برخی ترخیصکاران قاچاقچی شده‌اند
وحید خدرویسی، در گفت‌وگو با خبر‌گزاری تسنیم، درخصوص اقدامات انجام‌‌‌‌‌‌شده از سوی دفتر بازرسی گمرک ایران گفت: تمام فعالیت‌های گمرک در قالب سامانه انجام می‌شود و اگر امکان دسترسی کامل به آنها وجود نداشته باشد، فرآیند بازرسی با مشکل مواجه می‌شود؛ در نتیجه یکی از اولین اقداماتی که انجام شد این بود که دسترسی‌‌‌‌‌‌های دفتر بازرسی به سامانه به بالاترین سطح ارتقا پیدا کرد. وی با بیان اینکه «در مدت اخیر نظارت هوشمند را آغاز کردیم»، گفت: نظارت هوشمند برای ما قالب شعاری ندارد و در تلاش هستیم تا در عمل این کار را انجام دهیم. در گام اول گمرکات کشور را به پنج بخش شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز تقسیم کردیم و برای هر منطقه دو کارشناس در نظر گرفته شده‌است، به‌‌‌‌‌‌طور مثال در مرحله اول به‌‌‌‌‌‌سراغ گمرکات مازندران (انزلی و حسن‌‌‌‌‌‌رود) رفتیم که در منطقه آزاد قرار دارند و ریسک فساد در آنها بالاست. همکاران ما در سامانه کلیه اظهارنامه‌‌‌‌‌‌های در جریان را رصد و اطلاعات را با یکدیگر مقایسه می‌کنند، اگر موردی به‌وجود بیاید، بررسی میدانی انجام می‌شود.
مدیرکل دفتر بازرسی گمرک ایران با ابراز اینکه «در بحث آسیب‌‌‌‌‌‌شناسی کلیه موارد آسیب سازمان را در رویه‌‌‌‌‌‌های مختلف از دفاتر ستادی و گمرکات اجرایی دریافت کردیم»، گفت: همه آسیب‌‌‌‌‌‌ها جمع‌‌‌‌‌‌آوری شده‌است اما مساله اصلی حل این آسیب‌‌‌‌‌‌هاست. با حضور مسوولان هریک از بخش‌ها آسیب‌‌‌‌‌‌های مربوط به آنها را بررسی می‌کنیم و زمان‌بندی برای حل بسترهای فسادزا تعیین می‌شود، به‌‌‌‌‌‌طور مثال در حوزه صادرات گوجه‌‌‌‌‌‌فرنگی طی نامه‌‌‌‌‌‌ای به بازرسی وزارت صمت و بازرسی جهادکشاورزی اعلام کردیم که دستورالعمل‌های این حوزه فاجعه‌‌‌‌‌‌بار است. براساس بند «ش» تبصره۸ قانون بودجه هرگونه تغییر در مقررات باید ۶ماه قبل اطلاع‌‌‌‌‌‌رسانی شود. وی ادامه داد: گمرک مجری سیاست‌های اقتصادی کشور است و وزارت صمت و جهادکشاورزی جزو سیاستگذاران این حوزه هستند اما بعضا مواردی را می‌‌‌‌‌‌نویسند که در اجرا هم تضییع حقوق بیت‌‌‌‌‌‌المال را در پی دارد و هم مشکلات اجرایی به‌وجود می‌آورد. قبل از اینکه مصوبه‌‌‌‌‌‌های این‌چنینی را تصویب کنند باید با گمرک جلسه بگذارند تا مشکلات اجرایی این بخشنامه‌‌‌‌‌‌ها را به آنها یادآور شویم، این دو وزارتخانه از این پیشنهاد استقبال کردند و قرار است گمرک نیز در این فرآیندها نظر بدهد.
نظارتی روی ترخیصکاران نیست
خدرویسی با یادآوری اینکه «در بازرسی گمرک یک کمیسیون ماده۱۲۹ و یک کمیسیون ماده۱۱۴ داریم»، گفت: کمیسیون ماده۱۲۹ مربوط به رسیدگی به تخلفات حق‌‌‌‌‌‌العمل‌‌‌‌‌‌کاران است. تا امروز سه‌جلسه در چارچوب کمیسیون ماده۱۲۹ تشکیل شده و این در حالی است که طی سه‌سال‌گذشته در مجموع دو جلسه در این‌خصوص تشکیل شده بود. در مورد کمیسیون ماده۱۱۴ نیز تا امروز سه جلسه تشکیل شده‌است. این کمیسیون مربوط به رسیدگی به تخلفات شرکت‌هایی است که پرونده قاچاق دارند. وی اضافه کرد: حق‌‌‌‌‌‌العمل‌‌‌‌‌‌کار کسی است که کلیه عملیات گمرکی را انجام می‌دهد. براساس بررسی‌‌‌‌‌‌های آسیب‌‌‌‌‌‌شناسی کارگزاران گمرکی را مورد نظارت و پیگیری قرار می‌دهیم اما با ترخیصکاران چه‌‌‌‌‌‌کار کنیم؟ وقتی از یک ترخیص‌‌‌‌‌‌کار دعوت می‌کنیم به بازرسی بیاید و اصلا حضور پیدا نمی‌کند، اهرم نظارتی در بحث ترخیصکاران وجود ندارد.
حق‌‌‌‌‌‌العمل‌‌‌‌‌‌کاران چون می‌‌‌‌‌‌دانند تحت‌نظارت گمرک هستند، کارتشان باید تمدید شود و مجازات‌‌‌‌‌‌هایی وجود دارد؛ در عملکرد خود دقت می‌کنند، اما ترخیصکاران موارد مختلف قاچاق را مرتکب می‌شوند اما همچنان به‌کار خود ادامه می‌دهند و چیزی به‌نام آنها نیست. براساس ماده۱۲۸ قانون امور گمرکی، کارگزار گمرک کسی است که انجام عملیات گمرکی را به‌‌‌‌‌‌وکالت از طرف صاحب‌کالا انجام می‌دهد. مدیرکل دفتر بازرسی گمرک ایران گفت: در ماده۱۲۹ نیز ذکر شده‌است که کمیسیونی از گمرک، وزارت صمت و اتاق بازرگانی تشکیل می‌شود تا اگر کارگزاران تخلفی مرتکب شدند در این کمیسیون رسیدگی شود اما برای ترخیصکاران چنین مکانیزمی وجود ندارد. در ماده۱۹۰ آیین‌‌‌‌‌‌نامه امور گمرکی ذکر شده‌است که کلیه انجام عملیات گمرکی باید توسط کارگزار انجام شود، به‌‌‌‌‌‌عبارت دیگر این کار را به کارگزار منحصر کرده است.
وی اظهار کرد: در قسمت دوم این ماده آمده است که شرکت‌های دولتی، سازمان‌های دولتی یا سفارتخانه‌‌‌‌‌‌ها می‌توانند کارمند خود را بفرستند، ما نیز این را می‌‌‌‌‌‌پذیریم چراکه در مسائل حقوقی و ماده۳۲ نیز به همین شکل است اما آخر ماده۱۹۰ گفته است که اشخاص حقوقی می‌توانند نمایندگان خود را با اعطای وکالت معرفی کنند. خدرویسی با تاکید بر اینکه این بند از قانون سبب ایجاد موارد تخلف شده‌است چراکه همه شرکت‌ها یک وکالت‌‌‌‌‌‌نامه به ترخیص‌‌‌‌‌‌کار می‌دهند، گفت: برخی معتقدند کسی که نماینده شرکت است باید حق‌‌‌‌‌‌العمل‌‌‌‌‌‌کار باشد. اگر مشکل این بند از قانون حل شود ۷۰درصد مشکلات گمرک نیز برطرف خواهد شد. وی معتقد است: کلیه عملیات گمرکی باید توسط حق‌‌‌‌‌‌العمل‌‌‌‌‌‌کار انجام شود که قابل نظارت و کنترل است. ما در حال پیگیری تغییر آیین‌‌‌‌‌‌نامه هستیم تا این مساله را حل کنیم، پیش‌‌‌‌‌‌نویس مربوط به آن نیز به دولت ارائه‌شده‌است و معاونت حقوقی پیگیر موضوع است، در صورتی‌که این اقدام به نتیجه برسد، شاهد تغییرات جدی در حوزه پیشگیری از وقوع جرم خواهیم بود.
چک‌‌‌‌‌‌لیست بازرسی تدوین شد
مدیرکل دفتر بازرسی گمرک ایران با اشاره به اینکه دفتر صادرات و دفتر واردات هرکدام به‌‌‌‌‌‌صورت جداگانه یک نماینده برای بررسی گمرکات اجرایی می‌‌‌‌‌‌فرستند، گفت: ما نقشه‌راهی را در دفتر بازرسی برای ساماندهی بازرسی‌‌‌‌‌‌ها ایجاد کردیم، براین‌‌‌‌‌‌اساس یک چک‌‌‌‌‌‌لیست در حوزه بازرسی (شامل رویه‌‌‌‌‌‌های گمرکی) و یک چک‌‌‌‌‌‌لیست در حوزه حسابرسی (شامل موضوعات مالی و حقوقی) آماده کردیم. وی افزود: هر آنچه یک بازرس در یک گمرک اجرایی یا ستادی مورد بررسی قرار دهد در این چک‌‌‌‌‌‌لیست ذکر شده‌است. چک‌‌‌‌‌‌لیست سوال‌‌‌‌‌‌بندی شده‌است، همه‌چیز برای یک بازرس شفاف شده‌است و می‌داند که در هر حوزه‌‌‌‌‌‌ای مانند حوزه واردات با چه مواردی مواجه است. با وجود این چک‌‌‌‌‌‌لیست کلیه گمرکات را رصد خواهیم کرد.
