تهاجم نامرئی میکروپلاستیکها
بر اساس گزارش برنامه محیطزیست سازمان ملل، برخی از پلاستیکها به ذرات میکروپلاستیک تجزیه میشوند و مقدار قابلتوجهی از آنها به اقیانوس میریزند، جایی که حیوانات دریایی آنها را میبلعند و وارد زنجیره غذایی میشوند. این دسته مطالب در مورد نیاز به مقررات برای کاهش گسترش این مشکل روز به روز بیشتر میشود زیرا گزارشها در مورد اثرات نامطلوب بهداشتی و زیست محیطی میکروپلاستیکها روی هم انباشته میشود. در نوامبر، محققان مطالعاتی را منتشر کردند که خطرات بالقوه بیشتری را برای قرار گرفتن در معرض میکروپلاستیک برای انسان نشان میداد، از جمله یک مطالعه به رهبری دوک که ارتباط بین ذرات نانوپلاستیک و پروتئین مغز را نشان میداد که ممکن است منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون و برخی از انواع زوال عقل شود. مطالعات قبلی نشان داده بود که انسان به اندازه یک کارت اعتباری هر هفته میکروپلاستیک مصرف میکند و ارتباط بین مصرف میکروپلاستیک در افراد و بیماری التهابی روده مشخص شده بود. همچنین برخی مطالعات نشان داده که میکروپلاستیکها نحوه عملکرد هورمونها را در بدن تغییر میدهند. علاوه بر این، گاردین گزارش داد که محققان ژاپنی ذرات میکروپلاستیک را در تشکیل ابرهای اطراف کوه فوجی و کوه اویاما پیدا کردند. محققان گفتند که ۹ نوع میکروپلاستیک را در آب ابر یافتند، مانند پلیاتیلن (که کیسههای پلاستیکی، ظروف غذا و نوشیدنی را تشکیل میدهد)، پلیپروپیلن (که پلاستیکهای مقاوم به حرارت بالا، محصولات پاککننده، بطریهای قرص را میسازد) و پلیاتیلنترفتالات PET (بطریهای نوشیدنی یکبار مصرف).
یافتههای محققان نشان میدهد که ذرات میکروپلاستیک در ارتفاع بالا بر تشکیل ابر تاثیر میگذارد و به نوبه خود ممکن است آب و هوا را تغییر دهد.
یک گام به جلو، دو گام به عقب؟
فعالان محیطزیست سالهاست که زنگ خطر گسترش پلاستیکهای یکبار مصرف را به صدا در آوردهاند و انصافا برخی از سازمانهای دولتی و شهرداریها در حال ایجاد تغییرات هستند. در برخی کشورها کیسههای پلاستیکی یکبار مصرف ممنوع شدهاند. اکثریت قریب به اتفاق میکروپلاستیکهای موجود در محیط، نتیجه تجزیه فیزیکی محصولات پلاستیکی هستند، به عنوان مثال، سایش تایر یا زبالههای ماکروپلاستیک که در محیطهای دریایی تجزیه میشوند. اگر تولید را از محدوده معاهده سازمان ملل مستثنی کنیم (به این معنی که نمیتوانیم محصولات پلاستیکی را برای به حداقل رساندن تولید میکروپلاستیک مجددا فرموله کنیم، یا اقلامی را که به احتمال زیاد در محیطزیست باقی میمانند را ممنوع کنیم) در نهایت با یک معاهده مدیریت زباله مواجه میشویم. هیچ راهحل موثر مدیریت زباله برای میکروپلاستیکها وجود ندارد.
آیا این اقدامات کافی است؟
در حالی که کار برای کاهش آلودگی پلاستیکی در حال انجام است، کشورهای بسیاری بهرغم تلاشهای طرفداران محیطزیست، هنوز هیچ مقرراتی را برای کیسههای پلاستیکی وضع نکردهاند. در برخی از کشورها هم که قوانینی برای ممنوعیت استفاده از کیسههای پلاستیکی وضع شده است، منتقدان بسیاری وجود دارند. منتقدان استدلال میکنند که این ممنوعیت بهطور غیرمنصفانهای مالیات را بر بازرگانان اعمال میکند. به علاوه بسیاری از مردم کیسههای کاغذی را برای محیطزیست بدتر از پلاستیک میدانند.
دادههای بیشتر، آگاهی بیشتر
در سال ۲۰۲۲، برخی از دوستداران محیطزیست، شروع به نصب تله زباله در نهرها و رودخانهها کردند تا آلودگیهایی که در آنجا جمع میشود را شمارش و دستهبندی کنند. تلههای زباله مهم هستند زیرا زبالهها را قبل از حرکت به پاییندست به طور فیزیکی به دام میاندازند، اما مهم این است که بتوان اطلاعاتی را در مورد آنچه تلهها میگیرند جمعآوری کرد. دادهها به ما میگویند که چه پلاستیکهایی اغلب وارد آبراههها میشوند و چه منابع پلاستیکی دیگری ممکن است وجود داشته باشد.
در یکی از تلههایی که درایالات متحده در نهر سوم فورک دورهام از ژوئن ۲۰۲۲ تا نوامبر ۲۰۲۳ قرار داده شد، زبالههایی که در پاییندست شناور بودند و بیشتر شامل بطریهای آب و فوم بودند، جمعآوری شد. سایر پلاستیکها مانند کیسهها و بستهبندیهای مواد غذایی، هنوز هم معمولا در جویها یافت میشوند، اما یا در مسیر به چیزی گیر میکنند یا رسوب میکنند.
در این بازه زمانی، نزدیک به ۴۰هزار قطعه زباله از نهر سوم فورک دورهام برداشت شد. از این مقدار، ۸۲درصد از زبالهها قطعات فوم استایروفوم و بطریهای پلاستیکی بودند. دادههای جمعآوریشده نشان داد که داوطلبان ۸۰۰۰ قطعه زباله را جداسازی کردند. مقدار تکههای فوم موجود در این نهر به تنهایی نگرانکننده بود، زیرا در مطالعه بیماری پارکینسون، دانشمندان کشف کردند که پلیاستایرن، ماده منبع فوم، به طور تهاجمی با پروتئین مغزی به نام آلفاسینوکلئین پیوند میخورد. باربارا دال، متخصص گرنت دریای کارولینای شمالی، مطالعهای را انجام داد که به توزیع و ویژگیهای میکروپلاستیکهای موجود در حوضه رودخانه میپرداخت. او گفت: «وقتی میکروپلاستیکها را بررسی و آنها را از نظر نوع مشخص کردیم، اجزای اصلی میکروپلاستیک ما پلیاستایرن، پلیپروپیلن و PET (بطریهای پلاستیکی) بود. یک پیوند بین زباله و انواع میکروپلاستیک وجود دارد.» یکی از اهداف آنها از طریق تحقیقات، افزایش آگاهی است. او گفت: «میخواستیم ثابت کنیم که میکروپلاستیکها از زبالههایی میآیند که همه از شیشه ماشینشان روی زمین بیرون میاندازند یا با سطلهای زباله بیرون میبرند. این شیوع باورنکردنی پلاستیک در زندگی روزمره ماست. هرچیزی که در نهرها شسته میشود، در نهرهای کوچک شناورشده، پایین رودخانه وارد منبع غذایی ما میشود.»