«دنیای‌اقتصاد» از اوضاع صنعتی یزد گزارش می‌‌‌دهد
زنجیره ناقص تولید در قطب نساجی
در قدیم صنعت نساجی با نام «شعربافی» شناخته میشده و منظور بافت هر نوع پارچه‌ای با دستگاههای سنتی بافندگی بوده است؛ تا چند دهه پیش واژه کارخانه در شهر یزد تنها برای کارگاه‌های شعربافی به کار می‌رفته است و پارچههای بافته‌شده در این کارگاه‌ها را «کار» می‌نامیدند. البته در بسیاری از خانه‌های یزدی کاربافی وجود داشته و این تنها مختص به کارگاه‌های شعربافی نبوده است. از ابتدای سال۱۳۰۰ شمسی با ممنوعیت واردات منسوجات خارجی به ایران، زنان چرخ‌‌‌های نخ‌ریسی و ماسوره‌‌‌پیچی را در یزد به حرکت در‌می‌‌‌آوردند و پارچه، زربفت و شال مخصوصی به نام «شال ابریشم» می‌‌‌بافتند که رنگ آن از روناس، گل زعفران، نیل، پوست انار و زاج کبود تهیه می‌‌‌شد. مهم‌ترین کارخانه‌‌‌های ابریشم‌‌‌بافی در کاشان، یزد، اصفهان، تبریز و مشهد فعال بودند؛ بافتن کرباس در میان زنان روستایی رواج داشت و پارچه چهارخانه برای مصرف ملحفه در یزد و اصفهان و نیز پارچه دارایی(ایکات) در یزد بافته می‌‌‌شد. بیشترین تولیدات منسوجات یزد در این دوران پارچههای پنبه‌‌‌ای و ابریشمی بود. محصول ابریشم یزد، کرمان و کاشان مصرف محلی داشت؛ اما در نواحی گیلان و آذربایجان به روسیه صادر می‌‌‌شد.
یزد در سال ۱۸۶۵ م به همراه کاشان با تولید ۳۲تن ابریشم، مقام دوم را پس از گیلان با ۲۲۰ تن داشته است؛ اما این میزان در سالهای ۱۸۸۷ و ۱۸۹۰ میلادی به ترتیب به ۶ و ۸ تن کاهش یافت.
به گفته مسوولان سازمان صمت استان یزد، در حال حاضر یک هزار و ۹۰۰ واحد نساجی شامل ریسندگی، بافندگی، الیاف، ذوب‌ریسی، تولید ترمه و روفرشی و ... در استان یزد ثبت شده که ۷۰۰ واحد آن در حال بهره‌برداری‌اند.
یکی از زیرشاخه‌های نساجی که در ایران و دنیا طرفداران بسیاری دارد، ترمه‌بافی و پارچههای بته‌جقه ترمه است که طراحی یزد است. بنیان‌گذار ترمه‌بافی صنعتی در ایران که طراح «بته جقه» در ترمه است میگوید: قبل از سال ۱۳۴۲ طراحی پارچه ترمه در این استان با دستگاههای دستی و سنتی بود و مجموع بافت در روز با دو کارگر ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر بود.
حسین حسینی ادامه می‌‌‌دهد: امروز دستگاههای ترمه‌بافی، روزی یک سه‌قلو و هر کدام یک متر می‌بافد که بیانگر سرعت کار در این صنعت است. با توجه به استفاده از دو کارگر در بافت ترمه دستی و تأثیر خستگی بر نوع کار و کیفیت کار تولیدی، می‌توان گفت که این مشکل در نوع صنعتی وجود ندارد و کیفیت کار بهتر خواهد بود.
این صنعتگر با‌تجربه یزدی شرط موفقیت در این بخش را تمرکز بر یک کار صنعتی می‌‌‌داند و میگوید: درآمد در این صنعت با وجود شرایط سخت تهیه مواد اولیه و مشکلات اقتصادی خوب است و جوانان می‌توانند در این بخش پیشرفت کنند.
با وجود مشکلات موجود در این حوزه، استان یزد در صنعت نساجی با سهم ۲۷ درصدی تولیدات کشور رتبه دوم را به خود اختصاص داده و در سالهای اخیر به تولید پوشاک در واقع تکمیل زنجیره تولید روی آورده، به گونه‌ای که بسیاری از پوشاک عرضه‌شده در بازار تولید داخل استان است.
دبیر انجمن نساجی استان یزد هم با برشمردن مزایای صنعت نساجی در این استان میگوید: این صنعت در سه مولفه اصلی اقتصاد یعنی ایجاد ارزش افزوده، ارز‌آوری و ایجاد اشتغال پایدار با کمترین سرمایه‌گذاری و با حداکثر توانمندسازی و اثرگذاری، بیشترین سهم اشتغالزایی را با کمترین حجم سرمایه‌گذاری دارد.
مجتبی دستمالچیان درباره وضعیت فعلی این صنعت در یزد هم میگوید: اکنون نساجی سهم ۸درصدی از تولید ناخالص داخلی استان یزد و سهم ۴۲ درصدی و ۲۷ درصدی در میان صنایع فلزی و غیرفلزی دارد. از ۹ هزار و ۸۱۸ واحد نساجی کشور، حدود ۲ هزار واحد در استان یزد مستقر است و ۱۰ درصد سرمایه‌گذاری و ۲۵ درصد سهم اشتغال استان را به خود اختصاص داده‌اند.
رئیس هیات‌‌‌مدیره انجمن نساجی استان یزد با بیان اینکه اصفهان و یزد دو استان پیشرو در صنعت نساجی هستند، تصریح میکند: بومی بودن، پاک بودن و در دسترس بودن اکثر مواد اولیه این صنعت در استان از دیگر مواردی است که محصولات نساجی استان را به یک برند تبدیل کرده و در بازار هدف از آن به نیکی یاد میشود.
همین مزیت پاک بودن موجب شده تا مدیریت ارشد استان برنامه‌ریزی ویژه‌‌‌ای برای حمایت از این صنعت تدوین کند که استاندار یزد در تشریح برنامه‌های عملیاتی توسعه حوزه پوشاک و طرح‌های در حال اقدام این بخش در قالب طرح «یزد نوین» میگوید: ایجاد شهرک اختصاصی پوشاک از این طرح‌هاست که متولی آن انجمن نساجی و شرکت شهرک‌های صنعتی استان است.
مهران فاطمی ادامه می‌‌‌دهد: توسعه واحدهای کوچک و متوسط(تولید بدون کارخانه)، ایجاد واحدهای صنعتی بزرگ تولید پوشاک به تعداد پنج واحد و ایجاد واحدهای صنعتی بزرگ کالای خواب به میزان سه واحد در استان از دیگر طرح‌های مد نظر در بخش پوشاک است که توسط انجمن نساجی و اداره کل صمت استان اجرایی میشود.
فاطمی ارتقای سطح دانش فنی و تخصصی صنعت پوشاک، اجرای طرح‌های توسعه‌ای واحدهای صنعتی پوشاک فعال استان به تعداد ۱۰ واحد و تکمیل زنجیره تولید این محصول را از دیگر طرح‌های پیش‌بینی‌شده برای توسعه استان در حوزه پوشاک در قالب طرح یاده شده اعلام میکند.
به گفته مهندس نامی، عضو هیات مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران، سهم پوشاک در سبد خانوارهای ایرانی در دهه ۸۰ حدود ۷ درصد بوده است اما در طول سال‌‌‌ها این سهم به حدود ۵/ ۳ درصد رسیده است و این آمار نشان می‌‌‌دهد که تقاضای مردم برای خرید پوشاک کاهش پیدا کرده است.
یکی از افرادی که با ورود به استان یزد همواره دغدغه گسترش و استفاده مطلوب از صنعت نساجی و پوشاک و پرکردن خلأ بیکاری از طریق این صنعت را داشته، امام جمعه یزد است.
آیت‌الله محمدرضا ناصری در اغلب برنامه‌ها و دیدارها با صنعتگران ، مسوولان وزارت صنعت و مسوولان حوزه اشتغال استان و حتی در خطبه‌های نماز جمعه شهرستان یزد از بی‌توجهی به ظرفیت‌های صنعت نساجی و پوشاک انتقاد کرده است. وی با تاکید بر لزوم استفاده از ظرفیت دانش‌‌‌بنیان‌‌‌ها معتقد است که صنایع و مشاغل دانش‌بنیان می‌توانند بدون آلایندگی و با کمترین مشکلات در حوزه محیط زیست، به تولید و اشتغالزایی بالا برسند.
امام جمعه یزد با تاکید بر توسعه صنعت نساجی در کشور و استان یزد میگوید: صنعت پوشاک، صنعتی است که میتواند مشکل اشتغال کشور را در سریع‌ترین زمان ممکن حل کند و این صنعت نیاز به سرمایه‌گذاری کلان ندارد ضمن اینکه میتواند کشور ما را از واردات پوشاک بی‌‌‌نیاز کند.
نماینده ولی فقیه در استان یزد با اشاره به اینکه کشور ما ۸۰ میلیون نفر جمعیت دارد و تامین لباس موردنیاز این جمعیت، میتواند برای ۱۰ میلیون نفر اشتغالزایی کند، معتقد است که سرمایه‌گذاری در این عرصه برای زنان، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، طلاب و گروه‌های مختلف، کار مناسب ایجاد میکند. اگر صنعت پوشاک در یزد و در کشور تقویت شود، زنجیره صنعت نساجی کامل میشود و از کشت پنبه تا تولید پوشاک، رونق پیدا خواهد کرد.
کمک به فرهنگ‌سازی برای استفاده از پوشاک داخلی و استانی به ویژه از طریق مسوولان در برنامه‌ریزی‌ها، صدا و سیما و رسانه‌ها، افزایش کیفیت تولیدات با قیمت‌گذاری مناسب و در توان و بضاعت اقشار مختلف جامعه و نیز ترغیب و تشویق فروشندگان با تعریف بسته‌های مناسب تشویقی برای فروش تولیدات صنعت نساجی استان یزد از جمله اقداماتی است که میتواند به توسعه این صنعت کمک کند.
