گروه صنعت و معدن: وزارت صنعت، معدن و تجارت گزارش جامع عملکرد این وزارتخانه در سه سال گذشته را با بررسی وضعیت ۱۵ صنعت استراتژیک و مهم منتشر کرد. این گزارش حکایت از آن دارد که در مدت زمان مورد بررسی ۱۰ محصول رشد تولید را تجربه کرده‌اند و ۵‌محصول باقی مانده در تولید درجا زده‌اند. رشد تولید دو سوم محصولات استراتژیک در سه سال گذشته در حالی صورت گرفته است که فعالان صنعتی از این دوره با دوران سخت تولید یاد می‌کنند. دوره‌ای که تولیدکنندگان با چالش تامین مواد اولیه، تجهیز واحدهای تولیدی، به روزرسانی تکنولوژی، تامین نقدینگی مورد نیاز، صادرات و رکود در بازار داخلی مواجه بودند؛ چالش‌هایی که بعضا تولیدکنندگان را با انبارهای مملو از کالا مواجه کرد، با این حال آمار اعلام شده حکایت از گذر از این دوران سخت با روند مثبت دارد.

رسیدن به توسعه صنعتی و داشتن نقشه راه تولید و تجارت برای حرکت به سمت صنعتی شدن را می‌توان یکی از ماموریت‌های محوری وزارت صنعت، معدن و تجارت براساس چشم‌انداز ۱۴۰۴ دانست. برای تحقق این ماموریت نیز این وزارتخانه شاخص‏های کلیدی را ترسیم کرده است که در این خصوص می‌توان به (افزایش سرانه ارزش افزوده صنعتی، افزایش سرانه تولید ناخالص داخلی و افزایش سهم در ارزش افزوده صنعتی جهان) اشاره کرد؛ همچنین توجه به صنایع پیشران و مادر که موتور محرک سایر صنایع با ارزش افزوده و اشتغالزایی بالاتر هستند، به‌عنوان صنایع اولویت‏دار و منتخب برای توسعه صنعتی کشور در این ماموریت مورد توجه قرار گرفته است. اهداف پیش‌بینی شده اگرچه برای دوره بلندمدت در نظر گرفته شده است، اما آمارها حکایت از آن دارد که این وزارتخانه در سه سال گذشته در پیشبرد این هدف موفق عمل کرده است. از جمله دستاوردهای اجرای برنامه راهبردی که البته در بلندمدت پیش‌بینی شده است می‏توان به صنعتی شدن ایران در سال ۱۴۰۴ و قرار گرفتن در تراز کشورهای نوظهور صنعتی، ارتقای شاخص سهولت انجام کسب و کار با اجرای برنامه‏های بهبود فضای کسب و کار، رقابت‌پذیر شدن صنعت و معدن کشور با فناوری‌های نوین و پیشرفته، ارتقا و تقویت پیوندهای منطقه‏ای و بین‏المللی از طریق انعقاد تفاهم‌نامه‏های تجاری اشاره کرد.

هفت ماموریت اقتصاد مقاومتی

علاوه بر برنامه راهبردی این وزارتخانه در چشم‌انداز ۱۴۰۴، در راستای اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی نیز ۱۲ برنامه ملی و ۶۰ طرح ملی به تصویب رسیده است که در این راستا این وزارتخانه مسوول اجرای یک برنامه ملی (توسعه اقتصاد دانش‌بنیان) و ۵ طرح ملی (ارتقای بهره‌وری در زنجیره تولید و مصرف گندم، آرد و نان، توسعه و نوسازی صنایع کشور، توسعه معدن و صنایع معدنی، سیاست‌های تجاری (کنترل واردات) متناسب با توان تولید داخلی کشور و توسعه صادرات غیرنفتی) شده است. از سوی دیگر با توجه به اولویت‌بندی پروژه‌ها در ستاد اقتصاد مقاومتی، هفت ماموریت نیز برای این وزارتخانه در نظر گرفته شده است که عبارتند از «رونق تولید و تعیین تکلیف هفت هزار و ۵۰۰ واحد تولیدی مشکل‌دار با هدف فعال کردن آنها»، «ایجاد توازن زنجیره مواد اولیه مورد نیاز و توسعه صنعت فولاد و مس کشور برای تولید پایدار»، «ارتقای رقابت‌پذیری واحدهای تولیدی کوچک و متوسط با هدف افزایش صادرات»، «مدیریت هدفمند واردات در راستای حفظ تراز مثبت تجاری»، «افزایش صادرات کالا و خدمات غیرنفتی به میزان ۱۰‌میلیارد دلار در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۴»، «تکمیل طرح‌های صنعتی با پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰ درصد» و «تکمیل و راه‌اندازی ۳۶ طرح مهم و ملی». ماموریت‌هایی که در راستای بازگرداندن رونق به بخش تولید در نظر گرفته شده‌اند و فعالان صنعتی امیدوارند با اجرایی کردن آنها برخی از مشکلات بخش صنعت و معدن مرتفع شود. آنچه مسلم است با اجرای برنامه راهبردی در چشم‌انداز ۱۴۰۴ و ماموریت‌های پیش‌بینی شده در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی شاهد رشد بیشتر در بخش تولید خواهیم بود.

وضعیت تولید صنایع منتخب

براساس گزارش عملکرد منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در سه سال دوره فعالیت دولت یازدهم از مجموع ۱۵ محصول مورد ارزیابی، فولاد خام، محصولات فولادی، کنسانتره سنگ آهن، گندله، آهن اسفنجی، سیمان، وانت، لاستیک خودرو، پتروشیمی و تلویزیون افزایش تولید را تجربه کرده‌اند. آمار اعلام شده حکایت از آن دارد که در سه دوره فعالیت دولت یازدهم، تولید فولاد خام افزایش ۳میلیون و ۲۰۰ هزار تنی، محصولات فولادی افزایش یک میلیون و ۲۰۰‌هزار تنی، کنسانتره سنگ آهن افزایش ۱۴‌میلیون تنی، گندله افزایش تولید دو میلیون و ۹۰۰ تنی، آهن اسفنجی افزایش تولید سه میلیون و ۷۰۰ هزار تنی، سیمان افزایش تولید سه میلیون و ۵۰۰ هزار تنی، وانت افزایش تولید ۴۹ هزار دستگاهی، لاستیک خودرو افزایش تولید ۲۱ هزار تنی، پتروشیمی افزایش تولید ۱۳ میلیون تنی و تلویزیون افزایش تولید ۴۵۰‌هزار دستگاهی را تجربه کرده‌اند. البته در این گزارش تاکید شده که ظرفیت‌سازی سیمان در دولت یازدهم ۵/ ۵ میلیون تن بوده است که در عین حال حدود ۲ میلیون تن از ظرفیت خطوط قدیمی جمع‌آوری شده است.

در کنار محصولات استراتژیکی که این دوره را با رشد تولید سپری کردند، شمش آلومینیوم، مس کاتد، خودرو سواری، کامیون کشنده، اتوبوس و مینی‌بوس در مدت زمان مورد بررسی در تولید درجا زدند؛ به‌طوری که تولید این محصولات در سه سال گذشته ثابت مانده است. با توجه به وضعیت تولید در سه سال گذشته می‌‌توان گفت گزارش منتشر شده علامت امیدوارکننده‌ای است که صنعت از افتی که در سال‌های قبل به‌دلیل کاهش قیمت نفت، کاهش درآمدهای دولت و کمبود تقاضا در بازار با آن مواجه بوده، خارج شده است که این امر نشان‌دهنده مثبت شدن دمای صنعت در صورت اصلاح ساختارها، رفع برخی موانع در کسب‌وکار، خروج غیرتورمی از رکود و در نهایت مثبت شدن آمار تولید سایر محصولات صنعتی خواهد بود.

تصویر صنعت از 15 محصول استراتژیک