این در حالی است که جدیدترین خبرها حاکی از آن است که عملیات باروری ابرها با استفاده از یک فروند هواپیمای سپاه و دو فروند هواپیمای آنتونوف روسی اجاره‌ای از پاییز امسال در دستورکار قرار خواهد گرفت. فناوری بارورسازی ابرها به‌عنوان شاخه‌ای از علم تعدیل وضع هوا، مجموعه‌ای از فناوری‌های ایمن، علمی و ثابت شده برای افزایش بارش، کاهش خسارت‌های تگرگ و مه است که با قدمتی بیش از ۶۰ سال در ۴۰ کشور جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیوه افزایش بارش برای نخستین بار در ایران از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ توسط یک شرکت کانادایی در حوضه آبریز سدهای کرج و جاجرود به کار گرفته شد. پس از انقلاب، مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها از سال ۱۳۵۷ در وزارت نیرو و با هدف دستیابی به فناوری افزایش بارش از طریق بارورسازی ابرها تاسیس شد و تاکنون نیز اقداماتی در این زمینه انجام شده است اما کارشناسان براین باورند که در عمل، توجه چندانی از طرف سیاست‌گذاران و مجریان نسبت به این فناوری دیده نمی‌شود.

زیر و بم باروری‌ها

تازه‌ترین خبرها از بارورسازی ابرها در پاییز امسال حکایت دارد؛ براین اساس با استفاده از یک فروند هواپیمای سپاه و دو فروند هواپیمای آنتونوف روسی اجاره‌ای قرار است این فرآیند صورت گیرد. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد کاهش بارندگی‌ها در سال آبی جاری از منفی ۵۴ درصد در اسفندماه به منفی ۲۸ درصد در پایان اردیبهشت رسیده است؛ برخی این بهبود بارش‌ها را ناشی از باروری ابرها می‌دانند اما مدیرعامل مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها در این خصوص می‌گوید هیچ‌گونه عملیات باروری در بهار انجام نشده و بارندگی‌ها روندی طبیعی دارد. فرید گلکار در گفت‌وگو با «ایرنا» گفت: مرکز باروری ابرها در ایران فقط دو فروند هواپیمای آنتونوف روسی آن هم به‌صورت استیجاری در اختیار داشت که در سال گذشته نتوانستیم قرارداد اجاره آنها را تمدید کنیم. وی ادامه داد: به همین دلیل، نیروی هوا فضای سپاه، زمستان پارسال امکاناتی از جمله یک فروند هواپیما، تیم پروازی و تجهیزات مورد نیاز باروری ابرها را در اختیار ما قرار داد و توانستیم با همکاری آنها پنج سورتی پرواز آزمایشی داشته باشیم. مدیرعامل مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها اظهار کرد: اگرچه در پروازهای زمستان مواد باروری نیز شلیک شد اما این پروازها بیشتر جنبه آزمایشی داشتند و با هدف آشنا شدن تیم‌ها و تفکیک وظایف انجام شد.گلکار اضافه کرد: ابرهای بهاری به شکلی است که کار کردن روی آنها سخت و خطرناک است؛ به ویژه اینکه شیوه کار ما با هواپیماهای سپاه با روند قبلی متفاوت بود؛ با هواپیماهای روسی ما روی قله ابرها حرکت می‌کردیم  اما با هواپیماهای سپاه مجبور بودیم در زیر یا درون ابر حرکت کنیم. وی در مورد برنامه امسال مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها گفت: با توجه به نتایج امکان‌سنجی‌های انجام شده، عملیات‌های باروری ابرها از پاییز آغاز می‌شود. مدیرعامل مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها گفت: امسال برای اجرای عملیات‌های بارور کردن ابرها، علاوه بر یک فروند هواپیمای سپاه، دو فروند هواپیمای آنتونوف روسی را نیز اجاره خواهیم کرد. وی در پاسخ به این پرسش که چه امکاناتی نیاز است تا بتوانیم از کل ظرفیت کشور در بارورسازی ابرها استفاده کنیم، گفت: ظرفیت بارورسازی ابرها بسیار پیچیده است و به‌طور دقیق نمی‌توان گفت که چقدر ظرفیت در کشور وجود دارد؛ این مساله به فرصت‌های بارور کردن ابرها بستگی دارد که همواره در حال تغییر است. کلگار اضافه کرد: با این حال، اگر پنج فروند هواپیمای مجهز به تجهیزات باروری ابرها در اختیار داشته باشیم، می‌توانیم از بیشتر فرصت‌ها استفاده کنیم.

عامل بارش‌های بهاره

سرپرست پژوهشکده اقلیم‌شناسی با بیان اینکه پدیده «بلاکینگ» عامل اصلی در وقوع‌ بارش‌های بهاره در ایران بوده است، گفت: وجود پدیده بلاکینگ در فصل بهار روی اروپا موجب شکسته شدن جریان‌های غربی و تغییر مسیر آنها به سوی جنوب اروپا شد و با عبور از روی ایران و خاورمیانه، موجب افزایش بارش طی چند ماه گذشته شد. ایمان باباییان نیز در گفت‌وگو با «ایسنا»، درخصوص وضعیت بارش کشور گفت: داده‌های پیش‌بینی فصلی نشان می‌دهد که بارش خردادماه در بیشتر نواحی کشور در محدوده نرمال خواهد بود. وی ادامه داد: از خرداد تا نیمه مردادماه احتمال وقوع بارش‌های ناگهانی در جنوب شرق کشور وجود دارد. همچنین مدل‌های پیش‌بینی فصلی نشان دهنده افزایش بارش در جنوب شرق، شمال غرب و کاهش نسبی بارش در سواحل خزر از خرداد تا مرداد است. سرپرست پژوهشکده اقلیم‌شناسی در ادامه درمورد وضعیت بارش‌های کشور در طول فصل تابستان اظهار کرد: به استثنای سواحل خزر و بخش‌هایی از جنوب شرق کشور سایر مناطق در تابستان بارش چندانی ندارند و انتظار می‌رود بارش جنوب شرق کشور در تابستان نرمال باشد. باباییان همچنین تاکید کرد: بارش فصل پاییز کشور در محدوده نرمال تا بیش از نرمال و بدون تاخیر آغاز می‌شود ولی به دلیل پایین بودن سهم بارش اوایل پاییز تاثیر چندانی بر افزایش منابع آب کشور در آغاز سال آبی نخواهد داشت. وی با اشاره به کم‌بارشی سال زراعی در کشور اظهار کرد: با وجود بارش‌های به نسبت مناسب در فصل بهار، میانگین بارش کشور از ابتدای سال زراعی تاکنون حدود ۲۷ درصد نسبت به میانگین بارش بلندمدت کاهش دارد. سرپرست پژوهشکده اقلیم‌شناسی درباره استان‌های پربارش و کم‌بارش کشور گفت: از ابتدای مهر ۹۶ (اول سال زراعی) تاکنون بیشترین کاهش بارش در مناطق جنوبی و جنوب شرقی کشور به‌ویژه استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد با بیش از ۵۰ درصد رخ داده است. این در حالی‌ است که از آغاز سال زراعی جاری تاکنون استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، اردبیل، همدان و ایلام در مقایسه با دوره بلندمدت مشابه از بارش بیشتر از نرمال برخوردار بوده‌اند.