امارات به دلیل ساخت و سازهای زیاد نمایشگاه جهانی (Dubai Expo) در سال ۲۰۲۰، میزبانی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ در قطر و توسعه زیرساخت‌های این کشور و همچنین شروع بازسازی بعد از جنگ سوریه و عراق از دلایل انتخاب این کشورها به عنوان موتور تقاضای فولاد خاورمیانه است. در مقابل این مساله مدیران فروش شرکت‌های فولادی منطقه خاورمیانه بر این باور هستند که حجم واردات فولاد چین مهم‌ترین تهدید برای اندازه بازار فولاد خاورمیانه است. استراتژی اخیر چین در توسعه تولید فولاد خود در کشورهای جنوب شرقی و جنوب آسیا و حتی پاکستان است. این استراتژی چین برای مبارزه با محدودیت‌های تجاری اخیر و نیز توسعه بیش از گذشته بازار صادرات خود بوده است.

امارات متحده عربی در ابتدای سال ۲۰۱۹ به شدت شاهد رشد تقاضای فولاد بوده که به‌دنبال تکمیل پروژه‌های بزرگ خود در ماه‌های پایانی کاهش تقاضا برای محصولات فولادی (به‌خصوص محصولات طویل فولادی) را تجربه کرده است. البته افزایش قیمت مواد اولیه و فولاد به کاهش تقاضای فولاد امارات در پایان سال ۲۰۱۹ شدت بیشتری داده است.

امارات متحده عربی و دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (GCC) در ابتدای سال ۲۰۱۹ تعرفه واردات انواع میلگرد و مفتول را از ۵ درصد به ۱۰ درصد افزایش داده‌اند. واقعیت این است که میلگرد و برخی محصولات طویل فولادی بخش مهمی از سبد مصرفی فولاد منطقه خاورمیانه و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را به خود اختصاص داده‌ است. این کشورها با آگاهی از افزایش تقاضای این محصولات و در جهت حمایت از تولیدکنندگان فولاد خود قانون افزایش تعرفه میلگرد و مفتول را تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی تمدید کرده‌اند. ترکیه قبل از افزایش تعرفه فولاد در این مناطق مهم‌ترین تامین کننده میلگرد خاورمیانه به شمار می‌رفت.

به هر صورت کشورهای GCC طی سالیان اخیر با شناسایی تقاضای بالای خود در محصولات طویل فولادی (به‌خصوص میلگرد و مفتول) نه تنها موفق به تامین این نیاز بازار داخلی خود از طریق ظرفیت‌سازی و تولید محصولات فولای شده‌اند، بلکه با ایجاد یک شبکه یکپارچه حمایتی چند کشوری از یک واردکننده بزرگ میلگرد و مفتول به یک صادرکننده این محصولات در سال ۲۰۱۹ مبدل شدند. البته کشورهای GCC هنوز بخش مهمی از نیاز بازار فولاد تخت خود را وارد می‌کنند و در حال حاضر یک واحد در کشور عربستان تامین‌کننده نیاز بازار محصولات تخت فولادی این کشورها است. برخی اخبار نیز حاکی از ساخت یک واحد تولید ورق نورد گرم و سرد به ظرفیت ۲۵۰ هزار تن در امارات متحده عربی است.

در مصر تقاضای فولادی در سال ۲۰۱۹ کمرنگ شد و این مساله در سال ۲۰۲۰ ادامه خواهد یافت. دولت مصر برخی اقدامات را برای تشویق تولید داخلی و محدود کردن واردات انجام داد اما این اقدامات کمکی به افزایش مصرف کننده داخلی نکرده است. هزینه مصرف گاز صنعتی مصر در سال ۲۰۱۹ از ۷ دلار به ۵/ ۵ دلار به ازای هر BTU کاهش یافته و همچنین چتر حمایتی بزرگ‌تر تعرفه‌ای روی محصولات فولادی (به‌خصوص محصولات طویل فولادی) کشیده شد. در عمان شاهد بلوغ زنجیره فولاد این کشور هستیم، اما این توسعه بیشتر در محصولات فولادی طویل خواهد بود. در این کشور برنامه توسعه اقتصادی به شکل کاملا جدی در حال اجرا بوده که این نوید افزایش مصرف فولاد را برای تولیدکنندگان به ارمغان خواهد داشت.

تقاضای داخلی فولاد ترکیه در سال ۲۰۱۹ و احتمالا سال ۲۰۲۰ میلادی شرایط مناسبی نخواهد داشت. در بخش صادرات محصولات طولی بازار بزرگ منطقه خلیج فارس از دست رفته به نظر می‌رسد و ترکیه تلاش دارد با در اختیار گرفتن سهم بزرگی از بازار منطقه غرب آفریقا و حتی جنوب شرقی آسیا جان دوباره‌ای به صادرات محصولات طولی خود بدهد. در بخش محصولات تخت، ترکیه با کاهش تقاضا و به‌خصوص در تولید خودرو (مهم‌ترین کانون مصرف محصولات تخت فولادی) مواجه است. انتظار می‌رود تولید خودروی ترکیه در سال ۲۰۱۹ حدود ۵/ ۸ درصد کاهش یابد. علاوه بر این، این کشور نتوانسته از مزیت‌های افزایش نرخ ارز در بخش صادرات استفاده کند. با وجود تعرفه ۶ تا ۹ درصدی واردات محصولات تخت به ترکیه، این کشور در نیمه اول سال ۲۰۱۹ نزدیک به ۶۰۰ هزار تن واردات محصولات تخت فولادی از کشورهای اروپایی داشته است.

بررسی کامل وضعیت فولاد منطقه خاورمیانه نیازمند مطالعه دقیق، مستمر و پویا است. به هر صورت تقاضای فولاد منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۱۹ با کاهش ۶/ ۴ درصدی به ۹/ ۴۷ میلیون تن رسیده اما انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۰ شاهد رشد ۲/ ۰ درصدی تقاضای فولاد این منطقه باشیم. در صورت ثبات سیاسی منطقه خاورمیانه احتمال افزایش بیش از گذشته تقاضای فولاد در این منطقه می‌رود.

***

دهمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار یکم و دوم بهمن‌ماه در مرکز همایش‌های صداو‌سیما برگزار می‌شود. در این همایش سه نشست تخصصی با موضوع «سنگ‌آهن و فولاد، فرصت‌ها و تهدیدها»، «صادرات، چالش‌های داخلی و تحریم‌های بین‌المللی»، «بررسی مهم‌ترین مسائل روز صنعت فولاد و صنایع وابسته» از برنامه‌های پیش‌بینی‌شده به‌شمار می‌رود. همچنین «پایش طرح جامع فولاد بر اساس شرایط کنونی»، «صادرات در مواجهه با چالش‌های بین‌المللی و داخلی؛ استفاده از ظرفیت تهاتر»، «فروش داخلی؛ بورس کالا؛ مشکلات و راهکارها»، «برنامه عملیاتی احیا و فعال‌سازی معادن کوچک مقیاس؛ مسوولیت‌ها و اختیارات»، «بومی‌سازی و رونق تولید در صنعت فولاد»، «انرژی، آب، محیط زیست و اقتصاد چرخه‌ای در بهره‌وری صنایع فولاد و سنگ‌آهن»، «بهره‌وری، نوآوری و تکنولوژی؛ ارتباط موثر و کارآمد صنعت و دانشگاه و اثرات اقتصادی آن» هفت محور همایش فولاد خواهد بود. علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این همایش می‌توانند با شماره تلفن‌های ۴۲۷۱۰۱۸۰ و ۴۲۷۱۰۱۸۶ تماس بگیرند یا به وب‌سایت http:/ / events.den.ir مراجعه کنند.

اخبار مرتبط