تجربه عبور از چالش انرژی
متاسفانه تعریف بهینه‌سازی در کشور ایران درست صورت نگرفته است و بهینه‌سازی را به عنوان مصرف کم انرژی در نظر می‌گیرند در صورتی که بهینه‌سازی مصرف انرژی یعنی جلوگیری از اتلاف انرژی، بدون کاهش رفاه مصرف‌کننده انرژی.
در کشورهای توسعه‌یافته بیشترین سرمایه‌گذاری انرژی در بخش بهینه‌سازی انرژی است و منابع تجدیدپذیر در جایگاه دوم قرار می‌گیرند.
برای مثال راهکارهای مدیریت اتحادیه اروپا در چالش انرژی در زمستان اخیر در سال 2023 سرمایه‌گذاری 100 میلیارد یورویی اروپا برای مقابله با کسری 57 میلیارد مترمکعب گاز بوده است که به تفکیک:
1-50 میلیارد یورو برای مبحث بهره‌وری انرژی
2- 40میلیارد یورو برای انرژی تجدیدپذیر
3- 10میلیارد یورو جهت پروژه‌های نوآورانه
سرمایه‌گذاری صورت گرفته است.
اقدامات کلیدی برای کاهش تقاضا:
ارائه مشوق برای بهره‌وری انرژی
امکان استقرار سریع‌تر انرژی‌های تجدیدپذیر
تسریع در الکتریکی شدن گرمایش
تشویق به تغییر رفتار در مصرف‌کنندگان.
همان‌طور که گفته شد 50درصد سرمایه‌گذاری کشورهای اروپایی در بحران انرژی سال 2023 در حوزه بهینه‌سازی مصرف انرژی بوده است.
با توسعه فناوریهای نوین، رویکرد جدید تولید محصول با صرف انرژی کمتر است و کشورهای مختلف در سراسر جهان در حال تلاش برای بهبود کارآیی انرژی و کاهش مصرف انرژی هستند. به عنوان مثال:
- دانمارک یکی از کشورهای پیشرو در حوزه بهینه‌سازی انرژی است. در سال ۲۰۱۹، ۴۷ درصد از تولید برق دانمارک با استفاده از منابع تجدیدپذیر تولید شده است. همچنین، دانمارک با به‌کارگیری فناوریهای نوین و بهبود کارآیی، مصرف انرژی خود را نسبت به سال ۱۹۷۰ به ۳۰ درصد کاهش داده است.
- آلمان نام خود را به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در حوزه بهینه‌سازی انرژی برجسته کرده است. در سال ۲۰۱۹، ۴۳ درصد از برق آلمان با استفاده از منابع تجدیدپذیر تولید شده است. همچنین، آلمان با به‌کارگیری فناوریهای نوین و بهبود کارآیی، مصرف انرژی خود را نسبت به سال ۱۹۹۰ به ۲۰ درصد کاهش داده است.
اما شرایط در ایران چگونه است؟
در حوزه بهره‌وری انرژی اکثر قوانین حمایتی این حوزه به دلیل عدم‌هماهنگی بین وزارت نفت و نیرو یا اجرایی نشده یا به صورت مقطعی و ناقص اجرا شده است.در صورتی که ظرفیت بهینه‌سازی انرژی در ایران بر اساس بررسی‌های صورت گرفته بالای 15هزار مگاوات است.
در زمینه منابع تجدیدپذیر در کشور با توجه به ساختارهای موجود در صنعت برق کشور، امکان افزایش 10هزار مگاواتی منابع تجدیدپذیر در حوزه تولید برق را داریم که متاسفانه تاکنون نزدیک به 10درصد آن محقق شده است.
در حال حاضر در ایران بر اساس گزارش‌ها، کمبود برق بالای 10هزار مگاوات است که با توسعه صنایع و گسترش شهرنشینی هر ساله 4هزار مگاوات به این عدد اضافه می‌شود.
اما سیاست شرکت‌های صنایع انرژی‌بر برای برون رفت از این چالش سرمایه‌گذاری در حوزه نیروگاهی بوده است که به دلیل ناترازی گاز، امکان ساخت پروژه‌های نیروگاهی محقق نشده است و هر ساله شاهد کاهش تولید و به تبع آن کاهش درآمد این شرکت‌ها بوده‌ایم.
دلایل محقق نشدن بهینه‌سازی انرژی در ایران چه بوده است؟
1- بی‌توجهی به آموزش و پرورش: یکی از دلایل محقق نشدن بهینه‌سازی انرژی در ایران، عدم‌توجه به آموزش و پرورش است. بسیاری از مردم هنوز با فناوریهای جدید و روش‌های صحیح استفاده کردن از منابع طبیعی آشنا نیستند.
2- علاقه‌مندی نادرست دولت: دولت‌های قبلی در کشور، به جای تلاش برای کاستن مصرف انرژی، به دلیل علاقه‌مندی نادرست، تلاش کردند تا با افزایش تولید برق و سوخت‌‌‌های فسیلی، درآمدهای بیشتری را به دست آورند.
3- عدم‌توجه به تحقیق و توسعه: یکی دیگر از دلایل محقق نشدن بهینه‌سازی انرژی در ایران، عدم‌توجه به تحقیق و توسعه است. بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان در زمینه بهینه‌سازی انرژی، هزینه‌های زیادی را صرف تحقیقات و پژوهش‌های مختلف می‌کنند.
4- نبود قانون‌گذاری مناسب: گذشت زمان نشان داد که قانون‌گذاری مناسب در کشور بسیار موثر است. در حال حاضر، قانون‌گذاری مناسب در زمینه بهینه‌سازی انرژی در کشور وجود ندارد یا قوانین موثر ضمانت اجرایی لازم را ندارند.
5- عدم‌همکاری بین صنعت و دولت: یکی دیگر از دلایل محقق نشدن بهینه‌سازی انرژی عدم‌تطابق‌های سیاست‌های دولت در حوزه صنعت با مباحث بهینه‌سازی انرژی است که البته در سال‌های اخیر این همکاری رو به رشد است.
