«سوخو» در آسمان ایران؟

دنیای اقتصاد: رسانه‌های روسی از توافق ایران با روسیه برای خرید ۱۲ فروند هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰ خبر داده‌اند. این خبر در حالی مطرح می‌شود که گفت‌وگوها درباره خرید احتمالی هواپیماهای مسافربری سوخو سوپرجت- ۱۰۰ به ایران از اواخر سال ۲۰۱۵ میلادی آغاز شده بود. پیش از این نیز ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه همزمان با دیدار با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران اعلام کرده بود که گفت‌وگو درباره صادرات هواپیماهای سوخو سوپرجت۱۰۰ و همچنین بالگردهای پزشکی به ایران در جریان است.

روس‌ها معتقدند که هواپیماهای مسافربری سوخو، از لحاظ قیمت و کیفیت، قابل رقابت با هواپیماهای غربی است، بنابراین بازار هوایی ایران این بار شاهد رقابت بین چهار شرکت هواپیمایی است؛ «ایرباس»،‌ «بوئینگ»، «ای‌تی‌آر» و «سوخو». البته تعداد هواپیماهای خریداری شده از دو شرکت ایرباس و بوئینگ قابل قیاس با خرید از سوخو نیست. اما به نظر می‌رسد، رقابت بین دو شرکت «ای‌تی‌آر» و «سوخو» بیشتر است؛ چراکه هر دو هواپیما، از نوع هواپیماهای کوتاه برد و ظرفیت کم است؛ «ای‌تی‌آر» ظرفیت ۷۰ نفری دارد و «سوخو» ظرفیت ۱۰۰ نفری؛ از سویی میزان هواپیماهای خریداری شده از سوی این دو شرکت هم تقریبا به هم نزدیک است. «ای‌تی‌آر» ۲۰ فروند هواپیما را به ایران فروخته و ۲۰ فروند دیگر را نیز در قرارداد ذکر کرده تا در صورت لزوم به سفارش‌ها افزوده شود. سوخوی روسی نیز ۱۲فروند از هواپیماهای مسافربری خود را به ایران فروخته و احتمال خرید ۳۰ فروند هواپیمای دیگر نیز از سوی ایران وجود دارد.

ایرلاین‌های ایرانی نوسازی ناوگان هوایی را پس از برجام و همزمان با گشایش‌های بین‌المللی در دستور کار خود قرار دادند. درهمین راستا ایران‌ایر توانست خرید ۱۰۰ فروند هواپیما از ایرباس، ۸۰ فروند هواپیما از بوئینگ و ۲۰ فروند هواپیما از «ای‌تی‌آر» را به سرانجام برساند که در قرارداد با «ای‌تی‌آر» امکان افزایش ۲۰ فروند هواپیمای دیگر به سبد خرید ایران ایر وجود دارد. همچنین شرکت هواپیمایی آسمان نیز ۳۰ فروند هواپیمای بوئینگ را خریداری کرد و احتمال افزایش تعداد هواپیماهای خریداری شده تا ۶۰ فروند نیز وجود دارد. اما روس‌ها هم نتوانستند از بازار هوایی ایران چشم پوشی کنند و قریب به دو سال مشغول مذاکره با ایرانی‌ها به منظور فروش هواپیمای مسافری سوخو بودند تا بالاخره خبرها حکایت از فروش ۱۲ فروند از این هواپیما به ایران دارد. البته گفته می‌شود احتمال دارد ۳۰ فروند دیگر از این هواپیما نیز به ایران فروخته شود. اما روس‌ها همچنان یک قدم از سایر شرکت‌های هواپیماساز عقب هستند و آن، اخذ مجوز از سوی اوفک است. سه شرکت هواپیمایی دیگر (ایرباس، بوئینگ و‌ای تی آر) توانسته‌اند این مجوز را دریافت کنند. ایرباس ۳ فروند از هواپیماهای خریداری شده و ای‌تی‌آر نیز ۴ فروند از هواپیماهای خریداری شده را تحویل داده است.

ابهامات خرید از سوخو

هرچند رسانه روسی اسپوتنیک اعلام کرده که‌ روسیه با ایران برای فروش ۱۲ هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰ توافق کردند و احتمال دارد که در آینده نیز قراردادی برای فروش ۳۰ هواپیمای دیگر امضا کنند، اما جالب اینجاست که با توجه به اهمیت این خبر، مقامات وزارت راه و حتی انجمن شرکت‌های هواپیمایی هیچ اطلاعی از این قرارداد به دست نداده‌اند. این خبر تنها از سوی یک رسانه روسی اعلام شده است. بنابراین جزئیاتی از قرارداد روس‌ها در دست نیست. اما پیش از این اعلام شده بود که ایرلاین‌های بخش خصوصی قصد دارند برای خرید از این شرکت روسی وارد مذاکره شوند. البته بر اساس آنچه در «ایسنا» در توضیح این خبر منتشر شده، این قرارداد در دیدار نمایندگان وزارت دفاع ایران از نمایشگاه بین‌المللی هوایی روسیه در حومه مسکو منعقد شده است. روسیه در این نمایشگاه، موفق شده بود قراردادهایی به ارزش بیش از ۷/ ۶ میلیارد دلار با خریداران خارجی به امضا برساند.

این خبر هنوز از سوی منابع ایرانی تایید نشده، اما الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه و رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی روسیه و ایران با تایید این خبر گفته است: در آینده‌ای نزدیک قرارداد دیگری برای فروش ۳۰ فروند هواپیمای مسافربری ساخت روسیه به ایران نیز به امضا خواهد رسید.

از سویی ارزش قرارداد ۱۲ فروند هواپیمای سوخو هم نامعلوم است و رسانه روسی در این مورد نیز شفاف‌سازی نکرده است. بنابراین جزئیات خرید سوخو ۱۰۰ در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. البته موضوع خرید از سوخو مدت‌هاست که از سوی مقامات ایرانی و روسی مطرح می‌شود. روسیه چند روز پیش هم بدون نام بردن از اسامی کشورها اعلام کرده بود که قرارداد فروش ۲۰ فروند هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰ را با خریداران مختلف امضا کرده است. این خبر در حالی منتشر شد که پیش از آن، ولادیسلاو ماسالوف یک مقام روسی در امور هواپیماهای مسافربری گفته بود، فروش این هواپیما به ایران نیازمند موافقت تولیدکنندگان آمریکایی قطعات هواپیما است. الکساندر نوواک هم چندی پیش، از برنامه ایران برای خرید ۱۲ فروند هواپیمای مسافربری سوخو سوپرجت ۱۰۰ خبر داده و گفته بود: مسکو علاقه‌مند به راه‌اندازی خط تولید قطعات و تجهیزات هواپیماهای روسی در ایران است و اگر پیشنهاد طرف ایرانی را دریافت کنیم، آماده بررسی هستیم. با این حال، برخی مقامات روس اعلام کرده‌اند که به دلیل وجود قطعات تولیدی کمپانی‌های آمریکایی در هواپیمای مسافربری سوخو ۱۰۰برای صادرات آن به ایران نیازمند مجوز دولت آمریکا هستند.

ایرلاین‌های دولتی سوخو نمی‌خرند؟

با وجود اینکه مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، از ابراز تمایل اغلب شرکت‌های خصوصی برای خرید سوخو ۱۰۰ خبر داده بود، ولی پس از آن به این مساله نیز اشاره کرد که در مذاکرات ایرلاین‌های ایرانی و شرکت سوخو بحث خرید هواپیما مطرح نیست؛ زیرا این نوع هواپیما هنوز برای شرکت‌های هواپیمایی شناخته شده نیست و ورود هواپیمای سوخو ۱۰۰ به ایران، تنها به‌صورت اجاره انجام می‌شود. بر اساس آنچه اسعدی سامانی به آن اشاره داشته، تنها شرکت‌های بخش خصوصی برای مذاکره با سوخو وارد مذاکره شده‌اند و به نظر می‌رسد شرکت‌های دولتی، از خرید این هواپیما استقبال نکرده‌اند. البته کارشناسان بر این باورند که تنوع در خرید هواپیما برای ایرلاین‌ها، اقتصادی نیست. به‌عنوان مثال، در‌حال‌حاضر ایران‌ایر درباره خرید هواپیمای بوئینگ و ایرباس وارد عمل شده است. برای یک ایرلاین به‌صرفه نیست که از چند مدل هواپیما استفاده کند، زیرا هزینه پشتیبانی، نگهداری و آموزش، قطعه و پرسنل آن که مبلغ زیادی را هم به خود اختصاص می‌دهد، افزایش می‌یابد؛ اما به نظر می‌رسد برای شرکت‌های نوپا که هنوز ناوگان خود را توسعه نداده‌اند، خرید هواپیمای سوخو ١٠٠ می‌تواند مفید باشد.

معرفی سوخو 100

سوخوی سوپرجت ١٠٠، نخستین هواپیمای ۱۰۰ نفره دنیاست که به‌صورت «FLY-BY-WIRE» هدایت می‌شود که هیچ تفاوتی با هواپیماهای مدرن «ایرباس» ندارد و سطوح فرامین هواپیما توسط فرمان‌های الکترونیکی هدایت می‌شوند و در نتیجه با کمترین میزان فشار بر خلبان بیشترین میزان دقت را دارد. این هواپیما محصول همکاری مجموعه‌ای از صنایع هواپیمایی غرب و شرق است و تمامی سازندگان قطعات اصلی آن مانند موتورهای فرود، سامانه‌های الکترونیکی و دیگر قطعات کمپانی‌های معروف آمریکایی و اروپایی مانند Goodrich, Sutton و... هستند. براساس مشخصات اعلام‌شده، این هواپیما هیچ تفاوتی با دیگر هواپیماهای ساخته‌شده در غرب ندارد و با توجه به تعداد صندلی‌ها، قدرت موتور و همچنین فرکانس‌های مختلف می‌تواند در تمامی فرودگاه‌های ایران با وضعیت جغرافیایی متفاوت تا سقف ۶ پرواز در روز فعالیت کند. روسیه هفت سال پیش بهره‌برداری از این نوع هواپیماها را آغاز کرد. تاکنون سفارش ساخت ١٩٧ فروند نیز دریافت شده که ٤٩ فروند آن در اختیار شرکت‌های هوایی روسی و کشورهای مختلف قرار گرفته است. اما این هواپیما هنوز فروش چندانی نداشته و عملیاتی نشده است و به‌‌همین‌دلیل مراکز نگهداری چندان و متعددی در جهان ندارد. همچنین مراکز آموزش و تعمیرات این هواپیما در بین سایر برندهای هواپیمایی بسیار کم است. به هر حال هر یک از ایرلاین‌هایی که قصد خرید این هواپیما را دارند، قطعا با بررسی نقاط قوت و ضعف آن، نسبت به خرید اقدام می‌کنند.