سوالات بیمه ای

قاعده نسبی سرمایه چیست ؟

بهروز اسدنژاد/کارشناس صنعت بیمه گاهی اوقات بیمه گذاری که دچار حادثه شده است و به شرکت بیمه برای دریافت خسارت مراجعه می‌کند متوجه می‌شود که شرکت بیمه بخشی از خسارت را به او نمی‌پردازد و وقتی از کارشناس بیمه سوال می‌کنند که چرا کل خسارت پرداخت نمی‌شود در جواب می‌شنود که ارزش مال و سرمایه‌ای که بیمه کرده‌اید از ارزش واقعی و روز بازار کمتر است . حال می‌خواهیم ببینیم که اساسا این پدیده کم بیمگی یا ماده ۱۰ قانون بیمه مصوب سال ۱۳۱۶ چیست ؟

ابتدا ببینیم ماده قانون بیمه چه می‌گوید:

«در صورتی‌‌که مالی کمتر از قیمت واقعی بیمه‌شده باشد، بیمه‌‌گر فقط به‌‌تناسب مبلغی که بیمه کرده است با قیمت واقعی مال مسوول‌‌ خسارت خواهد بود.»

برای توضیح این جمله مثالی می‌زنم: فرض کنید فردی می‌خواهد خودروی خود را به ارزش یک میلیارد و 200 میلیون تومان نزد یک شرکت بیمه تحت پوشش بیمه بدنه قرار ‌دهد. چندی بعد خودروی ایشان دچار حادثه شده و به مبلغ 200 میلیون تومان خسارت می‌بیند.از آنجا که شرکت بیمه موظف است به ارزش روز خودرو خسارت بیمه‌گذار را جبران کند از بازار ارزش روز خودرو را استعلام کرده و متوجه می‌شود ارزش روز خودرو یک میلیارد و 500 میلیون تومان است و بیمه‌گذار خودروی خود را 300 میلیون تومان کمتر از ارزش روز بازار بیمه کرده است . در چنین حالتی شرکت بیمه مجبور به اعمال قاعده نسبی سرمایه است و بر اساس فرمول زیر خسارت بیمه‌گذار محاسبه و پرداخت خواهد شد‌:

ارزش سرمایه پوشش داده شده در بیمه‌نامه ضرب‌در میزان خسارت وارده تقسیم بر ارزش روز خودرو یعنی :

یک میلیارد و200میلیون تومان (ارزش سرمایه خودرو در بیمه‌نامه) ضرب‌در 200 میلیون تومان (میزان خسارت وارده به خودرو) تقسیم بر یک میلیارد و500میلیون تومان (ارزش روز خودرو در هنگام خسارت) = 160 میلیون تومان (میزان خسارت قابل پرداخت از طرف شرکت بیمه )

همان‌طور که مشاهده شد شرکت بیمه به خاطر کم‌بیمگی خودرو به جای پرداخت 200 میلیون تومان خسارت، 160 میلیون تومان خسارت پرداخت می‌کند و به عبارتی 40 میلیون تومان از خسارت بیمه‌گذار را کم کرده و مابقی را پرداخت می‌کند . به این فرآیند در صنعت بیمه‌های بازرگانی قاعده نسبی سرمایه گفته می‌شود.

دقت شود که ممکن است در زمان انعقاد قرارداد بیمه با شرکت بیمه‌گر ارزش واقعی مال به درستی از سوی بیمه‌گذار بیان شده و توسط بیمه‌گر تحت پوشش قرار داده شده باشد ولی در طول قرارداد مثلا سه ماه بعد یا 6 ماه بعد ارزش سرمایه به خاطر تورم افزایش پیدا کند و از ارزش مال در ابتدای قرارداد بیمه بالاتر شود و چنانچه خسارتی وارد شود بیمه‌گر چاره‌ای جز اعمال قانون یعنی قاعده نسبی سرمایه نخواهد داشت پس برای اینکه مشمول این قاعده نشویم باید حواسمان به نکات ذیل باشد:

1- در زمان عقد قرارداد بیمه برای هر گونه دارایی مانند خودرو یا منزل مسکونی و...به قیمت روز بازار اموال خود را بیمه کنیم.

2- در طول مدت قرارداد اگر ارزش دارایی ما به دلایلی نظیر تورم افزایش پیدا کرد حتما شرکت بیمه‌گر یا نماینده شرکت بیمه را مطلع کنیم تا ایشان با صدور الحاقیه و متممی، سرمایه بیمه‌نامه را به‌روزرسانی کند و میزان تعهد خود را به اندازه ارزش سرمایه جدید بیمه‌نامه افزایش دهد.

3- در برخی از بیمه‌ها مثل بیمه بدنه شرکت‌های بیمه دارای پوشش مکملی تحت عنوان نوسانات قیمت هستند. اگر نگران این هستیم که ناگهان ارزش خودروی تحت پوشش بیمه بدنه ما افزایش پیداکند و ما بی‌خبر باشیم و خدای ناکرده خسارتی وارد شود و مشمول اعمال ماده 10 قانون بیمه بشویم بهتر است از شرکت بیمه یا نمایندگی بیمه بخواهیم پوشش تکمیلی نوسانات قیمت را به شما ارائه دهند.