ضربه‌های «کووید-۱۹» بر کسب‌وکارها
قرنطینه مردم در منازل، تعطیلی موقت شرکت‌ها، کارخانه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی و رکود در بسیاری از فعالیت‌های بخش‌های خدماتی به نوعی باعث شد تا زنجیره تامین دچار آسیب شود. همچنین اثرگذاری گسترده این ویروس بر فعالیت‌ها و البته پایین‌آمدن بهره‌وری نیروی کار، عرضه کالا را با اختلال روبه ر‌و کرد.
از سویی دیگر شیوع کرونا کاهش قابل توجهی در تقاضا به وجود آورد. در مواقع بحرانی رفتار مصرف‌کننده دچار تغییر می‌شود. تغییر رفتار مصرف‌کننده در مواجهه با ترس از گسترش ویروس کرونا نیز منجر به تغییر الگوی مصرف شد.
همچنین قوانین و قواعد جدید زیست اجتماعی برای بقای جان و سلامت جامعه؛ از جمله فاصله اجتماعی موجب مراجعه کمتر مشتری‌ها و حذف برخی مطالبات قبلی آنها شد. مثال این موضوع کاهش چشمگیر حجم سفرهای داخلی و خارجی بود. این روند دو گروه شغلی را تحت تاثیر مستقیم قرار داد. مشاغل وابسته به صنعت گردشگری و در پی آن حمل و نقل، ضربه‌ای جدی از ویروس کرونا را متحمل شدند.
مشاغل مرتبط با گروه خدمات آموزشی و سرگرمی نیز در همین دایره جای گرفتند، آسیب‌پذیر شدند و برخی حتی تا مرحله ورشکستگی و تعطیلی پیش رفتند. حقیقت آن است که ویروس کرونا به بدنه این مشاغل وارد شد و ارگان‌های حیاتی را دچار اختلال کرد. حاصل تغییر رفتار مصرف‌کننده چیزی نبود مگر کاهش گسترده تقاضا و نحیف شدن مشاغل در این روند.
مصرف‌کننده در پی گسترش ویروس کرونا همواره در تلاش برای بقای جان و معیشت خود است. به واقع رویکرد خانواده‌ها در شرایط فعلی کاهش مصرف و افزایش ذخایر احتیاطی است. مردم برای بقا فقط به نیازهای اساسی توجه می‌کنند. این امر موجب شده تنها نیازهای اساسی که در حوزه حیات است را فراهم کنند. حالا دیگر سرگرمی، سفر یا پوشاک جایگاه گذشته خود را در سبد مصرفی خانوار از دست داده است.
ویروس کرونا معادلات اقتصادی را در دنیا تغییر داد و موجب شد زنجیره‌های تولید و توزیع در بخش‌هایی که با نیازهای اساسی مردم در ارتباط است رشد و در بخش‌های غیرضروری سقوط داشته باشد. هرچند پیش از پاندمی کرونا اقتصاد جهان در دنیای مدرن امروز بر شاخص‌های دیگری استوار بود. کالاهای لوکس و خدمات و سرگرمی مدام در حال رشد و سرمایه‌گذاری نیز در این گروه بسیار گسترده بود.
معادلات پیشین بازار کسب و کار و تجارت همگی تغییر کردند و با این اتفاق شاهد افزایش بیکاری در بسیاری از مشاغل پررونق گذشته هستیم. افراد بسیاری از بازار کار خارج شدند و مشاغل آنها از چرخه امروز اقتصاد جهانی حذف شده است. صنعت گردشگری بحران‌زده شده و شرکت‌های هواپیمایی با ۱۰ تا ۱۵ درصد ظرفیت مشغول به کار هستند. باشگاه‌های ورزشی بزرگ مسابقات خود را بدون تماشاگر برگزار می‌کنند و درآمدهای حاصل از این روند متوقف شده است.
سالن‌های پذیرایی و رستوران‌ها، آرایشگاه‌ها، آجیل و خشکبار، پوشاک، گل و گیاه و مخصوصا کسب‌و‌کارهایی که سود اصلی آنها در خرید و فروش‌های شب عید حاصل می‌شد دچار بحران شدند. در حقیقت حمله ویروس کرونا گروه بزرگی از مشاغل را دچار آسیب کلی کرد.
مطالعه گسترده بازار این درک و دانش را در سیاست‌گذار ایجاد می‌کند که چه بخش‌هایی متحمل بیشترین میزان آسیب شده‌اند، برای درمان این بخش‌های آسیب‌دیده چگونه باید برنامه‌ریزی کرد و در ادامه برای حیات بخش‌هایی که با آسیب کمتری مواجه شده‌اند چه رویکردی باید داشت. مطالعه، کشف و شناخت آسیب‌های حاصل از بحران کرونا این امکان را فراهم می‌کند که شیوه‌های حمایتی مناسب‌تری برای جبران ضرر و زیان بنگاه‌ها و کاهش آسیب و بازگشت به مسیر عادی فراهم شود.
این روزها مواد غذایی با کمترین چالش مواجه بود، برخی فلزهای گرانبها نیز به دلیل اهمیت برای تبدیل شدن به سرمایه پس‌اندازی مورد توجه قرار گرفتند. همچنین فروشگاه‌های زنجیره‌ای، محصولات دارویی و بهداشتی، آنلاین‌شاپ‌ها و خدمات مربوط به فضای اینترنت نیز در مسیر رشد قرار گرفتند. هرچند نگاه بلندمدت بیانگر این است که به دلیل تغییر سبک زندگی حتی مشاغلی که شامل عدم ضرر و زیان بودند نیز دچار ضرر و زیان خواهند شد. البته درصد این زیان کمتر از گروهی است که از چرخه حذف شدند.
با نگاهی به گذشته و بازنگری چرخه گسترش این ویروس مسیر آینده اقتصاد جهانی برایمان روشن تر خواهد شد. مرحله ابتدایی مواجهه بشر با کووید-۱۹ منجر به واگرایی شد. کشورهای مختلف با توجه به شرایط خود و با روشی ناهماهنگ بر اساس فراخور موقعیت خود با ویروس مواجه شدند. تصمیمات مستقل اتخاذ شد و نگاه کلان به روند جهانی بسیار کمرنگ بود. موضوعی که در تضاد با همه هشدارهای جهانی بود.
حالا اما با گذر از مرحله واگرایی باید وارد همگرایی شویم؛ چرا که تنها راه خروج از این مشکل رفتاری متحدانه بین همه کشورهای جهان است. تصمیماتی مشترک بر اساس نجات بشر. باهم بودن در حقیقت تنها راه خروج از این بحران است، چرا که اگر کشوری امکان کنترل ویروس را نداشته باشد، حتی در صورت کنترل گسترش بیماری، باز شدن مرزها بار دیگر این ویروس را وارد مرحله پاندمی جهانی خواهد کرد.
در پایان این نکته را باید مورد توجه قرار داد که کسب و کارها زاییده نیازهای بشر هستند و با توجه به نیازهای بشر تغییر می‌کنند. بنابراین کسب و کارها ناچار هستند با تغییر نیازها مسیری کاملا متفاوت نسبت به گذشته را در پیش بگیرند. باید همراه با تحولات مهم و اثرگذار، افراد و صاحبان کسب و کار این نیاز را درک کنند. باید به دنبال روش‌های جدید برای شناسایی نیازهای امروز جامعه بود و با توجه به آن تصمیم‌های خلاقانه‌ای برای پاسخگویی به نیازها اتخاذ کرد. اگر بنگاه‌های اقتصادی و صاحبان کسب وکار متوجه این تغییرات شوند، در گروه برندگان این دوران خواهند بود و اگر متوجه آن نباشند و آمادگی لازم برای ورود به شرایط جدید با ویروس کرونا را نداشته باشند، قطعا بازنده خواهند بود.
