پیامد مهاجرت نخبهها
وقتی هر یک از آنان جلای وطن کند دست کم باید ۲۴ سال دیگر هزینه شود تا فرد دیگری جایگزین شود. چه ثروتی میتوان بهتر از این فرهیختگان و چه خسارتی بیشتر از فرار این نیروی انسانی تصور کرد. جوانان تمام کشورها به کشورهای پیشرفته دیگر برای آموزش بهتر رفته و سپس به وطن بازمیگردند اما ما انسانهای خود را آموزش میدهیم و بسیاری از آنان برای همیشه ترک وطن میکنند. اگر این روند ترک جوانان و انسانهای مفید جامعه ایران ادامه یابد نهتنها زایندهرود و دریاچه ارومیه خشک خواهد ماند بلکه دریای خزر و خلیج فارس نیز نابود خواهد شد.
ارزش ایران به انسانهایی است که در گذشته آن را ساختهاند و آنهایی که میتوانند آن را حفظ کنند و حتی والاتر سازند. کشوری که تهی از انسانهای ارزشمند و سازنده باشد به آن نمیتوان بالید و افتخار کرد ولی میتوان به کوروش و داریوش، فردوسی، سعدی و حافظ، بوعلی، زکریای رازی، مریم میرزاخانی و هزاران افراد نامآور دیگر افتخار کرد. ارزش و توان کارگاههای تولیدی در گرو نیروهای انسانی فعال در آن است نه در زمین، ساختمان و ماشینآلات.
مهاجرت ایرانیان فرهیخته بسیار دردناک و نگرانکننده است و باید علل آن را بررسی کرد، ناامیدی و بیانگیزگی در جوانان و سرمایهگذاران بسیار زیاد است و رفع این مشکل نیازمند مدیریت صحیح و مدبرانه است. این کشور با این ثروت انبوه شایسته موقعیت بسیار بهتری در جهان است.
این کشور با این توان انسانی و امکانات طبیعی زیرزمینی و روی زمین و موقعیت جغرافیایی باید عرضهکننده خدمات در تمام زمینهها در جهان باشد و به آن افتخار کند.
در سال ۱۳۵۳ قرارداد نیروگاه ۲۴۰۰ مگاواتی با زیمنس آلمان منعقد شد و باید در سال ۱۳۵۸ شروع به کار میکرد. از همان زمان برنامهریزی برای آموزش نیروی انسانی در تمام سطوح از تربیت تکنسین تا مهندسان و محققان انجام شد. برای تعدادی در ایران و تعدادی نیز در اروپا و آمریکا برنامههای آموزشی تدوین شد. کارگاهها و موسسات آموزشی بسیاری از متوسطه و دانشگاه با همکاری انرژی اتمی برگزار شد. هدف از برگزاری این کارگاهها تربیت نیروی انسانی برای اداره نیروگاه بوشهر و تاسیس نیروگاههای جدید بود. در برنامه آمده بود ۲۳نیروگاه به مدت ۲۰ سال ساخته شود و تربیت نیروی انسانی لازم به موازات آن تدوین شده و به دست ایرانیان مدیریت و اداره شود.
آیا این نیروی انسانی آموزشدیده پس از ۴۰ سال در ایران هستند یا راه دیگری را ادامه میدهند. دولت موقت در ابتدای انقلاب تصمیم بر تعطیل کردن کلیه فعالیتهای انرژی اتمی گرفت و البته سازمان عملا تعطیل شد. اما چین پس از دو سال همان نیروگاه را از زیمنس خریداری کرد و اکنون صادرکننده تکنولوژی نیروگاه هستهای است.
خوشبختانه ایران در غنیسازی اورانیوم پیشرفت شایسته یافته و در جایگاه ممتازی در جهان قرار گرفته و آرزوی توفیقات بیشتر برای محققان و گروه فنی که موفق به نیل به این نتایج بزرگ شدند، دارم.
این یک نمونه بارز برای بررسی علل فرار مغزها و سود و زیان آن و ضرورت حفظ و نگهداشت انسانهای شایسته ایرانی است.
ناامیدی که ناشی از مشکلات اقتصادی، اجتماعی و بیبرنامگی دولت است، در کلیه سطوح مثل دانشجویان، فارغالتحصیلان یا افراد صاحب حرفه مثل گروه پزشکی، صنعتگران، استادان دانشگاهی، کارآفرینان، هنرمندان و سرمایهگذاران برای جامعه خطرناک است.