مجید سلیمی بروجنی

همزمان با ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ توسط مقام معظم رهبری، دیده شد که تولید و توزیع برق نیز در برنامه‌های واگذاری به بخش خصوصی دیده شده است. رشد روزافزون جمعیت کشور از یک طرف و توسعه صنایع کشور از سوی دیگر باعث شده که مصرف برق کشور هر ساله مسیری صعودی را طی کند. با نگاهی به تجربه کشورهای صنعتی و توسعه یافته می‌بینیم که بخش خصوصی حضور پررنگی در روند تولید و توزیع برق در آن کشورها داشته است. طی یک سال گذشته شاهد برخی تحرکات در این زمینه از سوی دولت بوده‌ایم. بدون شک واگذاری نیروگاه‌ها به بخش خصوصی و خرید تضمینی برق از آنها در بلندمدت، شروع بسیار خوبی برای پروژه مزبور است. سیاست خصوصی‌سازی برق زمانی شکل واقعی به خود خواهد گرفت که سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به طور حقیقی برق تولید کند و طبق شرایط بازار، مشتری خود را سرویس دهد. واقعیت اقتصاد ایران و مخصوصا نیروگاه‌های برق به گونه‌ای بوده است که شرایط را برای حضور بخش خصوصی به گونه‌ای دشوار کرده است. وجود برخی شرکت‌ها و صندوق‌های شبه‌دولتی همچون صندوق بازنشستگی، تامین اجتماعی و ... به عنوان رقیبی قدرتمند در برابر سرمایه‌گذاران حقیقی، کار را برای بخش خصوصی سخت نموده است.

نباید از یاد ببریم که بخش خصوصی هنوز به آن توانمندی مالی نرسیده است که بتواند بدون کمک‌های بانک اقدام به خرید نیروگاه‌های کشور کند. پس کمک‌های ارزی و ریالی به بانک‌ها به همراه پشتوانه کاری و فکری بخش خصوصی می‌تواند کمک‌های شایانی به حرکت بخش خصوصی در این مسیر بکند. از جمله عواملی که تا به امروز به مانعی جهت تمایل بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در این حوزه تبدیل شده ‌است، یکی مشخص نبودن شرایط تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها از سوی دولت و دیگری عدم امکان فروش برق به صورت مستقیم و مشتریان بوده است. وجود یارانه‌های سنگین بر مواد سوختی مورد نیاز نیروگاه‌ها و همچنین بر برق تولیدی و آماده فروش آنها، باعث ارسال اطلاعات نادرست به بخش خصوصی شده و نگرانی‌هایی را در این زمینه برای آنها ایجاد کرده است.

به نظر می‌رسد قیمت‌های فعلی برق که دولت برای مصرف‌کنندگان صنعتی مشخص کرده است تنها جوابگوی هزینه‌های تولید بوده است. با نگاهی به رویکردهای برنامه پنجم توسعه نیز می‌بینیم که بر توسعه بازارهای رقابتی تاکید شده است. ظواهر امر گویای این است که مسیر حرکت بخش خصوصی به خوبی شناسایی شده است. اجرایی شدن حضور بخش خصوصی در این حوزه، نیازمند واقعی شدن قیمت‌های حامل‌های انرژی است. پس اجرای طرح تحول اقتصادی در صورتی‌که با برنامه و هدفمند باشد، می‌تواند نقش برجسته‌ای در حضور بخش خصوصی در حوزه تولید برق داشته باشد.