دنیای اقتصاد: بررسی روند واردات کالای «سرمایه‌ای، مصرفی و واسطه‌ای» در ثلث اول سال جاری حکایت از افت واردات کالای واسطه‌ای که عمده کاربرد آن در خطوط تولید است به لحاظ وزنی و ارزشی دارد. تداوم کاهش واردات این اقلام که یکی از عوامل موثر بر رشد اقتصادی کشور محسوب می‌شود، می‌تواند تهدیدی برای تولید و اقتصاد کشور باشد. کالاهای وارداتی و صادراتی به لحاظ نوع مصرف و آثار آن در اقتصاد به سه کالاهای واسطه‌ای (کالاهایی که در جریان تولید دیگر کالاها یا خدمات مصرف می‌شوند)، کالاهای مصرفی (کالاهای نهایی که در طول سال به‌طور مستقیم به وسیله مصرف‌کنندگان نهایی مصرف می‌شوند) و کالاهای سرمایه‌ای (کالاهایی که عمر اقتصادی آنها بیش از یک سال است و برای تولید کالاها یا خدمات جدید به کار می‌روند و در حین تولید تغییر شکل نمی‌دهند) تقسیم می‌شوند.

آمار اعلام شده هرچند حکایت از تاثیر منفی واردات بر روند تولید دارد با این حال برخی فعالان اقتصادی معتقدند تاثیر واردات این نوع کالا را به تنهایی نمی‌توان شاخص مناسبی برای ارزیابی وضعیت تجاری کشور در نظر گرفت، بلکه برای ارزیابی دقیق‌تر ترکیب کالاهای وارداتی و صادراتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. حال با توجه به داده‌های اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌توان گفت در چهار ماه منتهی به تیر سال جاری از مجموع کالای وارداتی، اقلام «سرمایه‌ای» به لحاظ وزنی افت نزدیک به ۱۵درصد و به لحاظ ارزشی نیز رشد ۶/ ۱درصدی را تجربه کرده‌اند. روند واردات کالاهای واسطه‌ای نیز در مدت زمان مورد بررسی به لحاظ وزنی با افت نزدیک به ۱۶ درصد و به لحاظ ارزشی نیز با افت بیش از ۱۴ درصدی همراه بوده است. به‌طور کل، واردات مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای همچنین کالاهای سرمایه‌ای به آن دلیل که در فرآیند تولید به‌کار گرفته می‌شوند، نقش مستقیمی در افزایش تولیدات داخل و رشد اقتصادی دارند. از این رو کاهش واردات «به‌ویژه مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای» در ماه‌های اخیر و ادامه این روند می‌تواند نقش موثری در کاهش تولید و رشد اقتصادی کشور داشته باشد. با این حال کالای مصرفی در این دوره هم به لحاظ وزنی و ارزشی رشد را تجربه کرده است. براساس آمار واردات کالای مصرفی در ثلث اول سال جاری رشد نزدیک به ۳۳ درصدی به لحاظ وزنی و رشد نزدیک به ۱۹ درصدی به لحاظ ارزشی را تجربه کرده است. با وجود آنکه آمار اعلام شده از تاثیر منفی روند واردات کالای «واسطه‌ای و سرمایه‌ای» بر بخش تولید دارد، اما برخی کارشناسان معتقدند که تاثیر واردات کالای واسطه‌ای و سرمایه‌ای یک به یک نبوده و برخی از کالاهای واسطه‌ای که وارد کشور می‌شود عمدتا کالای سرمایه‌ای محسوب می‌شود، به همین دلیل افت روند واردات کالای سرمایه‌ای به لحاظ وزنی را نمی‌توان چندان اثرگذار دانست. براساس آمار اعلام شده مجموع کالای سرمایه‌ای وارد شده به کشور در چهار ماه منتهی به تیر، بیش از ۲۴۲ هزار تن به ارزش نزدیک به دو میلیارد و ۷۹۱‌میلیون دلار بوده است. واردات کالای مصرفی نیز در این مدت برابر با یک میلیون و ۱۴۶‌هزار تن بوده که ارزشی برابر با دو میلیارد و ۷۲۹‌میلیون دلار دارد. حجم کالای واسطه‌ای نیز در این مدت برابر با ۸ میلیون و ۳۹۹ هزار تن به ارزش ۷‌میلیارد و ۳۶ میلیون دلار بوده است.

روند صادرات به تفکیک کالا

از سوی دیگر، هرچند آمار اعلام شده تنها از روند مثبت واردات در بخش کالای مصرفی حکایت دارد، اما در بخش صادرات علاوه بر کالای مصرفی، کالای واسطه‌ای نیز رشد را تجربه کرده‌اند و در این گروه نیز کالای سرمایه‌ای از افت بی‌نصیب نبوده است. براساس داده‌های اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در چهار ماه منتهی به تیر سال جاری از مجموع کالای صادراتی اقلام «سرمایه‌ای» به لحاظ وزنی افت بیش از ۷ درصدی و به لحاظ ارزشی نیز افت بیش از ۳ درصدی را تجربه کرده‌اند. اما روند صادرات کالای واسطه‌ای در مدت زمان مورد بررسی به لحاظ وزنی رشد نزدیک به ۲۴ درصد و به لحاظ ارزشی نیز رشد ۵/ ۱۶درصدی را تجربه کرده است. از سوی دیگر، صادرات کالای مصرفی نیز در مدت زمان مورد بررسی به لحاظ وزنی رشد بیش از ۵۲ درصدی و به لحاظ ارزشی نیز رشد نزدیک به ۹ درصدی را ثبت کرده است. از سوی دیگر، براساس آمار اعلام شده مجموع کالای سرمایه‌ای صادر شده در چهار ماه منتهی به تیر امسال برابر با ۶۱ هزار تن به ارزش بیش از ۲۱۴ میلیون دلار بوده است. صادرات کالای مصرفی نیز در این مدت حدود سه میلیون و ۳۵۱‌هزار تن بوده که ارزشی برابر با دو میلیارد و ۶۹۵ میلیون دلار داشته است. حجم کالای واسطه‌ای نیز در این مدت برابر با ۳۷ میلیون و ۷۴۸ هزار تن به ارزش ۱۳ میلیارد و ۳۷۹ میلیون دلار بوده است. به گفته کارشناسان، درباره دلایل افت صادرات کالای سرمایه‌ای می‌توان به چالش‌های به وجود آمده در روند صادرات ماشین‌آلات صنعتی اشاره کرد، روندی که موجب شد صادرات کالای سرمایه‌ای با افت مواجه شود.

وضعیت واردات کالای صنعتی

از سوی دیگر، وضعیت واردات کالای بخش صنعت به تفکیک گروه فعالیت دو رقمی آیسیک (آیسیک طبقه‌بندی مرجع برای طبقه‌بندی کلیه فعالیت‌های اقتصادی است) نشان‌دهنده آن است که در ثلث اول سال جاری بیشترین رشد واردات به لحاظ وزن به پنج گروه «ساخت پوشاک، عمل آوردن و رنگ کردن پوست»، «ساخت محصولات از توتون و تنباکو»، «ساخت ابزار پزشکی، ابزار اپتیکی و ابزار دقیق، ساعت‌های مچی و انواع دیگر ساعت»، «ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها» و «دباغی و پرداخت چرم، ساخت چمدان، کیف دستی، زین و یراق و انواع پاپوش» اختصاص دارد. از سوی دیگر، وضعیت واردات کالای بخش صنعت به تفکیک گروه فعالیت دو رقمی آیسیک به لحاظ ارزشی نیز نشان‌دهنده آن است که «ساخت پوشاک، عمل آوردن و رنگ کردن پوست»، «ساخت ابزار پزشکی، ابزار اپتیکی و ابزار دقیق، ساعت‌های مچی و انواع دیگر ساعت»، «دباغی و پرداخت چرم، ساخت چمدان، کیف دستی، زین و یراق و انواع پاپوش»، «ساخت محصولات فلزی فابریکی به جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «ساخت منسوجات» بیشترین رشد را ثبت کرده‌اند. ارزش «ساخت پوشاک، عمل آوردن و رنگ کردن پوست» وارد شده به کشور در مدت زمان مورد بررسی برابر با ۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار بوده است که با این حجم از واردات این گروه به لحاظ وزنی نیز در رده اول کالای وارداتی قرار گرفته است. دومین محصول صنعتی که بیشترین رشد را به لحاظ ارزشی تجربه کرده به «ساخت ابزار پزشکی، ابزار اپتیکی و ابزار دقیق ساعت‌های مچی و انواع دیگر ساعت» اختصاص داشته، به‌طوری که ارزش واردات این محصولات برابر با ۸۲۱ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار بوده است. واردات محصولات «دباغی و پرداخت چرم، ساخت چمدان، کیف دستی، زین و یراق و انواع پاپوش» نیز در این مدت بیش از ۴ میلیون دلار بوده است. ارزش محصولات «ساخت محصولات فلزی فابریکی به جز ماشین‌آلات و تجهیزات» نیز در این دوره برابر با ۲۰۲ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار بوده است. اما ارزش واردات «ساخت منسوجات» نیز در این مدت برابر با ۲۰۹ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار بوده است.

اثر سه ضلع واردات بر تولید