مدیرعامل سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»:
تقاطع‌‌ها در پایتخت تکمیل می‌شود
محمدصادق خیرخواه، مدیرعامل سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران در تشریح طرح تکمیل تقاطع‌‌های غیرهمسطح شهر تهران اظهار کرد: تقاطع‌‌های غیرهمسطح در محل تلاقی دو یا چند معبر احداث می‌شوند. در واقع زمانی که بخواهیم این معابر بدون ایجاد گره ترافیکی عملکرد داشته باشند، سازه‌هایی به صورت پل یا زیرگذر طراحی و احداث شده که اصطلاحا تقاطع‌‌های غیرهمسطح نامیده می‌شوند. در شهر تهران از گذشته به واسطه حجم بار ترافیکی معابر، لاجرم به سمت طراحی و احداث تقاطع‌‌های غیرهمسطح حرکت کرده‌‌ایم؛ به گونه‌‌ای که در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک شهر تهران که حاصل تجربیات ۵۰ سال مهندسی ترافیک پایتخت است، معابر اصلی و بزرگراه‌های شهر تهران بر اساس نیازهایی با افق ۳۰ساله تعریف و در آن نحوه اتصال این معابر اصلی با معابر کوچک‌تر در قالب تقاطع‌‌های غیرهمسطح و به تناسب مقتضیات زمانه و کاربری‌ها، طراحی و احداث شده‌‌اند.
وی گفت: اکنون شهر تهران دارای ۴۴۳ تقاطع غیرهمسطح است که این تقاطع‌‌ها ۷۵۳ پل را شامل می‌شوند؛ به این معنا که هر تقاطع به‌طور متوسط دارای بیش از یک پل است. تقاطع‌‌های غیرهمسطح شهر تهران در بازه‌های مختلف زمانی و به فراخور زمان و معارضینی که در مرحله اجرا وجود داشته، احداث شده‌‌اند و البته به ضرورت تسریع در افتتاح معابر، بعضا شاهد بودیم برخی از این تقاطع‌‌ها با حداکثر کارکردهای ترافیکی به بهرهبرداری نرسیدند؛ این به معنای آن است که در برخی از این تقاطع‌‌ها، رمپ‌‌ها، لوپ‌‌ها و مسیرهای دسترسی به‌طور کامل طراحی یا احداث نشده و همین مشکلات عدیده‌‌ای را در حوزه‌های ترافیکی، اجتماعی و اقتصادی ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: مدیریت جدید شهری از همان آغاز تقاطع‌‌های غیرهمسطح شهر را به صورت جدی مورد مطالعه و بازبینی قرار داد تا شرایط ترافیکی مناسب‌‌تری برای شهروندان تهرانی ایجاد شود؛ از این رو بر پایه مطالعاتی که حدود ۶ ماه به طول انجامید، ۹۸ تقاطع را که دارای مسیرهای دسترسی جامع و کامل نبودند، انتخاب و پس از بررسی اولیه، غربالگری و بازطراحی کردند. وی با اشاره به مشارکت مهندسان معاونت فنی و عمرانی در بازطراحی این تقاطع‌‌ها گفت: نکته دارای اهمیت آن است که تکمیل مسیرهای کامل دسترسی برای هریک از این تقاطع‌‌ها، نیازمند پیگیری‌‌های مستمر برای حل مشکلاتی است که تا امروز مانع تکمیل این تقاطع‌‌ها شده‌‌اند. به گفته خیرخواه، رفع مشکل معارضین حقیقی و حقوقی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات پیش روی اجرای طرح جامع حمل و نقل شهر تهران در حوزه تکمیل تقاطع‌‌های شهری است.
وی ادامه داد: معارضین در این طرح‌ها شامل معارضین حقیقی و حقوقی است که بعضا برخی از سازمان‌ها، نهادها و ارگان‌ها نیز در این بخش قرار دارند؛ از این رو ما به دنبال این هستیم تا با همراهی و هم‌افزایی بیشتر با تمام دستگاه‌ها، حل مشکل معارضین را تسریع کنیم. خیرخواه اجرای این طرح را در راستای کاهش زمان سفرهای درون‌شهری، کاهش ترددهای اضافی شهروندان و در یک کلام اقدامی در حوزه «مهندسی ارزش» اعلام کرد و افزود: ما با اجرای این طرح به دنبال تکمیل مسیرهای دسترسی، با در نظر گرفتن حفظ و ارتقای کیفیت بهرهبرداری از تقاطع‌‌ها هستیم.
خوشبختانه با تلاش مجدانه همکاران متولی احداث در حوزه فنی و عمرانی شهرداری تهران در سال۱۴۰۰ ضمن افتتاح سه تقاطع، تکمیل ۱۸ تقاطع در دست اجرا بوده و تکمیل بیش از ۲۵ تقاطع برای سال آینده را در دستور کار داریم. سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران به عنوان متولی طراحی و مهندسی این طرح عظیم مسوولیت داشته تا طرح‌های مربوط به تکمیل تقاطعات را با رعایت کلیه ضوابط فنی در یک زمان‌بندی مناسب در اختیار همکاران قرار دهد.
خیرخواه در پاسخ به این پرسش که آیا اجرای این طرح به نوعی تحریک ترافیک در جهت افزایش انگیزه سفر خواهد بود یا خیر، گفت: هدف اصلی اجرای این طرح، کاهش زمان سفر و تسهیل در تردد همشهریان است؛ به عنوان مثال شما در انتهای بزرگراه شهید باقری، برای ورود به بزرگراه شهید بابایی به سمت غرب، باید مسیری طولانی را تا تقاطع لشکرک طی کنید؛ به عبارت دیگر برای ورود از جنوب بزرگراه شهید باقری به غرب بزرگراه شهید بابایی مجبورید حدود ۱۲ کیلومتر مسافت اضافی طی کنید؛ این درحالی است که با احداث یک رمپ و لوپ با حداقل مسیر (حدود ۵۰۰ متر) حرکت‌های جنوب بزرگراه شهید باقری به سمت غرب بزرگراه شهید بابایی و همچنین دسترسی شرق بزرگراه شهید بابایی به جنوب بزرگراه شهید باقری تکمیل می‌شود و علاوه بر تسهیل تردد مسافران، در زمان سفر و همچنین مصرف سوخت صرفه‌‌جویی می‌شود. از این رو نمی‌توان اجرای این طرح را به واسطه کاهش زمان سفر و تسهیل در تردد، به عنوان یک افزایش‌دهنده انگیزه سفر تلقی کرد.
وی با تاکید بر اینکه تسهیل در تردد، کاهش زمان سفر، صرفه‌‌جویی در مصرف سوخت و کاهش میزان آلاینده‌های هوا از مهم‌ترین اهداف تکمیل تقاطعات غیرهمسطح شهر تهران است، گفت: بر اساس مطالعات انجام شده و برآوردهای به دست آمده، ۲۴۹ کمبود حرکت مستقیم و گردشی در این تقاطع‌‌های ۹۸گانه وجود دارد که با تکمیل آنها، بیش از ۷۳۰ کیلومتر از گردش اضافی در شبکه معابر بزرگراهی کاهش می‌‌یابد. خیرخواه با اشاره به اثرات مثبت احداث و تکمیل تقاطع‌‌ها اضافه کرد: با توجه به کاهش ۷۳۰ کیلومتری گردش‌‌های اضافی در مسیرهای بزرگراهی شهر تهران و با احتساب یک بازه زمانی ۱۰ ساله، بیش از ۸/ ۱ میلیارد لیتر در مصرف سوخت صرفه‌‌جویی می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه اجرای این طرح بیش از هرچیز ارتقای امنیت شهروندان تهرانی را در پی دارد، گفت: با در نظر گرفتن این کاهش مسیر و صرفه‌‌جویی در مصرف سوخت، از تولید بیش از ۱۸ هزار و ۷۷۵ تن ذرات معلق و آلاینده، به هوای شهر تهران جلوگیری شده و در عین حال از انتشار بیش از ۵۷۸ هزار تن منو اکسید کربن، بیش از ۱۹ هزار تن انواع اکسید نیتروژن و بیش از ۲۴۰۰ تن گوگرد پیشگیری می‌شود. علاوه بر تمام این موارد، این طرح می‌تواند اقدامی مبتنی بر ملاحظات توسعه پایدار در بخش‌های مختلف اقتصادی، زیست محیطی و سلامت محسوب شود.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به افق دستیابی به این دستاوردها ضمن حمایت دولت سیزدهم از اجرای این طرح مقرر شد حمایت‌‌های لازم از آن در قالب سیاست‌های کلی اصلاح الگوی مصرف، قانون رفع موانع تولید رقابت‌‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور صورت بگیرد. خیرخواه با بیان اینکه این طرح تنها بر تکمیل تقاطع‌‌های غیرهمسطح موجود در شهر تهران تکیه دارد، گفت: البته ممکن است با توجه به اقتضای ایجاد شده از قبیل درخواست مردمی و بهبود ترافیک طراحی تقاطع‌‌های جدید در دستور کار قرار گیرد و به الگویی برای تمام کلان‌شهرهای کشور بدل شود.
وی ادامه داد: بر اساس طرح جامع شهری، بخش اعظم معابر اصلی و بزرگراهی شهر تهران به جز معابری همچون آزادراه شهید شوشتری تکمیل شده و درکنار تکمیل ۹۸ تقاطع احصا شده، حلقه مفقوده طرح جامع شهر تهران (آزادراه شهید شوشتری) به عنوان تکمیل‌‌کننده رینگ بیرونی شهر تهران به سرانجام می‌‌رسد. در واقع معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران به موازات تلاش برای تکمیل تقاطعات موجود، از اجرای بخش باقی‌مانده شبکه معابر بزرگراهی شهر تهران غفلت نکرده است و فعال‌‌سازی کارگاه‌های احداث آزادراه شهید شوشتری و شاخه غربی ادامه بزرگراه یادگار امام (ره) شاهدی بر این مدعاست. در این میان مطالعات مربوط به چند کلان طرح عمرانی همچون تونل جاویدالاثر متوسلیان و قطار سبک شهری نیز ادامه داشته و توسعه و تدقیق طراحی‌ها در ارتباط با این طرح‌ها، در کمیته‌های راهبری مربوطه در حال انجام است.
خیرخواه در ادامه در پاسخ به این پرسش که اجرای طرح تکمیل تقاطع‌‌های غیرهمسطح شهر تهران به چه میزان اعتبار نیاز دارد، گفت: اعتبار مورد نیاز برای انجام عملیات اجرایی این طرح بالغ بر ۱۰ هزار میلیارد تومان است اما نکته حائز اهمیت آن است که اجرای این طرح، بدون همراهی سازمان‌ها و ارگان‌ها و البته شهروندان امکان‌‌پذیر نیست و بحث‌های بودجه‌‌ای و حمایت دستگاه‌های مختلف، لازمه به ثمر نشستن آن است.
