«دنیای‌اقتصاد» گزارش می‌دهد
تصویر بارش‌ها و خروجی سدها در سال آبی جاری
«ایلام»، «لرستان» و «کرمانشاه» سه استانی هستند که در مقایسه با ۳۳۴ روز سال آبی جاری، کمترین بارش را نسبت به مدت زمان سال آبی ۹۸-۹۷ تجربه کرده‌اند و با افت به ترتیب ۳/ ۴۳، ۸/ ۳۹ و ۷/ ۳۸ مواجه شده‌اند. بررسی‌ها حاکی است، وزن کاهش بارندگیها در ۳۳۴ روز سال آبی جاری به سمت استان‌های غربی سنگینی بیشتری می‌کند.آمارهای رسمی «دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران» نشان می‌دهد، ارتفاع کل ریزش‌های جوی از آغاز سال آبی جاری (اول مهر ۹۸) تا ۲۱ مرداد امسال ۵/ ۳۱۳ میلیمتر بوده است. این میزان بارندگی نسبت به میانگین دوره مشابه سال آبی گذشته (۶/ ۳۳۸ میلیمتر) ۷ درصد افت، نسبت به میانگین ۱۱ساله (۲۲۶ میلیمتر) ۳۹ درصد رشد و نسبت به میانگین ۵۱ ساله (۴/ ۲۴۴میلیمتر) افزایش ۲۸ درصدی را تجربه کرده‌است.
پراکندگی میزان بارندگیها در حوضههای آبریز درجه یک چگونه بوده است؟ مطابق با بررسی‌ها، حوضه‌آبریز «دریای خزر» با ثبت ۴/ ۴۶۵میلیمتر و «خلیج‌فارس و دریای‌عمان» با ثبت ۸/ ۴۴۷ میلیمتر بارش، پربارش‌ترین حوضه‌ها در ۳۳۴ روز از سال آبی ۹۹-۹۸ لقب گرفته‌اند. در این میان حوضه‌آبریز «مرزی شرق» با ثبت ۱۴۸ میلیمتر و «فلات مرکزی» با ثبت ۳/ ۲۳۱ میلیمتر بارندگی، کم‌بارش‌ترین حوضه‌ها از اول مهر ۹۸ تا ۲۱ مردادماه ۹۹ بوده‌اند.
مقایسه بارش‌ها در حوضههای آبریز
از سوی دیگر، داده‌های آماری نشان می‌دهد، تنها دو حوضه‌آبریز اصلی کشور، رشد بارندگیها را نسبت به‌مدت مشابه سال آبی گذشته را به ثبت رسانده‌اند؛ حوضه «مرزی شرق» با ۲۳ درصد رشد و حوضه «فلات مرکزی» با ۸ درصد رشد بارندگی نسبت به سال آبی گذشته، تنها حوضههای آبریز اصلی کشور به‌شمار می‌روند که افزایش بارندگیها را تجربه کرده‌اند. در سایر حوضه‌ها که در فهرست حوضه‌هایی که افت بارندگیها را به ثبت رسانده‌اند از اول مهر ۹۸ تا ۲۱ مرداد امسال چه گذشته است؟ براساس ارزیابی‌ها حوضههای آبریز «دریاچه ارومیه»، «خلیج‌فارس و دریای عمان»، «دریای خزر» و «قره‌قوم» به ترتیب بیشترین افت ریزش‌های جوی را در نیمه نخست سال آبی‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ثبت کرده‌اند.
آمارها نشان می‌دهد، حوضه «دریاچه ارومیه» در بازه زمانی مورد بررسی ۷/ ۳۵۸ میلیمتر بارندگی را به ثبت رسانده و نسبت به سال آبی گذشته (۴۹۱ میلیمتر)، افت ۲۷ درصدی را تجربه کرده است. میزان بارندگی در سه حوضه‌آبریز اصلی دیگر یعنی «خلیج‌فارس و دریای عمان»، «دریای خزر» و «قره قوم» هم نسبت به ۳۳۴ روز سال آبی گذشته، افت ۱۶ درصد، ۱۴ درصد و ۶ درصدی داشته است.
رشد بارش‌ها در بلندمدت
اما روی دیگر سکه نشان می‌دهد میزان بارندگیها در سال آبی جاری نسبت به میانگین ۱۱ ساله و ۵۱ ساله رشد را در کارنامه خود به ثبت رسانده است.ارزیابی‌ها بیانگر آن است که تمام شش حوضه آبریز اصلی درجه یک کشور در مقایسه با میانگین ۱۱ ساله، ۳۳۴ روز سال آبی جاری را با رشد پشت‌سر گذاشته‌اند. طبق داده‌های منتشر شده، حوضههای «مرزی شرق» با رشد ۶۴درصدی، «فلات مرکزی» با رشد ۵۶ درصدی، «قره‌قوم» با رشد ۴۴ درصدی و «خلیج فارس و دریای عمان» با رشد ۴۱درصدی به ترتیب نسبت به میانگین ۱۱ ساله پربارش‌تر بوده‌اند. البته دو حوضه آبریز اصلی درجه یک دیگر یعنی «دریای خزر» و «دریاچه ارومیه» هم از این امر مستثنی نبوده‌اند و طبق جداول آماری انتشار داده شده از سوی دفتر مطالعات پایه منابع آب ایران، نسبت به میانگین ۱۱ ساله، رشد ۱۲ درصدی و ۳ درصدی بارش‌ها را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند.
همچنین حوضههای آبریز اصلی در مقایسه با میانگین ۵۱ ساله بارندگیها، وضعیت مشابهی با نسبت بارندگیها در میانگین ۱۱ساله دارند. طبق جداول بارندگی، تمام حوضههای آبریز رشد بارش‌ها را در میانگین ۵۱ ساله تجربه کرده‌اند. «فلات مرکزی» رشد ۴۲ درصد، «مرزی شرق» رشد ۳۸ درصد، «قره‌قوم» رشد ۳۱ درصد، «خلیج‌فارس و دریای‌عمان» رشد ۲۳ درصد، «دریای خزر» رشد ۱۷ درصد و «دریاچه ارومیه» هم رشد ۶ درصد بارش‌ها را نسبت به میانگین ۵۱ ساله داشته‌اند.
کارنامه حوضههای درجه ۲
از سوی دیگر، در میان جداول وضعیت بارندگی تجمعی حوضههای آبریز درجه دوم هم نام حوضه‌هایی که افت یا رشد بارندگیها را به ثبت رسانده‌اند، دیده می‌شود؛ طبق بررسی‌ها میزان بارندگیها در ۳۰ حوضه‌آبریز درجه ۲ از وضعیت نسبتا متعادل حوضه‌ها نسبت به میانگین ۱۱ ساله و ۵۱ ساله حکایت دارد. این تعادل در میانگین بارندگی‌های ۳۳۴ روزه سال آبی جاری نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته دیده نمی‌شود؛ براساس ارزیابی‌ها در ۳۳۴ روز نخست سال آبی جاری، نسبت به مدت زمان مشابه سال آبی گذشته در ۱۹ حوضه افت و در ۱۱ حوضه آبریز رشد بارش‌ها تجربه شده است.در حوضه‌آبریز اصلی «دریای خزر»، همه حوضههای زیرمجموعه «ارس»، «تالش، مرداب‌انزلی»، «سفیدرود بزرگ»، «رودخانه‌های بین سفیدرود و هراز»، «قره‌سو و گرگان»، «هراز و قره‌سو» و «اترک» افت بارندگیها نسبت به مدت‌مشابه سال آبی گذشته را به ثبت رسانده‌اند. همچنین از میان ۹ حوضه زیرمجموعه «خلیج‌فارس و دریای عمان»، حوضههای آبریز درجه ۲، «مرزی غرب»، «کرخه»، «کارون بزرگ»، «جراحی و زهره»، «حله‌رود و رودخانه‌های کوچک» افت بارندگیها و «مند، کاریان و خنج»، «کل، مهران و مسیل‌های جنوبی»، «بندرعباس، سدیج» و «رودخانه‌های بلوچستان» رشد بارش‌ها را ثبت کرده‌اند.
در حوضه آبریز اصلی «فلات مرکزی» هم که ۹ حوضه‌آبریز درجه ۲ جانمایی شده است، پنج حوضه «دریاچه نمک»، «گاوخونی»، «طشک، بختگان و مهارلو»، «کویر مرکزی» و «کویر سیاهکوه، ریگ زرین» افت ریزش‌های جوی را نسبت به مدت‌زمان مشابه سال گذشته تجربه کرده‌اند. در چهار حوضه نیز رشد بارندگیها ثبت شده است. در عین حال، سه حوضه زیرمجموعه حوضه‌آبریز اصلی «مرزی شرق»، افزایش بارندگیها را در این بازه زمانی به ثبت رسانده‌اند.
آمارها نشان می‌دهد بارندگیها در حوضههای درجه دوم از اول مهر ۹۸ تا ۲۱ مرداد امسال، نسبت به میانگین ۱۱ ساله و ۵۱ ساله متعادل‌تر بوده است. مطابق ارزیابی‌ها در مدت زمان مورد بررسی ۲۸ حوضه‌آبریز درجه ۲ نسبت به میانگین ۱۱ ساله رشد بارش‌ها را تجربه کرده‌اند و در این میان تنها دو حوضه آبریز «ارس» و «قره سو و گرگان» افت ریزش‌ها را ثبت کرده‌اند. در میانگین ۵۱ ساله نیز سه حوضه آبریز افت بارش‌ها و ۲۷ حوضه آبریز دیگر رشد بارندگیها را از سر گذرانده‌اند.
تصویر آماری بارش در استان ها
اما بارندگیها در استان‌های کشور چگونه بوده است؟ بررسی آمار بارش‌ها در ۳۱ استان کشور از ابتدای مهر ۹۸ تا ۲۱ مرداد امسال نشان می‌دهد، رکورددار بارش‌ها در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، استان «سیستان و بلوچستان» با ثبت ۱۹۸ میلیمتر بوده که ۴/ ۵۸ درصد رشد را تجربه کرده است.
پس از استان سیستان و بلوچستان، استان «هرمزگان» با ثبت ۸/ ۳۹۲ میلیمتر بارندگی تا ۲۱ مرداد امسال، نسبت به بازه زمانی سال آبی گذشته، رشد ۱/ ۴۸ درصدی را تجربه و عنوان دومین استان با بالاترین رشد بارش را از آن خود کرده است. کرمان هم با رشد ۴/ ۴۰ درصد بارش نسبت به مدت مشابه سال قبل، سومین استان با بالاترین رشد بارش به‌شمار می‌رود.
در این میان، استان «ایلام» با افت بیش از ۳/ ۴۳ درصدی بارش‌ها نسبت به مدت‌مشابه سال آبی گذشته، در صدر استان‌ها با بیشترین افت قرار گرفته است. پس از آن استان‌های «لرستان» و «کرمانشاه» با ثبت افت ۸/ ۳۹ و ۷/ ۳۸ درصدی نسبت به ۳۳۴ روز سال آبی گذشته قرار دارند.
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، در مجموع از ۳۱ استان کشور ۲۱ استان نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته افت بارندگیها را تجربه کرده و ۱۰ استان هم رشد ریزش‌های جوی را به ثبت رسانده‌اند. از سوی دیگر، بررسی‌ها نشان می‌دهد سه استان کشور در مدت زمان مورد بررسی، نسبت به میانگین بلندمدت افت بارش‌ها را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند.
ذخایر مخازن آب رفت
تازه‌ترین آمارها نشان می‌دهد، ورودی آب به مخازن سدهای کشور ۷۰/ ۵۳ میلیارد متر مکعب بوده که نشان‌دهنده کاهش ۳۸ درصدی در مقایسه با سال گذشته است. طبق ارزیابی‌ها سهم فصلی مقدار بارش بلندمدت کشور در تابستان ۱۲ میلیمتر است که سهم ۵ درصدی بارش‌ها را در کل فصول سال به خود اختصاص داده است. براساس آمار، میزان بارش تجمعی سال آبی ۹۹-۹۸ در تیر امسال ۲/ ۳۰۹ میلیمتر بوده است. متوسط بلندمدت بارندگی از ابتدای سال آبی تا ۱۷ مرداد امسال ۹/ ۲۴۳ میلیمتر بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، پرباران‌ترین سال آبی در کشور سال ۷۲-۷۱ بوده است و مشابه این دوره سال آبی گذشته (۹۸-۹۷) نیز پرباران‌ترین سال آبی محسوب می‌شود. سال آبی ۸۷-۸۶ کم باران‌ترین سال آبی کشور است.
بررسی وضعیت بهره برداری از مخازن سدهای کشور از ابتدای مهر ماه ۹۸ تا ۱۷ مرداد ۹۹ نشان می‌دهد، ظرفیت کل مخازن سدهای کشور در سال جاری آبی ۵/ ۵۰ میلیارد متر مکعب است. موجودی مخازن در سال جاری ۳۴/ ۳۲ میلیارد متر مکعب است که این رقم برای سال گذشته ۰۳/ ۳۴میلیارد متر مکعب بوده که نشان‌دهنده کاهش ۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. از سوی دیگر ورودی آب به مخازن سدهای کشور ۷۰/ ۵۳میلیارد متر مکعب بوده که این رقم در سال گذشته ۶۷/ ۸۶میلیارد متر مکعب بوده که نشان‌دهنده کاهش ۳۸ درصدی در مقایسه با سال گذشته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، خروجی آب از سدهای کل کشور در سال جاری آبی ۷۶/ ۴۹میلیارد متر مکعب بوده، در حالی که سال گذشته این میزان ۵۳/ ۷۲میلیارد متر مکعب بوده که نشان‌دهنده کاهش ۳۱ درصدی خروج آب از سدهای کشور است.
