رفتار بورس کالا غیر قانونی است

گروه صنعت و معدن- مشکل واحد‌های تولیدی در تامین مواد اولیه به دلیل افزایش قیمت برخی مواد از جمله پتروشیمی که طی هفته‌های گذشته بارها صدای صنعتگران را در آورده بود واکنش وزیر صنعت، معدن و تجارت را نیز به همراه داشت؛ به طوری که مهدی غضنفری با هشدار به مسوولان بورس کالا اعلام کرد در صورتی که برای کنترل وضعیت کنونی اقدامی صورت نگیرد وی به صورت قانونی برخورد خواهد کرد. به گفته صنعتگران افزایش بیش از ۵۰ درصدی قیمت مواد اولیه پتروشیمی در یک ماه گذشته موجب شد تا تولید‌کنندگان درگیر با محصولات پتروشیمی افزایش چشمگیر قیمت تمام شده را تجربه کنند و در برخی موارد نیز با افت یا توقف تولید مواجه شوند.

در افزایش قیمت مواد اولیه پتروشیمی نمی‌توان نقش واسطه‌ها را نادیده گرفت، چراکه به گفته برخی از صاحبان صنایع درگیر با این مواد اولیه در حال حاضر عرضه مواد اولیه پتروشیمی هفته‌ای یکبار در بورس صورت می‌گیرد که با توجه به حجم بالای نقدینگی واسطه‌ها این مواد به جای تولیدکنندگان به دست واسطه‌ها می‌رسد که این امر افزایش قیمت این محصولات را در بر داشته است. همچنین به گفته برخی از تولید‌کنندگان عرضه مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی در بورس کالا موجب شده تا واحد تولیدی به جای عقد قراردادهای طولانی مدت و مطمئن با واحد‌های پتروشیمی و اطمینان از تامین مواد اولیه خود و امکان برنامه‌ریزی تولید، منتظرعرضه قطره چکانی مواد مورد نیاز خود در بورس کالا باشند که این امر سردرگمی واحدهای تولیدی را به همراه داشته است.

مشکلات به وجود آمده در تامین مواد اولیه پتروشیمی موجب شده تا دبیر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی افزایش قیمت محصولات خود را به نوسان قیمت پتروشیمی نسبت دهد و دبیر انجمن نساجی نیز از تعطیلی واحدهای فعال خبر دهد. تولیدکنندگان آب معدنی نیز از کمبود مواد اولیه بطری‌های پلاستیکی (PET) در بورس کالا خبر داده و عنوان کرده بودند: ادامه شرایط کنونی تعطیلی واحدهای تولیدی را به همراه خواهد داشت. تولیدکنندگان درب و پنجره دوجداره (UPC) نیز با اشاره به اینکه طی یک‌ماه گذشته قیمت (PVC) از ۱۹۰۰تومان به ۴۱۰۰ تومان رسیده که این امر افزایش قیمت محصول نهایی را در بر داشته است.

مشکلات مذکور موجب شد وزیر صنعت، معدن و تجارت به متولیان بورس کالا هشدار داده و در خصوص افزایش قیمت در بورس کالا بگوید: فراموش کردیم که بورس کالا باید در شرایط رقابتی تعیین قیمت کند نه در این شرایطی که دچار نوسان شدید هستیم و در همین بورس کالا که پتروشیمی و فولاد را قیمت‌گذاری می‌کند، قیمت‌های چند برابری تعداد بسیاری از صنایع پایین دستی استفاده‌کننده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

وزیر صنعت، معدن و تجارت با هشدار به مسوولان بورس کالا به دلیل رفتار نامناسب در شرایط کنونی نوسانات نرخ ارز گفت: خودتان این وضعیت را کنترل کنید و گرنه اقدام قانونی خود را انجام می‌دهیم. وی با بیان این جمله که نوسانات نرخ ارز هم در وضعیت کالا و هم خدمات تاثیر گذار است، گفت: به جز اثر مستقیم ارز، متاسفانه بورس کالا به پدیده‌ای برای گرانی کالاهای «پایه تولید» (پتروشیمی وفولاد ) تبدیل شده است. وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه افزود: ظاهرش این است که کار قانونی است و کشف قیمت می‌شود، اما محل کشف قیمت باعث شده که کالای پایه از اول سال ۳ برابر افزایش یابد و چون ما محصول فراوان نداریم، همین طور در کنار هم بالا می‌رود. غضنفری تصریح کرد: این روزها می‌شنویم که شاخص بازار بورس بالا رفت، رکورد زد، خیلی بالا می‌رود، اما به نظر من این اتفاقات به ظاهر خوشایند موجب بروز مشکلات عدیده‌ای برای بنگاه‌های کوچک و متوسط و صنایع پایین دستی می‌شود.

وی با تصریح براینکه در حال حاضر با یک پارادوکس مواجه هستیم، افزود: از طرفی صنایع پایه قیمت خود را چند برابر می‌کنند ودر بورس سهام نشان می‌دهند که چه رشدی کرده و ازطرفی صنایع پایین دستی ما توان خرید محصولات پتروشیمی را ندارند، شاخص بورس بالا می‌رود و یک رکورد پسندیده محسوب می‌شود و از طرفی صنایع پایین دستی با مسائل عدیده‌ای مواجه می‌شوند، چرا که قادر به پرداخت پولی که پتروشیمی و فلزات می‌خواهند نیستند، اینها نمی‌توانند محصول خود را بفروشند و بعد در چنین وضعیتی می‌گوییم که بورس کالا در چارچوب نظام یافته، قاعده‌مند، قانونی و رقابتی تعیین قیمت می‌کند. وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: اگر قیمت ارز پایین بود در صورت گران فروختن پتروشیمی، معترضان می‌توانستند از خارج واردات داشته باشند و بازار رقابتی شود، اما وقتی تنها عرضه کننده اش بخش خصوصی و دولتی است و با هم همراهی می‌کنند تا قیمت‌ها بالا رود، طبیعی است که مجموعه‌ای از صنایع پایین دستی که چندین برابر تعداد پتروشیمی هستند، در ادامه کار خود با مشکل مواجه شوند و نتوانند محصول خود را بفروشند، چنین رشدی در بورس به چه درد صنایع پایین دستی می‌خورد.

وزیر صنعت، معدن و تجارت در توضیح این مسائل به ذکر مثال‌هایی پرداخت و گفت: نتیجه این قیمت‌های چند برابری آن می‌شود که صنایع لبنی به ما می‌گوید، ظرفی که شیر را در آن می‌فروشم برای من گرانتر از شیر تمام می‌شود، سطل ماستی که به دست مردم می‌دهم برایم گران‌تر از ماست تمام می‌شود، چطور از من انتظار دارید قیمتم را کنترل کنم؟ وی ادامه داد:از سویی آنهایی هم که باید قطعاتی را از خارج وارد کنند می‌گویند، ما به جای اینکه ۱۰ درصد ال‌سی باز می‌کردیم، ۱۰۰ تا ۱۲۰ درصد، گاهی اوقات ۱۳۰ درصد پول به بانک‌ها داده‌ایم، ضمن اینکه ارزی را هم که خریداری کرده‌ایم ۵/۲ تا ۳ برابر شده است، چگونه از ما می‌خواهید کالا را به قیمت گذشته بفروشیم اینها از جمله مسائلی است که در حوزه کالا اتفاق افتاده است.

چند برابر شدن بازرسی‌ها همزمان با نوسانات نرخ ارز

وی در ادامه با اشاره به اینکه پس از نوسانات نرخ ارز تعداد بازرسی‌ها چند برابر شده، حتی گشت مشترک بازرسی با مشارکت سازمان حمایت، تعزیرات انجام می‌شود، افزود:اصناف را به کمک خواسته‌ایم. غضنفری ادامه داد: در شرایطی که سه میلیون واحد صنفی در کشور مشغول فعالیت است که هر کدام از آنها اقلام متعددی را به فروش می‌رسانند و با توجه به بالا بودن حجم تخلف، طبیعی است که با این تعداد اکیپ‌های بازرسی نمی‌توان به همه آنها رسیدگی کرد. این واحدها نیز دچار این بلیه و پدیده که فروشنده می‌خواهد گرانتر بفروشد مواجه هستند. وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه، پدیده گرانفروشی وجود دارد، افزود: وزارتخانه به دنبال آن است که آب را از سرچشمه صاف کند، باید قیمت ارز به ثبات برسد، در پایین دست هر چقدر هم مبارزه شود بازهم ناموفق هستیم، حجم بازرسی‌ها چندین برابر گذشته شده است، ما دست بردار نیستیم و بازرسی‌ها ادامه خواهد یافت.

با پدیده تخلف صنفی مواجهیم

وزیر صنعت، معدن و تجارت در باره دغدغه و شکایت‌های مردم درخصوص وضعیت قیمت‌ها گفت: کاملا مشخص است که با پدیده گرانفروشی که تخلف صنفی است مواجه هستیم. وزیر صنعت، معدن و تجارت سپس گفت: کالاهایی هستند که به طور مستقیم وارد کشور می‌شوند، برای آنها نتوانستیم ارز تامین کنیم یا اگر ارز تامین کردیم به قیمت مبادله‌ای است. ارز این کالاها به طور طبیعی به میزان ۵/۲ تا ۳ برابر گذشته تامین می‌شود. وی در عین حال گفت: خوشبختانه در مرکز مبادلات ارز را کنترل می‌کنیم و نباید در این خصوص نگرانی داشته باشیم.

بورس کالا دومین عامل گرانی

غضنفری با تاکید بر اینکه هم اکنون با پدیده گرانی و گرانفروشی مواجه هستیم، گفت: گرانفروشی تخلف صنفی است و به شدت با آن برخورد می‌کنیم، اما گرانی ریشه‌های متعددی دارد که نوسانات و افزایش قیمت ارز و رفتار نامناسب بورس کالا دو ریشه آن محسوب می‌شوند.

غضنفری سپس درباره دومین ریشه گرانی یعنی بورس کالا گفت: کالاهای «پایه تولید» داریم که از خارج وارد نمی‌شود، اما با کمال تاسف در بورس کالا (مثل فولاد و پتروشیمی) عرضه می‌شوند و خود را با قیمت‌های جهانی مقایسه می‌کنند، ارز را ۲ تا ۳ هزارتومان در نظر می‌گیرند و باعث می‌شوند که در بورس کالا فولاد از اول سال تا حالا ۲ برابر و پتروشیمی تا ۳ برابر شود و به اصطلاح ظاهر کارشان قانونی است چون بورس کالا است هر قیمتی می‌تواند بیرون دهد، کسی نیست اعتراض کند.

وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: همه مراحل تولید کالاهای پایه تولید به شکل مناسبی کنترل می‌شود، اما در بورس کالا به بهانه رقابت در بازار بورس قیمت هر کدام از کالاها بالا می‌رود، افزایش بی‌رویه در قیمت کالا منجر به بالارفتن شاخص بورس سهام شده و این شاخص در وضعیت کنونی علامت رشد متوازن اقتصاد نیست.

تاثیر ارز در تمام بخش‌ها

وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه می‌گوید: نوسانات ارز موضوعی نیست که بگوییم در یک قسمت اثر گذاشته است، بلکه در بسیاری از بخش‌ها، اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار داده است و گرانی ناشی از ارز با گرانفروشی که تخلف محسوب می‌شود آن‌چنان ممزوج شده که بازرسان ما واقعا می‌مانند که در مواردی آیا برخورد آنها درست و چاره کار است؟

وی با بیان اینکه هم اکنون ۱۰ کالای اساسی و برخی اقلام دارویی، ارز با نرخ مرجع دریافت می‌کنند، گفت: دراین گونه کالاها با افزایش قیمت مواجه نبودیم. غضنفری ادامه داد: نهاده‌های دامی و طیور مثل کنجاله ذرت و سویا، جو با قیمت ارز مرجع وارد کشور می‌شود و سپس تحویل دامدار و دامپرور می‌گردد؛ بنابراین دامی که تولید می‌شود و شیر به دست آمده نرخ اینها براساس نرخ مرجع محاسبه می‌شود. در یک مقطع اوایل سال کمبود مرغ به دلیل کمبود نهاده‌های طیور و دامی بود و پس از آنکه موفق شدیم نهاده‌ها را وارد کشور کنیم مواد پروتئینی عرضه شده را با قیمت ارزمرجع در اختیار مردم قرار دادیم.

دلایل افزایش قیمت روغن

وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره افزایش ۱۷ درصدی قیمت روغن گفت: این افزایش قیمت با مصوبه سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان بوده است، روغن حدود ۱۰۰ درصد ارزبری دارد؛ بنابراین وقتی ارز در بازار آزاد ۲ تا ۳ برابر شد انتظار این بود که قیمت روغن ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد افزایش یابد، درحالی که این اتفاق نیفتاد. غضنفری ادامه داد: هرچند که روغن با نرخ ارز مرجع تامین می‌شود، اما علت افزایش قیمت، بالارفتن قیمت فلزات پایه و پتروشیمی در حوزه بسته‌بندی بود. قیمت روغن خام را کنترل می‌کنیم، اما چون سایر افزودنی‌های آن در بورس کالا به قیمت ۲ تا ۳ برابر نسبت به اول سال فروخته می‌شود، تولیدکننده می‌گوید با توجه به سایر پارامترهای من که حمل و نقل و بسته‌بندی است، ارز مرجع معنی ندارد. باید بپذیریم که در چنین شرایطی ۲ یا ۳ برابر شدن قیمت کالاهای پایه در بورس کالا تاثیر منفی خود را گذاشته است.