دنیای اقتصاد: کارنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت در بخش‌های مختلف طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ منتشر شد. ریز عملکرد چهارساله این وزارتخانه نشان از بهبود در بخش‌هایی همچون «تجارت خارجی و بازرگانی داخلی»، «بهبود فضای کسب و کار» و «اجرای پروژه‌های اقتصاد مقاومتی» دارد.

محورهای اصلی وزارت صنعت

در کارنامه۴ ساله وزارت صنعت، معدن و تجارت ۴ محور گنجانده شده است که عبارتند از: ۱-صنعتی شدن ایران در سال ۱۴۰۴ و قرار گرفتن در تراز کشورهای نوظهور صنعتی ۲- ارتقای شاخص سهولت انجام کسب و کار با اجرای برنامه‌های بهبود فضای کسب و کار ۳- رقابت پذیر شدن صنعت و معدن کشور با فناوری‌های نوین و پیشرفته ۴- ارتقا و تقویت پیوندهای منطقه‌ای و بین‌المللی از طریق انعقاد تفاهم نامه‌های تجاری

دستاورد اول: بهبود فضای کسب و کار

از جمله اقدامات صورت گرفته در این بخش می‌توان به حذف و اصلاح برخی ضوابط، مقررات و مصوبات در جهت بهبود فضای کسب و کار، ارتقای رتبه بین‌المللی ایران در فضای کسب و کار از ۱۵۲ به ۱۲۰، ارتقای جایگاه رقابت‌پذیری ایران از رتبه ۸۲ به ۷۶ و بازنگری، تدوین و انتشار برنامه راهبردی و تعیین اولویت‌‌های سرمایه‌گذاری تا افق ۱۴۰۴ اشاره کرد.

رونق تولید

توقف روندکاهش نرخ رشد صنعت از منفی ۵/ ۱۰ در سال ۹۱ به مثبت ۷/ ۳ در ۶ ماه اول سال ۹۵، اجرای طرح رونق تولید و تامین مالی۲۰ هزار واحد تولیدی کوچک و متوسط، ایجاد کارگروه ملی و استانی رفع موانع و تسهیل تولید و تحریک تقاضای داخلی ازدیگر اقدامات صورت گرفته در این مدت است که برای اجرای آن : ۱-اجرای طرح کوتاه مدت خروج از رکود ۲- پیگیری برای کاهش یا محدودیت تبلیغات کالاهای خارجی در رسانه ملی و سطح شهرها ۳-اصلاح نرخ تسهیلات‌، لیزینگ‌ها و فعال‌سازی آنها ۴-تغییر ارز مبادله‌ای بیش از ۵۰ درصد از ردیف تعرفه‌ها به ارز متقاضی، برای فعال‌سازی ظرفیت‌های داخلی ۵-افزایش سرمایه صندوق‌های تحت پوشش وزارت ۶-تصویب ۳۹ درصد تولید خودرو و انعقاد قرارداد با مشارکت خارجی برای ارتقای کیفیت پیش بینی شده است.

سرمایه‌گذاری داخلی، خارجی و تکمیلی طرح‌های نیمه تمام

تصویب ۱۵۹ طرح با سرمایه‌گذاری به ارزش ۸ میلیارد در دولت یازدهم، بهره‌برداری از ۶۸ طرح با سرمایه‌گذاری خارجی، به بهره‌برداری رسیدن بیش از ۱۷ هزار طرح نیمه تمام (ایجادی توسعه‌ای)، به بهره‌برداری رساندن ۶۹ شهرک و ناحیه صنعتی برای استقرار واحدهای تولیدی، ظرفیت‌سازی جدید در صنایع مهم و استراتژیک از جمله اقداماتی است که برای جذب سرمایه خارجی صورت گرفته است.

توسعه اکتشاف و معادن

در بخش معدن نیزکل عملیات ژئوفیزیک هوایی تا سال ۹۲ بیش از ۱۸۰ هزار کیلومتر خطی بود که در دولت یازدهم نزدیک به ۲۰۰ هزار کیلومتر ژئوفیزیک هوایی یعنی معادل کل عملیات ده‌ها سال گذشته انجام شده است. تا سال ۹۲ بیش از ۱۳۰ نقشه کاربردی زمین‌شناسی تهیه شده بود که تنها در سه سال گذشته نزدیک به ۱۱۰ نقشه کاربردی زمین‌شناسی تهیه شد. آزادسازی ۸۰ درصد پهنه‌های معدنی برای مشارکت بخش‌خصوصی در اکتشاف و بهره‌برداری، تکمیل زنجیره فرآوری مواد معدنی برای کاهش خام‌فروشی، فعال‌‌ شدن بیش از ۳۰ طرح معدنی و صنایع معدنی با سرمایه‌گذاری ۲۴ هزار میلیارد تومانی، تحرک در طرح‌های استانی فولاد با ۶/ ۱ میلیارد یورو و راه‌اندازی نخستین طرح استانی فولاد در چهارمحال و بختیاری، تکمیل و راه‌اندازی ۱۴ پروژه معدنی و صنایع معدنی به ارزش ۶۸۵ میلیون دلار، تکمیل
25 طرح نیمه فعال به ارزش 2/ 2 میلیارد دلار و آغاز 28 پروژه جدید به ارزش 8/ 7 میلیارد دلار در این بخش.

دستاورد دوم: تجارت خارجی و بازرگانی داخلی

۱- توسعه صادرات غیر نفتی

رسیدن به رکورد صادرات غیرنفتی در سال 93 به 50 میلیارد دلار، پیشی‌ گرفتن صادرات از واردات و مثبت شدن تراز تجاری کشور، برنامه‌ریزی برای افزایش 25 درصدی صادرات غیرنفتی (10 میلیارد دلار) نسبت به سال 94 در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی، گسترش همکاری‌های تجاری منطقه‌ای و بین‌المللی، تسریع در پیشبرد الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت،کاهش محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها در صادرات (‌نظیر حذف عوارض بر صادرات اقلام صنعتی)، آزاد‌سازی خرید و فروش ارز حاصل از صادرات به نرخ آزاد توسط سیستم بانکی، افزایش سرمایه صندوق ضمانت صادرات ایران به میزان 200 میلیون دلار و پوشش ضمانتی به حدود 3 میلیارد دلار، اعمال عوارض بر صادرات مواد خام و فرآوری نشده (23 ردیف کالایی‌)، تعیین 50 کشور هدف برای سال 1395 و تدوین نقشه راه تجارت با
۲۲ کشور دارای اولویت، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری و انجام اقدامات لازم برای شکل‌گیری شرکت‌های تخصصی و عمومی صادراتی (با محوریت بخش خصوصی‌)، برگزاری بیش از ۳۰۰ نمایشگاه داخلی و خارجی، حمایت از حضور شرکت‌های توانمند داخلی در نمایشگاه‌های دارای اولویت خارجی، افزایش اعزام و پذیرش هیات‌های تجاری، اجرایی شدن موافقت‌نامه تجارت ترجیحی از جمله اقدامات صورت گرفته در این بخش است.

2- مدیریت هدفمند واردات

کاهش مقدار واردات و هدایت در جهت واردات کالاهای مصرفی و افزایش واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای و تحقق افزایش تراز تجاری مثبت، شناسنامه‌دار کردن تجار و وارد‌کنندگان کالاهای مهم مانند: لاستیک، موبایل، باتری، پوشاک در قالب اخذ نمایندگی رسمی، افزایش مدت اعتبار کارت بازرگانی واحدهای تولیدی از ۳ به ۵ سال، کاهش پلکانی تعداد ردیف طبقات تعرفه‌ای از ۱۴ در سال ۱۳۹۲ به ۸ در سال ۱۳۹۵ از جمله اقداماتی است که محقق شده است.

3- مبارزه با قاچاق

مبارزه با قاچاق از جمله برنامه وزارت صنعت محسوب می‌شود که برای این بخش نیز کاهش اقلام قابل ورود مرزنشینان از ۷۱ به ۴۱ قلم، تمرکز حوزه بازرسی و نظارت سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت بر مبارزه با قاچاق، در اولویت قرار گرفتن مبارزه با قاچاق به‌عنوان مهم‌ترین محور مسوولیت‌های اتاق‌های اصناف و اتحادیه‌ها، تهیه ابلاغ دستورالعمل‌های نظارتی مبارزه با قاچاق کالا در سطح عرضه با محوریت چگونگی تشخیص کالاهای قاچاق از غیر قاچاق و تدوین طرح جامع مبارزه با قاچاق لوازم خانگی، لوازم یدکی، پوشاک، پتو، موبایل، کالاهای دخانی، آرایشی و بهداشتی، کالاهای سلامت محور اجرایی شده است.

4- بازار و بازرگانی داخلی

اما برای این بخش نیز تشکیل مستمر کارگروه تنظیم بازار محصولات صنعتی، اصلاح ضوابط اطلاع‌رسانی قیمت به مصرف‌کنندگان درخصوص کالاهای رقابتی و واگذاری آن به شبکه توزیع خرده‌فروشی با برچسب قیمت و نصب اتیکت، انتقال تخفیف واحدهای تولیدی به مصرف‌کنندگان نهایی از طریق توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، اختیار پایین آوردن قیمت بدون الزام اخذ مجوز در زمان افزایش قیمت و... برگزاری انتخابات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی در سراسر کشور در سال ۱۳۹۳، برگزاری انتخابات اتاق اصناف در سراسر کشور در سال ۱۳۹۴، ساماندهی توزیع محصولات داخلی، سیاست‌گذاری برای تجمیع اتحادیه‌های همگن، تعامل سازنده با تشکل‌های غیردولتی به ویژه اتاق بازرگانی، اتاق اصناف و اتاق تعاون در جهت تقویت بنگاه‌های خصوصی و اصناف، افزایش تعداد واحدهای صنفی دارای پروانه کسب از ۳/ ۱ میلیون واحد در سال ۹۲ به حدود ۲/ ۲ میلیون واحد در سال ۹۵، ادامه تجهیزات واحدهای صنفی به صندوق مکانیزه فروش، سه برابر شدن تعداد شعب فروشگاه‌های زنجیره‌ای، کاهش بار مالی یارانه نان، افزایش نسبی کیفیت و جبران هزینه‌های نانوایی در حد ۳۰ درصد، با افزایش سهم تعداد صنوف آزاد‌پز و رساندن به سهم ۱۵ درصدی از کل آرد توزیعی و افزایش ذخایر کالاهای اساسی برای ذخیره‌سازی صورت ‌گرفته است.

اهم اقدامات اجرای پروژه‌های اقتصاد مقاومتی

تشکیل ستاد تسهیل و رفع موانع تولید در ۳۱ استان به ریاست استاندار از ابتدای سال ۱۳۹۴، تشکیل کارگروه ملی تسهیل و رفع موانع تولید در سال ۱۳۹۵، ابلاغ دستورالعمل‌های مرتبط با تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط و طرح‌های نیمه تمام دارای پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰ درصد و نظارت بر عملکرد به استانداران سراسر کشور، فراخوان متقاضیان دریافت تسهیلات از طریق سامانه و معرفی آنها به بانک‌های عامل در استان‌ها پس از بررسی در کارگروه‌های تعیین شده، پیگیری رفع محدودیت تخصیص اعتبارات به واحدهایی که دارای بدهی معوق هستند، امکان مهلت یکساله بدهی‌های غیرجاری آنان، رفع اثر چک‌های برگشتی و رفع محدودیت مرتبط با نسبت مالکانه، از طریق بخشنامه بانک مرکزی، پیگیری تقسیط پلکانی بدهی‌های مالیاتی و تقسیط بدهی‌های معوقه تامین اجتماعی برای واحدهای تولیدی، از طریق ابلاغ بخشنامه سازمان‌های مرتبط، تهیه بسته حمایتی و صادرات غیرنفتی در سال ۱۳۹۵ و ابلاغ آن از سوی معاون اول رئیس‌جمهور، نهایی‌سازی بازارهای هدف صادراتی برای تحقق هدف صادراتی ۱۰ میلیارد دلاری در این بازارها و هدف‌گذاری راه‌اندازی طرح‌های نیمه تمام بالای ۶۰ درصد برای سال ۱۳۹۵ (۵۴۰۰ طرح در استان‌های کشور)‌ که تا آخر دی ماه ۱۳۹۵ تعداد ۴۳۱۰ طرح (‌عملکرد ۹۶ درصدی) با اشتغال ۶۴ هزار نفر به بهره‌برداری رسیده است. اهم اقدامات صورت‌ گرفته برای این بخش است.