آب، یکی از دو بحران بزرگ کشور
این پژوهشگر با اشاره به تامین معیشت برخی خانوارهای روستایی از طریق کشت محصولات کشاورزی آببر مانند برنج اظهار کرد: به همین دلیل به سیاسیون فشار میآوردند که جلوی واردات برنج گرفته شود. بنابراین وزرا و دولت از این مساله تمکین میکنند و با این شرایط، نه مصرفکننده میتواند برنج بخورد، نه آب مجازی برنج در کشور جاری میشود و نه میتوان سیاست حذف برنج را در کشور جاری کرد. بنابراین این وضعیت، یک مجموعه است که از معیشت آغاز شده و به پروسه سیاسی و در نهایت به نهاد قانونمند تبدیل میشود. کشاورز با اشاره به لزوم تغییر در برنامههای غذایی گفت: در کشورهای کمآب باید نوع مصرف تغییر کند و این کشورها به جای مصرف غلات، به سمت مصرف محصولاتی مثل سیبزمینی حرکت کنند.
وی با بیان اینکه از یک و نیم سال قبل، وارد مقوله تجدید نظر در اندازه کشاورزی پایدار شدهایم، اظهار کرد: برای حفظ سرزمین باید مصرف ۳۰میلیارد مترمکعب آب را کاهش دهیم. کشاورز با تاکید بر اینکه در کشور کمآب ایران باید تغییر در الگوی مصرف غذایی ایجاد شود، گفت: برای تولید هر کیلو گوشت قرمز ۱۴تن آب مصرف میشود، بنابراین در کشور کمآب خود نباید اقدام به تولید گوشت قرمز کنیم. وی افزود: این در حالی است که وزارت بهداشت بر مصرف ۱۲کیلوگرم گوشت قرمز تاکید دارد و وقتی مساله کاهش تولید یا مصرف چنین محصولاتی مطرح میشود، وزارت بهداشت کاهش مصرف را نمیپذیرد. کشاورز اظهار کرد: اگر قرار است در کشور کمآبی مثل ایران محصولات آببری مانند گوشت قرمز مصرف شود، باید به سراغ وزارت خارجه و فعالان اقتصادی و تعاملات تجاری برویم تا گوشت قرمز را در خارج از کشور تولید کنیم و با انعقاد قرارداد این کالای مصرفی در خارج از کشور برای مصارف ما تولید و تامین شود. وی با بیان اینکه مشکل آب مشکل جهانی است، اظهار کرد: در دنیا بهرغم صرفه جهانی آب روی آب مجازی تعامل نمیکنند، در حالی که در بخش سیاست برای تفاهم سازمان ملل وجود دارد و در بخش اقتصاد نیز سازمان تجارت جهانی، اما در مورد آب مجازی سازمانی وجود ندارد. معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب گفت: آب و اشتغال دو بحران بزرگ کشور هستند و با هیچ چیز دیگری قابل مقایسه نیستند.
وی افزود: تا دهه ۷۰ بین بارندگی و آبی که حاصل میشد، رابطه نزدیک و تنگاتنگی وجود داشت، اما از دهه ۷۰ این فاصله مرتبا افزایش پیدا کرد و به عبارت دیگر، حتی در سالهای پرباران هم مثل گذشته آب نخواهیم داشت. کشاورز اظهار کرد: در دهه ۵۰ میزان آب موجود در رودخانهها حدود ۹۰میلیارد مترمکعب بود، اما در شرایط فعلی حتی اگر میزان بارندگی نرمال باشد، بیش از ۴۵میلیارد مترمکعب آب در رودخانههای کشور وجود نخواهد داشت و این واقعیتی است که باید آن را پذیرفت. معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اظهار کرد: باید جامعه را آگاه کرد که کمآبی بر اثر تغییر اقلیم نیست، بلکه علت اصلی آن افزایش مصرف است. باید بدانیم که منابع طبیعی نامحدود نیست و همه آنچه خداوند خلق کرده برای ما نیست و فقط اجاره مصرف ۴۰درصد آن را داریم. بنابراین اگر از حد مجاز مصرف عبور کنیم، طبیعت با ما درگیر میشود که این درگیری نیز پرهزینه است. وی با تاکید بر اینکه در افق ۱۰ساله، کشاورزی ظرفیت توسعه افقی را ندارد، گفت: باید تولید کم شود. همچنین باید در بخش کشاورزی تکیه بر بهرهوری یا ردپای آب باشد و باید الگوی مصرف را اصلاح کرد.
کشاورز افزود: برای اینکه ۳۰میلیارد مترمکعب مصرف آب از بخش کشاورزی کم شود، باید کشت برخی محصولات کشاورزی مثل ذرت، چغندر و یونجه در کشور کاهش یابد. بنابراین با در نظر گرفتن این موضوع در الگو کشتهای تابستان را به حداقل ممکن رساندیم. باید ظرفیتهای جایگزین برای آن تعریف شود. وی اظهار کرد: با این رویکرد برآوردی از واردات محصولات کشاورزی به دست آوردیم.