رئیس اتاق بازرگانی گرگان چالشهای تجارت خارجی را برای «دنیای‌اقتصاد» تشریح کرد
چهار مانع صادراتی در استان گلستان
شرکتهای تولیدی و تجار بهرغم ظرفیت صادراتی با عدمهمکاری بانکهای کشور هدف، ضعف زیرساختی گمرک استان، سیاست بازگشت ارز صادراتی و ناپایداری سیاستهای تجاری دست به گریبان هستند
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» شاید کمتر استانی در ایران از قابلیت‌‌‌های منحصر به فرد گلستان برخوردار باشد. استانی بهره‌مند از ۴ مسیر ریلی، زمینی، دریایی، هوایی و بین‌المللی و برخورداری از۸ اقلیم از ۱۳ اقلیم آب و هوایی کشور و بهره‌مند از مجموعه اقوام ایرانی که موجب شده نقش گلستان در مسیر تجارت خارجی کشور اعم از صادرات و واردات و ترانزیت برجسته باشد. گلستان با دارا بودن استعداد طبیعی، موقعیت جغرافیایی و جاذبه‌‌‌های توریستی از سالیان گذشته به عنوان قطب مهم کشاورزی و گردشگری کشور مطرح و هر ساله بخش زیادی از این تولیدات علاوه بر مصارف داخل کشور به خارج نیز صادر میشود.
امیر یوسفی، رئیس اتاق بازرگانی گرگان با اشاره به مشکلات موجود در حوزه اقتصادی استان و ضرورت تلاش مضاعف برای حل مشکلات در حوزه صادرات و واردات کالا به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: گلستان محور تولید محصولات اساسی از جمله گندم، دانه‌‌‌های روغنی و مرغ است و این مهم، ضرورت فعال‌‌‌تر شدن دیپلماسی اقتصادی را نشان می‌دهد. همچنین با توجه به شرایط کنونی، لازم است مشوق‌‌‌های صادراتی به‌روز شود تا تحرک لازم در حوزه تجارت را ایجاد کند.
یوسفی یکی دیگر از مشکلات پیش رو را مبادلات بانکی می‌‌‌داند و می‌‌‌گوید: هم اکنون مبادلات بانکی با کشورهای هدف تجاری قطع شده است و مشکل برگشت ارز صادراتی باعث شده که هزینه زیادی برای صادرکننده ایجاد شود.
یکی از موضوعاتی که موجب شده گلستان هنوز به جایگاه واقعی خود در عرصه‌‌‌های ملی و بین‌المللی دست نیابد، عدم‌معرفی ظرفیت‌‌‌ها و توانمندی‌هاست. به یقین مراودات بین‌المللی و حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی داخلی و خارجی، راهبردی در مسیر توسعه است و سرعت حرکت قطار توسعه استان را در تمامی زمینه‌‌‌ها افزایش می‌دهد تا استان به ظرفیتی قابل اتکا در حوزه تولید انرژی، ارزش افزوده و مراودات بین‌المللی در کشور تبدیل شود.
رئیس اتاق گرگان با تاکید بر اینکه ما در بحث زیرساخت‌‌‌ها با مشکل مواجه هستیم می‌‌‌گوید: «اینچه برون» تنها گمرک زمینی و ریلی گلستان است که ظرفیت مهمی برای تجار استان محسوب میشود اما به دلیل فقدان امکانات، هنوز نتوانسته ظرفیت سود‌آوری چندانی برای استان داشته باشد. ما به شدت بحث تکمیل زیرساختهای منطقه آزاد را پیگیر هستیم تا جایی که جلسه کمیسیون اقتصاد کلان را در مرز تشکیل دادیم ومصوبات آن را در شورای گفت‌وگو آوردیم؛ قرار بر این شد که مشکل برق، آب، گاز و مخابرات آن حل شود. در این راستا به شکل ویژه موضوع منطقه آزاد را تا حصول نتیجه پیگیری خواهیم کرد.
گمرک اینچه برون واقع در نوار شمالی شهرستان گنبد کاووس، دروازه‌‌‌ای برای ورود به کشورهای آسیای میانه به شمار می‌رود و تنها محل تردد زمینی استان گلستان به ترکمنستان است که در سال ۱۳۹۳ به عنوان یک خط ریلی به مقصد ترکمنستان و قزاقستان به بهره‌برداری رسید. اینچه برون مرکز گمرکات گلستان است و زیرمجموعه آن، پایانه صادراتی در گرگان و گنبد، گمرک امانات پستی گرگان، گمرک بندرترکمن و گمرک فرودگاه بین‌المللی هستند.
رئیس اتاق بازرگانی در ادامه گفت: بحث مهم دیگر، ایجاد کریدور ریلی اینچه برون به شاهرود است که مطالعات اولیه طرح انجام شده و اجرای طرح در سطح ملی در حال پیگیری است. با اجرای این طرح ظرفیت حمل‌ونقل ریلی کریدور شمال به جنوب ۵۰۰ کیلومتر نزدیک‌‌‌تر میشود و میزان حمل بار از سه میلیون تن به ۱۲ میلیون تن افزایش خواهد یافت.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، مهم‌ترین اقلام صادراتی گلستان به ۲۱ کشور شامل لبنیات، رب گوجه، خوراک آبزیان، پلی استایرن، ید، مصنوعات فلزی، پلی اتیلن و مصالح ساختمانی بوده و بیشترین کشورهای مقصد صادراتی به ترتیب ترکمنستان، عراق، قزاقستان، ازبکستان، رومانی، روسیه، افغانستان، پاکستان، بلغارستان و ارمنستان بوده است. اما سهم گلستان از واردات در سه ماه اول سال ۱۴۰۲ ازنظر ارزشی، ۴۰ میلیون دلار و از نظر وزنی، ۲۰هزار تن بوده که در مقایسه با سه ماه اول سال ۱۴۰۱ که از نظر ارزشی، نزدیک به ۱۰ میلیون دلار و از نظر وزنی، کمتر از ۶هزار تن بوده، ۳۱۲درصد رشد داشته است. اقلام عمده وارداتی شامل فوتس اویل، کک نفتی، روغن خام سویا، جو، پارچه و پنبه حلاجی نشده، محصولات شیمیایی و... بوده است و کالاهای وارداتی هم بیشتر از کشورهای ترکمنستان، ترکیه، چین، ایتالیا، آلمان و... وارد گلستان میشود.
صادرات محصولات کشاورزی از گلستان به طورعمده ازسوی تجار بومی و غیر‌بومی از طریق مرز زمینی-ریلی اینچه برون، گنبد کاووس، بنادرامیرآباد، نوشهر و انزلی در استان‌‌‌های مازندران و گیلان به کشورهای دیگر از جمله آسیای میانه صورت می‌گیرد اما در رابطه با ارتباط تجاری با کشورهای همسایه، گلستان به دلیل فقدان ساختار مناسب در مرز اینچه برون که تنها گمرک زمینی و ریلی گلستان است، امکان جذب سرمایه‌گذار را از دست می‌دهد.
با توجه به اینکه گلستان ۱۶ محصول مهم کشور از جمله مرغ، زیتون، گندم، ابریشم، میگو، ماهیان پرورشی، خاویار، پنبه و... را تولید می‌کند، یکی از قطب‌‌‌های مهم تولید کشاورزی به شمار می‌رود و اکنون در تولید ۱۵ محصول کشاورزی رتبه اول تا ششم را در میان استان‌‌‌های کشور به خود اختصاص داده است و حرفی برای گفتن دارد، اما متاسفانه بهره چندانی از این ظرفیت‌‌‌ها نبرده است که اصلی‌‌‌ترین دلیل آن، نبود واحدهای صنایع تکمیلی و فرآوری محصولات باغی، دامی، زراعی و شیلاتی است.
ناپایداری سیاست‌‌‌ها
استان مرزی گلستان با داشتن ۵۶۰هزار هکتار اراضی زراعی، حدود ۴۰هزار هکتار اراضی باغی، چهار میلیون واحد دامی، ۸۶۰هزار هکتار مرتع، ۴۵۲هزار هکتار جنگل و دسترسی به ۱۱۰ کیلومتر ساحل دریای خزر، سالانه حدود ۵/ ۵ میلیون تن انواع محصول و تولیدات زراعی، باغی و دامی را توسط افزون بر۲۲۰هزار بهره‌بردار که حدود ۱۵۰هزار نفر آنها در حوزه زراعت و باغبانی فعالیت می‌کنند، به ارزش ۲۵۰ تا ۳۰۰هزار میلیارد ریال تولید و روانه بازارهای مصرف داخلی و خارجی می‌کند که ظرفیت بسیارمهمی برای کشور است، اما با توجه به ظرفیت‌‌‌های متعدد، سهم گلستان از صادرات کالا و خدمات، تناسبی با جایگاه راهبردی این استان ندارد.
علی محمد چوپانی نایب‌رئیس اتاق بازرگانی گرگان هم با اظهار نارضایتی از تصمیمات خلق‌الساعه و ناپایداری در فرآیند صادرات می‌‌‌گوید: یکی از چالشهای پیش‌رو در فرآیند صادرات، ناپایداری بازارهای هدف است؛ چرا که خریداران به دنبال بازارهدف پایدار هستند و همین امر باعث میشود که خریداران خارجی اعتمادی به بازار ایران نداشته باشند و میزان صادرات کاهش می‌‌‌یابد. همین صادراتی هم که الان انجام میشود، به هنر صادرکنندگان برمی‌‌‌گردد. چوپانی معتقد است وقتی دولت نمی‌تواند ارز ناشی از صادرات را دریافت کند، صادرکننده را ملزم به عرضه ارز در بازار نیمایی می‌کند و با این سیاست عملا مانع صادرات می‌‌‌شوند؛ زیرا سیاستگذار هیچ مشورتی با بخش خصوصی ندارد و به این ترتیب پرونده صادرات ایران بسته خواهد شد.
رئیس اتاق بازرگانی گرگان در مورد سهم ناچیز گلستان در تجارت جهانی، نبود آمار دقیق از تولیدات را سدی در راه صادرات می‌‌‌داند و معتقد است بی‌اطلاعی در این حوزه باعث رکود صادرات ایران به کشورهای دیگر شده است. همچنین، فقدان برنامه‌‌‌ای درست در زمینه صادرات محصولات کشاورزی یک چالش بزرگ است و اگر بتوانیم برای میزان تولیدات کشاورزی آماری دقیق تهیه کنیم و بر اساس آن به تولید بپردازیم، به یقین، صادرات رونق خواهد گرفت.
یوسفی یکی دیگر از چالشهای پیش‌رو را توقف طولانی‌مدت خودروهای حمل بار در گمرکات کشور می‌‌‌داند که بر کیفیت محصولات اثر سوئی دارد و موجب بدعهدی صادرکنندگان به تجار خارجی میشود که در صورت تکرار بدعهدی در تعهدات، اقتصاد کشور در بخش‌‌‌های صادرات تحت‌الشعاع قرارمی‌گیرد.
اتاق بازرگانی گرگان به عنوان مشاور سه قوه و به منظور تقویت تجارت استان گلستان با کشورهای هدف به ویژه کشورهای همسایه برنامه‌‌‌های متنوعی را تدوین کرده است. به عنوان نمونه، از ابتدای سال تاکنون ۷ هیات خارجی پذیرش شده که ۴ هیات از قزاقستان، یک هیات از روسیه، یک هیات از ترکمنستان و یک هیات از عمان بوده‌اند که در حوزه‌‌‌های صنعت ساختمان، شیلات، حمل‌ونقل و لجستیک، خدمات فنی و مهندسی، کشاورزی، چوب، صنایع غذایی و دام و طیور فعالیت می‌‌‌کرده‌اند و دو هیات نیز به قزاقستان و ازبکستان اعزام شده است. بهار امسال هم ۱۶ دوره آموزشی با حضور ۲۵۴۲ نفر توسط اتاق بازرگانی گرگان برگزار شده که درمقایسه با سال گذشته ۱۳درصد رشد و در تعداد شرکت‌کنندگان هم بیش از ۱۵۵درصد رشد داشته است.
با توجه به اینکه سهم استان گلستان در تجارت خارجی ناچیز است و برخی مسائل باعث شده که گلستان نتواند سهم زیادی از تجارت خارجی داشته باشد، ضروری است همه دستگاه‌‌‌ها برای تدوین یک سند جامع توسعه تجارت خارجی اقدام و همکاری کنند.
این استان با ظرفیت و زیرساختهای اساسی موجود برای تبادل کالا در مسیر خط راه‌آهن بین استان‌‌‌های شمالی، نیازمند توسعه و بهره‌برداری از فرصت مذکور است که سفر ریاست جمهوری به گلستان می‌تواند با بازکردن گره‌‌‌های چند ساله باعث توسعه صادرات، به‌ویژه محصولات کشاورزی گلستان باشد.
