شاخص «یونیدو» به روز شد
تعمیر موتور تولید جهان
رشد تولیدات صنعتی جهان در مدار ماند و نرخ آن در نخستین ماه زمستان 2022 در محدوده 8/ 2درصد تثبیت شد. این عدد با اینکه کمتر از سطح رشد ماه نهم سال 2022 میلادی است، گویای شرایط مناسب صنایع پس از کروناست. سطح کنونی تولیدات صنعتی جهان در فصل آخر 2022 در یکی از بالاترین نقاط طی حدود 30ماه اخیر قرار گرفته است. شواهد آخرین گزارش یونیدو نشان می‌دهد که برنده واقعی جهش تولید، صنایع دارای تکنولوژی متوسط و بالا هستند که بیشترین جهش را از زمان خروج صنایع از بحران کرونا تجربه کردهاند. در عین حال چین پیروز بازی جهانی تولید در پایان دوره 10ماه منتهی به اکتبر 2022 است. پس از این کشور، آمریکای جنوبی وضعیت بسیار مناسبی داشته، ضمن اینکه قاره آفریقا بدترین شرایط را حین خروج از کرونا و بازگشت به تولید در سال 2022 تجربه کرده است.
نرخ رشد سالانه تولید جهانی در دهمین ماه از سال 2022 با اینکه در مقایسه با نتایج ماه قبل کاهش اندکی را تجربه کرده است، ولی نشانه‌‌‌هایی از پویایی صنایع جهان در سال گذشته دیده می‌شود. بخش‌‌‌هایی که موتور اقتصاد جهان بودند و طی سالیان اخیر تا پیش از کرونا وزن بالاتری در افزایش ابعاد سبد صنایع جهان داشتند، دوباره زنده شده و به رونق بازگشته‌‌‌اند. در مهم‌ترین مورد صنعت خودرو و قطعات وابسته بالاترین رشد را در بین همه رشته‌فعالیت‌‌‌های صنعتی تجربه کرده است. در کنار این بخش، حوزه تولید قطعات الکترونیکی و هوشمند هم بالاترین رشد را تجربه کرده است. این دو صنعت بسیار پیچیده و تکنولوژیک در حالی در فصل چهارم 2022 وضعیت مناسبی را تجربه کردهاند که از آن سو بخش‌‌‌هایی نظیر منسوجات، مبلمان، چوب و حوزه تولیدات کاغذی بدترین افت را نسبت به سایر فعالیت‌‌‌های صنعتی به ثبت رسانده‌‌‌اند. رشد بخش‌‌‌هایی از تولید که با تکنولوژی متوسط و بالا به فعالیت می‌‌‌پردازند (مانند خودرو، تلفن‌‌‌های هوشمند و ریزپردازنده‌‌‌ها) در حالی در پایان 10ماهه2022 به سطح حدود 6درصد رسیده که نرخ رشد صنایع با تکنولوژی تولید پایین (مانند صنعت چوب و فرآورده‌‌‌های نفتی) و صنایع با تکنولوژی پایین و متوسط (نظیر صنعت لوازم‌خانگی) به ترتیب به منفی یک‌درصد و 9/ 0درصد رسیده است که بال اصلی جهش شاخص تولید صنعتی جهان را یک صنعت خاص می‌دانند. بنابر گزارش یونیدو، صنعت خودرو به لطف افزایش تولید 15درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل، توانسته است موتور اصلی پرش تولید صنعتی جهان تا پایان 10ماه منتهی به اکتبر2022 باشد.
بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که در آخرین گزارش یونیدو، تصویر تولید جهان به شکلی مناسب ترسیم شده است. دلیل این موضوع رشد مثبت همه پنج‌قاره در کنار احیای صنایع رکودی بوده است. این جهش که پویایی‌‌‌های خاصی در خود دارد، گویای به کار افتادن دوباره طیف گسترده‌‌‌ای از کارخانجات صنعتی در سراسر جهان است. این وضعیتی است که طی 36ماه اخیر کم‌سابقه بوده و از تثبیت شرایط جهان پس از کرونا خبر می‌دهد. حتی چین و شرق آسیا هم که تاحدی با مشکلات ناشی از تداوم شیوع ویروس کووید-19 روبه‌رو هستند، رشد مناسبی را تجربه کرده و با شوق بسیاری به فعالیت پرداخته‌‌‌اند. به‌عنوان نمونه قاره آمریکا وضعیت مناسبی را که پس از واکسیناسیون و مهار پاندمی تجربه کرده بود، ادامه داده و حتی به نظر می‌رسد آن را تثبیت کرده است. رشد این قاره در بخش جنوبی 3/ 3درصد و در بخش شمالی 6/ 2درصد بوده که البته با توجه به حجم بزرگ‌تر اقتصاد قسمت شمالی، رشد این بخش مهم‌تر است.
در قاره اروپا که یکی از کم‌‌‌رمق‌‌‌ترین سال‌ها را در زمینه صنعت طی یک‌دهه اخیر پشت سر گذاشته، نرخ رشد تولید 9/ 2درصد بوده است که گرچه چندان بالا نیست اما با توجه به شرایطی که اروپا در آن گرفتار شده عدد مناسبی است. قاره‌سبز در حالی سال گذشته را به پایان برد که به‌جز جدال‌‌‌های مختلف بر سر تعرفه‌‌‌های تجاری آمریکا و سایر مناطق، درگیر بحران انرژی و جنگ خانمان‌‌‌سوز اوکراین بود و بخش تولید از این ناحیه فشارهای بسیاری را تجربه کرد. قاره آفریقا نیز به‌عنوان یکی از مناطق فقیر جهان در سال 2022 روند نه‌چندان مناسب خود را ادامه داد و کم‌‌‌‌رشدترین بخش جهان از منظر شاخص تولیدات صنعتی یونیدو بود.
آسیا اما با توجه به توانمندی‌‌‌های متعددی که به دست آورده، همچنان موتور رشد اقتصاد جهان است. قاره کهن در حالی نرخ 9/ 2درصدی رشد را به ثبت رسانده که چین بیش از 4درصد بر تولیدات صنعتی خود افزوده است. احیای تولید صنعتی در این کشور احتمالا با توجه به دست‌برداشتن از سیاست کوویدصفر در سال آینده تداوم یابد؛ موضوعی که می‌‌‌تواند خود به عاملی برای جهش تجارت و تولید در سال 2023 تبدیل شود. در نهایت اینکه مهم‌ترین رخداد گزارش اخیر یونیدو درباره وضعیت تولید در جهان گویای کنار رفتن برخی فعالیت‌‌‌ها از رادار سرمایه‌گذاران و افزایش سهم صنایعی دیگر در بین کشورها و فعالان اقتصادی است. مهم‌ترین موضوع در این باره، وضعیتی است که بر کارخانجات تولیدکننده محصولات الکترونیکی و هوشمند عارض و موجب شده است تا به‌رغم بحران تراشه و مساله هزینه بالای ارسال کانتینری کالا، تولید اقلام بسیار پیچیده و پیشرفته‌‌‌ای در جهان افزایش یابد.
کالاهایی نظیر لپ‌‌‌تاپ، خودروهای برقی و بنزینی، قطعات مهندسی و های‌تک در کنار ماشین‌‌‌آلات از مهم‌ترین مواردی بودند که در 10ماه منتهی به اکتبر 2022 تولید بیشتری داشته و گوی سبقت را از رقبا ربودند. چنین موضوعی به این معناست که احتمالا زنجیره تامین جهانی توانسته است بر بحران‌هایی نظیر چالش کمبود تراشه یا تحویل به‌موقع قطعات و پارت‌‌‌های واسطه‌‌‌ای فائق آمده و نیازهای مصرفی خریداران را پاسخ دهد. اگر این موضوع صحت داشته باشد، به معنی افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه در سال‌جاری و رشد بیشتر این بخش و مزیت‌‌‌های بی‌‌‌شمار صنایع فعال در این حوزه‌‌‌هاست. به نظر می‌رسد سال 2023 را باید سال جهش چشمگیر تولیدات فناور و پیچیده دانست. دست‌‌‌کم خودرو، کامپیوتر، ادوات پیشرفته تولید و تلفن همراه از مهم‌ترین کالاهایی هستند که از بهبود و ترمیم زنجیره جهانی سود برده‌‌‌اند. بنابراین عجیب نیست اگر وضعیت آنها را در سال‌جاری بهتر از گذشته ببینیم. اما با توجه به این وضعیت، معلوم نیست که باید منتظر رشد چشمگیر تولید صنعتی جهان باشیم یا نه. هنوز شر تورم به طور کامل از سر کشورها کم نشده، ضمن اینکه خطر رکود در کمین اقتصاد جهان است. از دیگر سو شکاف پیش‌‌‌آمده میان رشد کالاهای صنعتی با تکنولوژی پایین و متوسط با نرخ رشد کالاهای با تکنولوژی بالا در حال اوج‌‌‌گیری است و همین عامل می‌‌‌تواند برای صنایع تامین‌‌‌کننده مواد اولیه و قطعات صنایع پیشرو که در کشورهایی نظیر آمریکا، چین و نیز قاره سبز هستند، چالش جدی ایجاد کند.
