فراز و نشیب پلتفرم‌های خرید قسطی چگونه خواهد بود؟
سهم لندتک‌ها از کیک اقتصاد
اثر لندتک‌ها بر رفاه کل جامعه چیست؟
بحثی به نام شمولیت مالی وجود دارد که ۴ رکن اصلی آن دسترسی به حساب‌های بانکی، دسترسی به حساب‌های سرمایه‌گذاری، مدیریت ریسک و در نهایت شرایط خدمات اعتباری به شمار می‌روند. البته بحث خدمات مالی در کشور ما بسیار ضعیف است و بخش زیادی از جامعه به آن دسترسی ندارند. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای در‌حال‌توسعه که دارای ثبات نسبی سیاسی و اقتصادی هستند تا ۳۰درصد تراکنش‌های خرید خدمات کالا به صورت اعتباری صورت می‌گیرد که این رقم در کشورهای پیشرفته به ۷۰درصد هم می‌رسد. لازم به ذکر است که حضور خدمات اعتباری در یک کشور با توسعه‌یافتگی آن همبستگی دارند. به نظر می‌رسد در کشوری که خدمات اعتباری ضعیف است حضور لندتک‌ها می‌تواند عدالت اقتصادی و دسترسی را ایجاد و توسعه دهد، چراکه با فراهم کردن امکان خرید کالا و خدمات اعتباری می‌تواند به افزایش رفاه در جامعه بینجامد. اما به‌هرحال پایه‌گذاری این موضوع باید توسط حاکمیت ایجاد شود و لندتک‌ها می‌توانند در نقش بازوهای اجرایی این مساله وارد عمل شوند.
سیاستگذاری نقشی در رشد لندتک‌ها ایفا می‌کند یا خیر
بله قطعا. همان‌طور که در برنامه هفتم توسعه مشاهده می‌شود، اقتصاد دیجیتال سهم قابل‌توجهی از کیک GDP کشور را در بر می‌گیرد. در اقتصاد دیجیتال می‌توان به بخش‌های مختلف از جمله فین‌تک‌ها و لندتک‌ها اشاره کرد که لندتک نیز بخشی از فین‌تک محسوب می‌شود. در صورتی که سیاستگذاری جامع در حوزه فین‌تک انجام شود و در آن اهداف کلان دسترسی به خدمات اعتباری را در نظر بگیریم، از این سیاستگذاری و هدف‌گذاری صحیح می‌توانیم نقش مهمی را در خصوص لندتک‌ها متصور شویم. در این میان خدمات اعتباری در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته نشان می‌دهد که می‌تواند در توسعه کیک اقتصاد دیجیتال و کیک اقتصادی کل نقش مهمی را ایفا کند.
نرخ رشد لندتک‌ها در سال‌های اخیر چگونه بوده است؟(با توجه به سخت‌تر شدن روند اعطای تسهیلات از سوی بانک‌ها، روند هجوم مشتریان به لندتک‌ها بیشتر شده است؟)
با استناد به فعالیت لندتک‌ها در 7 سال اخیر می‌توان گفت که با نرخ رشد سالانه تقریبا دوبرابری عمل کردند. امروز شاهد هستیم که کیک لندتک به رقم بالای 20هزار میلیارد رسیده که نشان‌دهنده تاثیر بسزای این صنعت بر جامعه است که باتوجه به روند اقتصادی و توسعه زیرساختی اقتصاد دیجیتال، عملیات لندتک‌ها از جهت دسترسی در بازار گسترش پیدا کرده است. از سوی دیگر با سخت‌تر شدن روند اعطای تسهیلات در بانک‌ها مشتریان بیشتری به لندتک‌ها مراجعه می‌کنند. اما با در نظر گرفتن این موضوع که لندتک‌ها معمولا جهت خرید کالا تسهیلات ارائه کرده و نیاز مشتریان را در حوزه خرید کالا رفع می‌کنند، نمی‌توان از واژه هجوم آنها به لندتک‌ها استفاده کرد. اما با قطعیت می‌توان گفت که روند مراجعه آنها به لندتک‌ها افزایش یافته است. در راستای این موضوع باید به صف‌های طولانی درخواست تسهیلات از لندتک‌ها اشاره کرد.
آیا لندتک‌ها با بانک‌ها در رقابت هستند یا در تکمیل آنها هستند؟
لندتک‌ها نمی‌توانند در رقابت با بانک‌ها (موضوعات رگولاتوری و کسب‌وکاری) باشند؛ زیرا بانک‌ها فعالیت‌های تاثیر‌گذار و مهمی انجام می‌دهند که لندتک‌ها و سایر بخش‌های پولی و مالی از آن محروم هستند و از عهده لندتک‌ها خارج است. از سوی دیگر این مساله زیرساخت‌ها و شرایط اقتصادی و قانون‌گذاری خاصی را می‌طلبد که نشان تاییدی است که بانک‌ها با لندتک‌ها در رقابت نیستند و مکمل آنها در توضیح و تخصیص هوشمند و هدف‌گذاری‌شده اعتبار، جلوگیری از افزایش هزینه‌های عملیاتی، بازاریابی بانک‌ها و بالطبع نقش اساسی خود در جلوگیری از افزایش هزینه نکول و تاخیر بازپرداخت بانک‌ها به شمار می‌روند. درنهایت می‌توان گفت که لندتک‌ها رقیب نیستند، بلکه بازارهای جدید برای بانک‌ها فراهم کرده و امکان دسترسی ساده‌تر و هدف‌گذاری‌شده‌تر را به بازارهای خاص کالایی و فروش اقساطی کالایی برای بانک‌ها فراهم می‌کنند که نشان می‌دهد رقابتی میان لندتک‌ها با بانک‌ها نیست.
برخی از مزایا و معایب این پلتفرم چیست؟
از مزایای مهم لندتک‌ها می‌توان به سرعت، شفافیت و اعلام دقیق هزینه‌ها اشاره کرد. از طرفی مهم‌ترین معایب این پلتفرم‌ها دسترسی محدود‌تر به تامین مالی به شمار می‌رود. این بدان معناست که پلتفرم‌ها نمی‌توانند به اندازه نیاز مشتریان خدمات ارائه دهند که این موضوع در بانک‌ها نیز به چشم می‌خورد. از دیگر معایب این روش از دید مشتریان می‌توان به محدود بودن خرید کالا در این پلتفرم‌ها اشاره کرد.
چرا مشاغل غیررسمی در این روش نادیده گرفته شده‌اند؟
مشاغل غیررسمی در لندتک‌ها نادیده گرفته نمی‌شوند، بلکه برای آغاز ثبت‌نام در این پلتفرم‌ها باید سابقه اعتباری تشکیل بدهند و گام به گام جهت اخذ تسهیلات از لندتک‌ها اقدام کنند. سختگیری در دریافت مدارک شغلی از محدودیت‌های رگولاتوری و خدمات بانکی نشات می‌گیرد و لندتک‌ها را به دریافت مدارک، اسناد شغلی و درآمدی خاصی وادار می‌کند.
امکان افزایش تسهیلات در سال جدید وجود دارد؟
این مساله با توجه به سیاست‌های اتخاذشده دولت در سال‌های 1402 و 1403 منوط به سیاست‌های بانک مرکزی است و محدودیت‌های بسیاری در خصوص اعتبار در سطح کشور وجود دارد. این مورد سبب شده است تا برخی از صنایع و بخش‌های مختلف خدمات با مشکل مواجه شوند و این موضوع در اختیار پلتفرم‌ها نیست.
چند درصد از مشتریان تاکنون از قوانین این کسب‌وکار سرپیچی کرده‌اند؟ قوانین جدیدی را مد نظر دارید؟
در ابتدا باید سرپیچی از قوانین را به دو دسته تقسیم کرد. سرپیچی از قوانین در دو گزینه نکول و سرپیچی از خرید کالا و خدمات (تبانی با فرشگاه جهت نقد کردن تسهیلات کالا) قابل بررسی است.
مورد دوم تخطی از قانون و مقررات، به‌ندرت مشاهده می‌شود (کمتر از یک‌دهم از مشتریان از این دستورالعمل سرپیچی کرده‌اند). اما موضوع نکول و عدم پایبندی باعث شده است تا پلتفرم‌های آنلاین با بهره‌گیری از دیتاهای متعدد از بروز این موضوع جلوگیری کنند.
چرا نمی‌توان از این پلتفرم وام ریالی گرفت(در حالی که بسیاری از افرادی که این تسهیلات را می‌گیرند به فروش می‌رسانند)؟
همان‌طور که گفته شد امکان دریافت وام ریالی از پلتفرم‌های آنلاین به دلیل موضوعات رگولاتوری و محدودیت بانکداری اسلامی و مبارزه با ربا سبب شده است تا کسب‌وکارهای لندتکی اجازه اعطای تسهیلات ریالی را نداشته باشند. در خصوص قسمت دوم این سوال باید گفت مواردی از مشتریان وجود دارند که کالا را در سطح بازار به فروش می‌رسانند. اما باید توجه کرد که فروشگاه‌های تحت پوشش این حوزه، کالاهای ثبت‌شده را با اخذ مدرک به کاربران تحویل می‌دهند. اما رفتار مشتریان پس از دریافت کالاها، اینکه کاربران وارد بازار سیاه شده و کالاها را پایین‌تر از قیمت بازار به فروش می‌رسانند، از کنترل کارشناسان و فروشگاه خارج است. از سوی دیگر نظرسنجی‌ها در خصوص کیفیت کالا، وضعیت استفاده کاربر و نظر‌سنجی در خصوص فروشگاه‌ها نشان می‌دهد که مشتریان از این تسهیلات برای خرید کالا بهره می‌گیرند.
