عده‌ای معتقدند در شرایط کنونی و با توجه به رکود موجود در برخی بخش‌ها، ارائه تسهیلاتی از این دست نمی‌تواند مسیر رشد بنگاه‌های تولیدی مربوطه را هموار کند. در واقع یکی از نشانه‌هایی که فعالان اقتصادی و صنعتی آن را دلیل کم‌اثر بودن این تسهیلات در رفع مشکلات واحدهای تولیدی می‌دانند به کاهش تقاضا بازمی‌گردد، عاملی که شاید با توجه مشکل یادشده، چندان انگیزه دریافت تسهیلات اشتغال مانند تسهیلات مربوط به تبصره ۱۸ را برای واحدهای تولیدی کوچک و متوسط باقی نمی‌گذارد و بازپرداخت تسهیلات مذکور را برای آنها چالش‌برانگیز می‌کند. تسهیلات تبصره ۱۸ مهم‌ترین ابزار برای حفظ اشتغال است.

در همین حال داده‌های اعلام شده از کارنامه پرداخت تسهیلات مذکور به بنگاه‌های تولیدی نشان می‌دهد که بنگاه‌های تولیدی در شرایط کنونی، تمایل چندانی به استفاده از این تسهیلات ندارند. در این زمینه می‌توان به آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره پرداخت تسهیلات دو نوع وام بانکی که برای سال ۹۸ پیش‌بینی شده بود، استناد کرد که از فاصله چشمگیر بین پرداخت این دو تسهیلات حکایت دارد.

به گزارش «دنیای اقتصاد» داده‌های اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت بیانگر آن است که تنها نیمی از تسهیلات پیش‌بینی شده برای برنامه تولید و اشتغال (تبصره ۱۸) در سال ۹۸ برای بخش تولید آن هم تا آخر تیر امسال محقق شده؛ در حالی که براساس آمارهای اعلام شده بیشتر تسهیلات پرداختی در قالب تامین مالی بنگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط و طرح‌های نیمه‌تمام با پیشرفت بالای ۶۰ درصد در راستای اقتصاد مقاومتی در سال ۹۸ به دست بنگا‌ه‌های تولیدی رسیده است. از سوی دیگر داده‌های اعلام شده بیانگر آن است که با رسیدن به نیمه تابستان هنوز چگونگی پرداخت تسهیلات هم در قالب طرح رونق تولید و هم اعطای تسهیلات با هدف تولید و اشتغال (موضوع بند الف تبصره ۱۸) برای سال ۹۹ از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام نشده و مشخص نیست که متولیان این بخش چه برنامه‌ای برای امسال در دستور کار خود دارند.

روند پرداخت تسهیلات

جدیدترین داده‌های اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت درخصوص پرداخت تسهیلات در قالب طرح رونق تولید بیانگر آن است که در سال ۹۸ بیش از ۹۰ درصد تسهیلات پرداختی به بنگاه‌های تولیدی در قالب تامین مالی بنگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط و طرح‌های نیمه‌تمام با پیشرفت بالای ۶۰ درصد پرداخت شده است. اعطای تسهیلات طرح رونق تولید به متقاضیان در سال ۹۸ در حالی رقم خورد که علاوه‌ بر آن، اعطای تسهیلات با هدف تولید و اشتغال (موضوع بند الف تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۹۸) نیز در دستور کار متولیان و سیاست‌گذاران صنعت کشور قرار گرفت. اگرچه این طرح برای نخستین بار در سال‌ ۹۸ به مرحله اجرا گذاشته شد، اما روند اعطای تسهیلات پیش‌بینی شده در این بخش با کندی در حال اجراست.

با توجه به داده‌های اعلام شده تا پایان تیر امسال، ۵۲ هزار ۷۴۲ میلیارد ریال از تسهیلات پیش‌بینی شده به بنگاه‌های تولیدی متقاضی از طریق منابع بانکی پرداخت شده است که حدود ۴۱ هزار میلیارد ریال این رقم در سال گذشته به بنگاه‌های متقاضی پرداخت شده و ۱۱ هزار و ۸۳۰ هزار میلیارد آن نیز از ابتدای امسال تا پایان تیر به دست بنگاه‌های تولیدی رسیده است. با این شرایط می‌توان گفت، بیش از ۵۷ هزار میلیارد ریال از منابع درنظر گرفته شده هنوز به واحدهای تولیدی اختصاص نیافته است. آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت بیانگر آن است که از مجموع پرداختی‌های یادشده، ۸۵‌درصد برای سرمایه در گردش و ۱۵ درصد نیز در راستای سرمایه ثابت به واحدهای تولیدی تخصیص یافته است.

سهم استان‌ها از تبصره ۱۸

گزارش منتشر شده درخصوص تسهیلات برنامه تولید و اشتغال (تبصر۱۸) نشان‌دهنده آن است که شش استان «تهران»، «اصفهان»، «البرز»، «مرکزی»، «آذربایجان شرقی» و «سمنان» توانسته‌اند، عنوان شش استان برتر در پرداخت تسهیلات را به خود اختصاص دهند، مجموع تسهیلات پرداختی از سوی این شش استان حدود ۲۲ هزار میلیارد ریال بوده است. در این میان استان تهران با پرداخت ۴ هزار و ۲۵۶ میلیارد ریال بالاترین رقم پرداخت تسهیلات را به خود اختصاص داده و استان اصفهان نیز در این مدت ۴ هزار و ۱۶۷ میلیارد ریال تسهیلات به متقاضیان پرداخت کرده است. سهم پرداختی استان البرز نیز کمی بیش از ۴ هزار میلیارد ریال بوده و استان مرکزی نیز در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۳ هزار و ۲۷۲ میلیارد ریال تسهیلات به متقاضیان پرداخت کرده است. در مدت زمان مورد بررسی آذربایجان شرقی ۳ هزار و ۱۶۲ میلیارد ریال تسهیلات به بنگاه‌های متقاضی پرداخت کرده و سهم استان سمنان نیز از پرداخت تسهیلات به بنگاه‌های تولیدی کمی بیش از ۳ هزار میلیارد ریال بوده است.

حال این پرسش مطرح می‌شود که از مجموع پرداختی‌ها کدام استان‌ها بیشترین جذب منابع را داشته‌اند. براساس داده‌های اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت استان‌های «ایلام»، «اردبیل»، «خراسان جنوبی»، «سمنان»، «البرز» و «مرکزی» بیشترین جذب منابع را به خود اختصاص داده‌اند. با توجه به آمار اعلام شده ۱۷۳ درصد از منابع پرداختی به استان ایلام رسیده و استان اردبیل نیز توانسته ۱۲۶ درصد از مجموع منابع تخصیص‌یافته را به خود اختصاص دهد. اما سهم خراسان جنوبی از منابع پیش‌بینی شده برابر با ۱۰۶ درصد اعلام شده و این سهم برای استان سمنان برابر با ۱۰۲ درصد بوده است. استان البرز نیز با کسب ۸۶ درصد از منابع پیش‌بینی شده در جایگاه پنجم قرار گرفته و تسهیلات تخصیص‌یافته به استان مرکزی نیز ۸۱ درصد بوده است.