی‌کیفیت در یک دوره‌ زمانی (دهه ۶۰) حق انتخاب از مردم گرفته شد و به دلیل عدم تولید محصول با کیفیت مردم مجبور به خرید هر جنسی از بازار بودند.

محمد طحان‌پور افزود: به دلیل نبود جنس مرغوب و باکیفیت با آمدن تولید خارجی مردم به سمت محصولات خارجی رفتند؛ به طوری که تلویزیون خارجی ۶۰ درصد بازار داخلی را تصاحب کرده است که حجم عظیمی از این تولید توسط تولید‌کننده داخلی مونتاژ می‌شود.

رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی ادامه داد: قیمت تمام شده برخی از محصولات در داخل نسبت به محصول وارداتی بسیار بالاست که در کنار این موضوع محصولات بی‌کیفیت برخی از تولیدی‌ها که حتی به اندازه یک کارگاه هم نیستند، تولید با کیفیت داخلی را اذیت می‌کنند. طحان‌پور گفت: در محصولاتی که ممنوعیت واردات برای آنها اعمال شده است، هیچ پیشرفتی نداشته‌ایم و همین باعث شده که کارخانه‌ها به دنبال افزایش کیفیت نباشند.

وی طرح ضمانت تولید‌کنندگان مبنی بر حمایت پنج ساله از تولید را که در پایان پنج سال یک میلیارد دلار صادرات داشته باشند، عملی ندانست و گفت: برخی از این کارخانه‌ها در حال حاضر در گرو بانک هستند و نمی‌توانند تضمینی برای این طرح باشند.

به گفته او، ترکیه در حال حاضر جای ما را در بازار عراق و افغانستان گرفته است و بزرگ‌ترین مشکل داخلی نبود خدمات پس از فروش مناسب است.

طحان‌پور در ادامه افزود: مالیات تولید‌کنندگان داخلی را فروشندگان می‌پردازند.

تولید داخلی یا چینی؟

رییس مجمع وارد‌ات نیز با بیان اینکه انتخاب نهایی با مصرف‌کننده است، افزود: قالب‌سازی کشور بسیار ضعیف است که این قسمت از مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش‌های تولید است.

محمدحسین برخوردار در ادامه با اشاره به اینکه عقب‌ماندگی تولید به دلیل ارزان‌قیمت بودن تولید در چین است، افزود: برخی از تولید‌کنندگان داخلی برای کاهش هزینه‌های خود و کاهش قیمت تمام‌شده محصول تولیدات خود را به کشور چین بردند و پس از تولید دوباره به کشور وارد کردند،البته با کمک وزارت صنعت، معدن و تجارت با این فعالیت مقابله شد و دیگر شاهد این موضوع نیستیم.

او با بیان اینکه عمق ساخت تولید داخلی نسبت به عمق ساخت وارداتی بسیار پایین‌تر است و مدت زمان تولید قالب بسیار طولانی است، گفت: تولید یک قالب در کشور ۵/۱سال به طول می‌انجامد.

کاهش کیفیت محصولات وارداتی

صمد تبریزی یکی از تولید‌کنندگان لوازم خانگی نیز با بیان این که از تولید نسبت به واردات حمایت کافی نشده است اظهار کرد: کیفیت محصولات وارداتی به شدت کاهش یافته و در حال حاضر قیمت محصولات وارداتی برای تصاحب بازار داخلی به صورت رقابتی در آمده است. وی در ادامه تصریح کرد: با توجه به افزایش هزینه‌ها و کیفیت تولید داخلی قیمت محصولات وارداتی در حال حاضر با قیمت برخی از محصولات داخلی برابری می‌کند.

او ادامه داد: واردات به کشور ایرادی ندارد؛ اما باید واردات کاملا شفاف‌سازی شود. از این شفاف‌سازی‌ها می‌توان به صدور برگ سبز ورودی محصول به نام شرکت وارد‌کننده و شرکت اصلی اشاره کرد.

این تولید‌کننده گفت: اگر واردات نباشد افزایش کیفیت نخواهیم داشت و با واردات، در کیفیت و قیمت محصولات تولیدی رقابت ایجاد می‌شود.

تبریزی خاطرنشان کرد: در چند سال آینده با حمایت از تولید می‌توانیم صادرات زیادی داشته باشیم که اگر این حمایت صورت پذیرد، محصولات وارداتی دیگر نمی‌توانند با محصولات داخلی رقابت کنند.