کارنامه سرمایه‌گذاری خارجی سال ۹۸ نیز بیانگر آن بود که کشورهای «هلند، ترکیه و آلمان» در میان پیشتازان سرمایه‌گذاری خارجی در کشور قرار داشته‌اند، این بدان معنی است که کشورهای اروپایی استارت ورود دوباره به کشور را از سال گذشته زده و توانسته‌اند مجددا وارد بازار سرمایه‌گذاری کشور شوند. به گفته فعالان افتصادی، سرمایه‌گذاران اروپایی با اعمال تحریم‌ها سرمایه‌گذاری در طرح‌های کوچک و متوسط را در دستور کار قرار داده‌اند تا هم از تحریم‌ها در امان باشند و هم بتوانند در صورت بروز مشکل راحت‌تر نسبت به خروج سرمایه‌های خود اقدام کنند؛ از سوی دیگر غالب سرمایه‌گذاری صورت گرفته از سوی اروپایی‌ها در مناطق آزاد و ویژه صورت گرفته که این امر نیز این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که از یکسو بتوانند از تسهیلات پیش‌بینی شده در این مناطق استفاده کنند و از سوی دیگر از معافیت‌های تحریمی بهره‌مند شوند.

اما با توجه به شرایط کنونی این سوال مطرح می‌شود که آیا در سال جاری نیز شاهد تداوم سرمایه‌گذاری از سوی کشورهای اروپایی خواهیم بود؟ در پاسخ به این پرسش فعالان اقتصادی معتقدند سال ۹۹ در حالی آغاز شده است که سرمایه‌گذاران باید با آثار مخرب تحریم‌ها بر اقتصاد کشور، آثار سوء گسترش شیوع کرونا و تعطیلی بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی دست و پنجه نرم کنند. با این شرایط باید منتظر واکنش سرمایه‌گذاران در ماه‌های آینده بود؛ چرا که این امکان وجود دارد که با توجه به تعطیلی بنگاه‌های تولیدی در ماه‌های گذشته که خواب سرمایه‌گذاران را به همراه داشته در ماه‌های آینده شاهد وسواس بیشتر آنها برای سرمایه‌گذاری باشیم. طبق آخرین پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول، نرخ رشد اقتصادی جهان در سال‌جاری میلادی به دلیل شیوع گسترده کرونا و توقف بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی، به منفی ۳ درصد خواهد رسید. از سوی دیگر، پیش‌بینی‌های این سازمان بین‌المللی نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران در رفتار و عملکردشان، تمایل کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری از خود نشان می‌دهند.

اما در این میان این موضوع نیز مطرح می‌شود که چرا از مجموع مجوزهای صادره تعداد محدودی به نتیجه می‌رسند. در این خصوص رئیس انجمن سرمایه‌گذاری‌های مشترک خارجی ایران به خبرگزاری فارس عنوان کرده که با توجه به مشکلاتی که برای نقل و انتقال پول وجود دارد معمولا ۱۰ تا ۲۰ درصد مجوزهای صادره سرمایه‌گذاری خارجی عملیاتی می‌شود. به گفته سیدحسین سلیمی با توجه به مشکلاتی که برای نقل و انتقال پول وجود دارد چندان نمی‌توان به مجوزهای صادره خوشبین بود زیرا اکثر آنها عملیاتی نمی‌شود. وی با بیان اینکه معمولا ۱۰ تا۲۰ درصد از مجوزهای صادره سرمایه‌گذاری خارجی، عملیاتی می‌شود، بیان کرد: اغلب سرمایه‌گذاری‌ها کوچک و با مبلغ حدود ۵ تا ۶ میلیون دلار است و بیشتر در بخش‌های مواد غذایی و کشاورزی توسط سرمایه‌گذاران افغانستانی محقق می‌شود.

براساس داده‌های اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در اولین ماه سال جاری در مجموع ۴/ ۴۱۷ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای ۱۸ طرح صورت گرفته که با توجه به داده‌های اعلام شده از ۱۸ شرکت ثبت شده ۶ شرکت با ۱۰۰ درصد سرمایه‌گذاری خارجی و ۹ شرکت به‌صورت مشارکتی با شرکای داخلی (j.v) و سه مورد نیز به‌صورت مشارکت مدنی بیع متقابل و BOT‌ صورت گرفته است. همچنین آمارها حکایت از آن دارد که از لحاظ حجم تعداد سرمایه‌گذاری خارجی مصوب شده در اولین ماه ۹۹، سهم «صنعت» از مجموع مصوبات سرمایه‌گذاری خارجی صورت گرفته در فروردین برابر با ۷۸ درصد و سهم بخش «معدن» و «تجارت» هر کدام ۱۱ درصد بوده است.

استان‌های پیشتاز

با توجه به داده‌های اعلام شده می‌توان گفت در مدت زمان مورد بررسی بیشترین سرمایه‌گذاری به لحاظ تعداد طرح (واحد براساس استان) به پنج استان «تهران»، «اصفهان»، «خراسان رضوی»، ‌«سیستان و بلوچستان» و «البرز» اختصاص داشته و این استان‌ها توانسته‌اند در مدت زمان مورد بررسی بیشترین سهم از مصوبات سرمایه‌گذاری خارجی را به خود اختصاص دهند. آمار اعلام شده همچنین بیانگر آن است که در جایگاه بعدی نیز استان‌های «کردستان، گیلان، یزد، آذربایجان شرقی، سمنان و فارس» قرار گرفته‌اند. با این شرایط می‌توان گفت در اولین ماه سال جاری ۱۱ استان در مصوبات سرمایه‌گذاری خارجی سهم داشته‌اند. سهم استان تهران از میان طرح‌های سرمایه‌گذاری شده برابر با ۵ طرح، استان اصفهان ۳ طرح، استان خراسان رضوی ۲ طرح بوده و به سیستان و بلوچستان، البرز، کردستان، گیلان، یزد، آذربایجان شرقی، سمنان و فارس نیز هر کدام یک طرح اختصاص یافته است.

اما به لحاظ حجم سرمایه‌گذاری طرح‌های مصوب نیز استان‌های «سیستان و بلوچستان» با ۷۸ درصد، «تهران» ۸ درصد، «البرز» ۶ درصد، «اصفهان و کردستان» هر کدام سه درصد، «گیلان و فارس» هر کدام با یک درصد و استان‌های «آذربایجان‌شرقی، خراسان رضوی، سمنان و یزد» جمعا ۴۲/ ۰درصد از حجم سرمایه‌گذاری مصوب در فروردین ماه را به خود اختصاص داده‌اند.

صنایع جذاب

براساس داده‌های اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۱۱ طرح موفق به اخذ مجوز جذب مصوبه سرمایه‌گذاری خارجی شده‌اند که بالاترین حجم سرمایه‌گذاری خارجی در اولین ماه سال جاری به گروه‌های «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»، «ساخت کک، فرآورده‌های حاصل از تصفیه نفت و سوخت‌های هسته‌ای»، «استخراج کانسارهای فلزی»، «استخراج سایر معادن طبقه‌بندی نشده در جای دیگر» و «ساخت پوشاک، عمل آوردن و رنگ کردن پوست» صورت گرفته است. اما در جایگاه‌های بعدی نیز گروه‌های «ساخت کاغذ و محصولات کاغذی»، «دباغی و پرداخت چرم، ساخت چمدان، کیف دستی، زین و یراق و انواع پاپوش»،‌ «ساخت محصولات از لاستیک و پلاستیک»، «ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات طبقه‌بندی نشده در جای دیگر»، «ساخت محصولات فلزی و فابریکی به جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «ساخت ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی طبقه‌بندی نشده در جای دیگر» اشاره کرد.

سرمایه‌گذاران

از سوی دیگر با توجه به داده‌های اعلام شده بالاترین سهم مجوز سرمایه‌گذاری صورت گرفته در کشور به لحاظ تعداد طرح (واحد براساس تابعیت کشور) با ۵ طرح به افغانستان اختصاص داشته است، این در حالی است که آلمان ۷۶درصد از حجم سرمایه‌گذاری خارجی را در مدت زمان مورد بررسی به خود اختصاص داده است. براساس داده‌های اعلام شده، سهم آلمان، چین، هند و امارات نیز از طرح‌های خارجی مصوب هر کدام دو طرح بوده است و اتریش، ایتالیا، جمهوری‌آذربایجان، ترکیه و نیوزیلند هر کدام یک طرح را به خود اختصاص داده‌اند.

03-01