در نخستین همایش تخصصی انرژی در صنعت فولاد (چالشها و راهکارها) عنوان شد
تامین پایدار انرژی فولادسازان با تعامل سه وزارتخانه
همچنین در حاشیه نخستین همایش تخصصی، موافقتنامه احداث نیروگاه گازی ۴۰ مگاواتی میان محمد مدنیفر مدیرعامل شرکت صنعتی و معدنی توسعه فراگیر سناباد (سیمیدکو) و عباس علیآبادی مدیرعامل گروه مپنا به امضا رسید. همچنین دو تفاهمنامه در بهبود مدیریت برق و گاز فولاد خوزستان با دو شرکت دانشبنیان به امضا رسید.
سرمایهگذاری ۸۰ میلیارد دلاری برای افزایش تولید گاز
به گزارش «دنیایاقتصاد»، در همایش تخصصی انرژی در صنعت فولاد معاون برنامهریزی وزارت نفت عنوان کرد: نگهداشت و افزایش تولید گاز کشور به بیش از ۸۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری در صنعت گاز نیاز دارد. بنابراین پایداری تامین گاز در صنایع عمده بهویژه فولاد، نیازمند همکاری و مشارکت این صنایع است.
هوشنگ فلاحتیان با اشاره به اینکه ایران دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد در دنیا و نخستین تولیدکننده آهن اسفنجی بر پایه گاز در جهان است، بیان کرد: ایران جزو معدود کشورهایی است که صنعت فولاد خود را با فناوری کورههای قوس الکتریکی و با خوراک اصلی آهن اسفنجی توسعه داده است.
وی افزود: مهمترین مزیت نسبی صنعت فولاد ایران، برخورداری از ذخایر گاز طبیعی است که نیرو محرکه توسعه واحدهای احیای مستقیم برای تولید آهن اسفنجی شده است. فلاحتیان با اشاره به اینکه توسعه زنجیره ارزش فولاد در دو دهه اخیر بدون توجه کافی به ایجاد زیرساختهای انرژی انجام شده، گفت: از این به بعد در تولید و توسعه فولاد باید تامین پایدار گاز و برق نیز در نظر گرفته شود، چراکه گاز طبیعی و برق، حاملهای انرژی اصلی مورد استفاده در صنعت فولاد به شمار میروند. وی افزود: تولید آهن اسفنجی بیش از ۷۵درصد مصرف گاز و تولید شمش فولاد بیش از ۷۰درصد مصرف برق در زنجیره فولاد را به خود اختصاص داده است. معاون برنامهریزی وزارت نفت عنوان کرد: زمانبندی مناسب تولید این دو محصول و ذخیره آن در انبارها برای پیشگیری از وقفه در زنجیره تولید و تنظیم بازار، میتواند تاثیر منفی محدودیتهای تامین انرژی ناشی از اوج مصارف گاز و برق را در صنعت فولاد کاهش دهد.
فلاحتیان اضافه کرد: روشهای مختلفی برای سرمایهگذاری در صنعت گاز وجود دارد که توسعه میادین گازی جدید، بهینهسازی مصرف در تجهیزات مصرفکننده گاز، بهینهسازی و کاهش هدررفت در سیستم عرضه گاز و همچنین واردات گاز، از جمله این روشها بهشمار میروند.
۳۵هزار مگاوات برق توسط بخشهای مختلف وارد مدار میشود
همچنین در این همایش تخصصی انرژی در صنعت فولاد، معاون برنامهریزی و اقتصادی وزارت نیرو عنوان کرد: تا پایان دولت سیزدهم رشد ۴۱ درصدی در تولید برق کشور را شاهد خواهیم بود که با این کار، اقدامی ۱۳ ساله را درحدود ۳ سال عملیاتی کردهایم. برای عملیاتی کردن این برنامه، برش کلی و اقدامات سال ۱۴۰۱ در ۴ محور تعریف شده که محور اول تولید و تامین است.
محسن بختیار در ادامه اظهار کرد: ظرفیت نیروگاه کشور ۹۰هزار مگاوات است که نیروگاههای حرارتی، سیکل ترکیبی، بخاری و تجدیدپذیر آن را تامین میکنند که در سالهای گذشته تلاش بر این بوده که در این نیروگاهها در بخش سیکل ترکیبی به دلیل بالا بودن راندمان تعداد این نیروگاهها افزایش یابد و به ۴۰درصد ظرفیت کشور برسد.
وی تصریح کرد: تنها در یک هماهنگی با صنایع بزرگ و تغییر ساعتها حجم قابلتوجهی صرفهجویی انجام شد که در مجموع قادر شدیم ۱۳درصد برق صنایع را افزایش دهیم. همکاری با صنایع بزرگ در قالب ایجاد ظرفیتهای جدید نیروگاهی یکی از اقدامات دیگر بود که تا پایان دولت سیزدهم انجام میشود. هماکنون ۱۵هزار مگاوات موافقت اصولی برای صنایع انجام شده و ۳هزار مگاوات دیگر نیز بهزودی صادر میشود. 6هزار مگاوات نیز در حال اجراست.
وی در ادامه تاکید کرد: وزارت نیرو در تفاهمنامهای که امضا کرده، تسهیلاتی را برای توسعه این ظرفیتها اختصاص خواهد داد. در توسعه ظرفیتهای نیروگاهی قوانینی را مجلس ابلاغ کرده که برای مانعزدایی در صنعت برق اقدامات خوبی را در نظر گرفته است. ماده ۴ این قانون درخصوص توسعه ظرفیت نیروگاهی با استفاده از صنایع بزرگ است که طبق آن ۹هزارمگاوات نیروگاه حرارتی وهزار مگاوات تجدیدپذیر با استفاده از منابع داخلی صنایع قابل اجرا خواهد بود. معاون برنامهریزی و اقتصادی وزارت نیرو عنوان کرد: قرار است ۳۵هزار مگاوات توسط بخشهای مختلف از جمله ۱۵هزار مگاوات توسط شرکت تولید برق، ۱۰هزار مگاوات توسط صنایع به صورت خودتامین و ۱۰هزار مگاوات توسط انرژیهای تجدیدپذیر بخش خصوصی و صنایع به صورت خودتامین وارد مدار شود.
برای تولید 55 میلیون تن فولاد نیازمند 70 میلیون مترمکعب گاز هستیم
بهرام سبحانی رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران عنوان کرد: یکی از مزیتهای تولید فولاد در کشور وجود گاز و سنگآهن بود. هماکنون با وجود آن مزیتها به تولید 30 میلیون تن فولاد در کشور رسیدهایم، در حالی که در تابستان محدودیت برق و در زمستان محدودیت گاز داریم و بعضا در زمستان توامان با محدودیت گاز و برق روبهرو میشویم. سبحانی در ادامه خاطرنشان کرد: با 30 میلیون تن حدود 5500 مگاوات برق مصرف میشود که نسبت به کل مصرف برق کشور، زیر 10درصد میشود، پرسش این است که چرا باید در وهله نخست برق فولادسازان قطع شود؟ آیا منطقی است صنعتی که اشتغالزایی بالایی ایجاد کرده و پس از نفت بیشترین میزان ارزآوری را دارد، اینگونه مورد بیمهری قرار گیرد؟ صنعتی که قادر شده، مقام دهمین تولیدکننده فولاد را به خود اختصاص دهد. اگر در چشمانداز سال1404 به تولید 55 میلیون تن فولاد دست یابیم، به 10هزار مگاوات برق در زنجیره فولاد نیاز داریم که این میزان یا قابل تامین است یا نیست. برای تولید 30 میلیون تن فولاد 35 تا 40 میلیون مترمکعب گاز در روز مصرف میکنیم که اگر به 55 میلیون تن برسیم، باید 70 میلیون مترمکعب روزانه گاز مصرف کنیم.
وی در ادامه یادآور شد: کورههای احیای مستقیم و گندلهسازی پس از خاموش شدن بیش از سهمیه 10درصد گاز نیاز دارند که دوباره روشن شوند و با 10درصد نمیشود تولید داشت.
رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در ادامه یادآور شد: امیدواریم که با هماهنگی سه وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت، نیرو و نفت شاهد اعمال محدودیتهای انرژی برای صنعت فولاد نباشیم. البته در زمینه برق با همکاری بخش خصوصی میتوان این مشکل را برطرف کرد، اما در زمینه گاز با توجه به اینکه گاز در دست بخش خصوصی نیست، نمیتوان کاری کرد و این در حالی است که واحدهای احیای مستقیم زیادی ایجاد میشوند، در حالی که هیچ فکری برای تامین انرژی آنها نمیشود.
حرکت به سمت تولید فولاد سبز یک الزام است
اسدالله فرشاد مدیر آهن و فولاد غدیر ایرانیان، در پنل تخصصی «ابعاد تامین پایدار و سرمایهگذاری صنعت فولاد در حوزه انرژی»، عنوان کرد: توسعه فولاد ایران بر محور استفاده از روش احیای مستقیم بوده که کشور را در موقعیت ممتازی قرار داده است. تولید فولاد به روش کوره بلند، به ازای هر تن فولاد معادل دو تن گازهای کربنی و گلخانهای ایجاد میکند، در حالی که با روش احیای مستقیم این میزان کمتر از 41/ 0 تن به ازای هر تن فولاد است. فرشاد در ادامه خاطرنشان کرد: هماکنون در دنیا تولید فولاد به سمت تولید صنعت و معدن سبز با هدف کاهش گازهای گلخانهای است و جایگزین سوختهای فسیلی با انرژیهای تجدیدپذیر است. ما نیز در ایران باید به سمت مسیر صنعت سبز حرکت کنیم.
پیشرفت 65 درصدی نیروگاه فولاد مبارکه
همچنین یاسر طیبنیا مدیرعامل فولاد مبارکه در این پنل تخصصی عنوان کرد: در کشور ما صنعت فولاد برمبنای مزیتی همچون گاز شکل گرفته و در جایگاه دهم تولید فولاد قرار گرفته است. امروز در این صنعت رقابتهای شدیدی شکل گرفته است. اگر بخواهیم در رقابتهای آتی در بازارهای بینالمللی باقی بمانیم باید برنامهریزی درستی انجام بدهیم. اما هماکنون در شرایطی قرار داریم که از بعد بینالمللی با محدودیت روبهرو شدهایم و در داخل نیز با تعارضهای شدیدی مواجه هستیم. طیبنیا در ادامه عنوان کرد: با دو رویکرد موضوع را پیش ببریم، یکی بررسی وضع موجود و دوم ارائه راهکارهای عملیاتی کوتاهمدت و بلندمدت است. سال گذشته بهصورت میانگین و در اوج مصرف گاز 50درصد با قطعی گاز مواجه بودیم، در حالی که از هماکنون با ریسک قطعی برق روبهرو شدهایم. وی ادامه داد: روند مصرف گاز در دنیا رو به افزایش است و در ایران نیز این روند در حال افزایش است. موضوع جالب این است که بالای 60 تا 70 میلیون تن ظرفیت در دست اجرا داریم و مجوزهایی افزون بر 100 میلیون تن داده شده است.
مدیرعامل فولاد مبارکه با اشاره به میزان مصارف گاز در کشور عنوان کرد: صنعت فولاد بهعنوان یک صنعت گازمحور حدود 3درصد گاز کشور را مصرف میکند. اگر بخواهیم مصرف گاز را بهینه کنیم باید تمرکز خود را به سمت مصارف خانگی و نیروگاهی پیش ببریم. با توجه به اینکه فعال کردن میادین گاز نیاز به زمان و سرمایهگذاری بیشتری دارد، از این رو بهتر است به سمت بهینهسازی مصرف گاز در بخش خانگی و نیروگاهی پیش برویم. ما سال گذشته اعلام آمادگی کردیم و پیشنهادهای عملیاتی دادیم، اما نیازمند این بود که وزارت و سازمانهای مربوطه متولی این امر باشند تا ما نیز بتوانیم همکاری داشته باشیم. در این راستا پاداش برای کاهش مصارف خانگی تا تعویض بخاریها را پیشنهاد دادیم.
طیبنیا در ادامه خاطرنشان کرد: در حوزه نیروگاهی نیز راندمان تولید بین 37 تا 38درصد است، در برخی نیروگاهها این راندمان به 20درصد نیز میرسد. افزایش راندمان در حوزه نیروگاهی میتواند میزان مصرف گاز ما را به نصف هماکنون برساند و این امر میتواند مشکل گاز را حل کند. در این راستا فولاد مبارکه با راهاندازی نیروگاه 914 مگاواتی با کلاسF به راندمان نزدیک 60درصد و پیشرفت بالای 65درصد در کمتر از یک سال رسیده است. اقداماتی که از عهده ما برمیآید را انجام دادهایم. همچنین یک نیروگاه 200 مگاواتی بادی در خواف سیستان و بلوچستان در دست اقدام داریم.
وی ادامه داد: در زمینه برق نیز صنعت فولاد حدود 7درصد مصرف دارد، بنابراین با توجه به مصارف بالای خانگی باید برای بهینهسازی بر این بخش متمرکز شد. در زمینه آب نیز فولاد مبارکه نسبت به میانگین جهانی، مصرف کمتری دارد.
طیبنیا در ادامه با اشاره به این موضوع که سال گذشته بهدلیل افت انرژی و کمبود برق و گاز کاهش تولید داشتهایم، عنوان کرد: در فولاد مبارکه سال گذشته حدود 690هزار تن گندله، یک میلیون و 200هزار تن آهن اسفنجی، 800هزار تن اسلب و 418هزار تن آهن اسفنجی در فولاد سبا با کاهش تولید روبهرو بودهایم که جمع این ارقام معادل حدود سه میلیارد یورو میشود. علاوه بر این فعالسازی میادین گاز را نیز باید اضافه کنیم که از سال گذشته درخواست آن را دادیم. در ابتدای امسال قادر شدیم مجوزهای لازم را اخذ کنیم که در دست مطالعه است که اگر فاز مهندسی آن تکمیل شود، سرمایهگذاری افزون بر یک میلیارد یورویی را فولاد مبارکه در حوزه میادین گازی در دستور کار دارد. در حوزه برق پیشتاز بودیم و مجوزهای لازم داده شود و در حوزه گاز تضامین به سرمایهدار داده نشده و در این حوزه در مرحله نامهنگاری است و اگر بخواهیم تحولی رخ بدهد، باید خود بخشهای مربوطه پیشتاز باشند. وی ادامه داد: ما باید بسترهای لازم را بهگونهای فراهم کنیم که برای سرمایهگذاران و بخش خصوصی جذابیت داشته باشد.
محدودیت انرژی در سال گذشته تولید فولاد را کاهش داد
امین ابراهیمی، مدیرعامل فولاد خوزستان، در این پنل تخصصی عنوان کرد: فولاد خوزستان دومین تولیدکننده فولاد کشور بهشمار میرود، استانی که تمام منابع گاز در آن وجود دارد، اما بیش از 10 روز است با توقف گاز روبهرو شده است و حدود 90درصد تولید را از دست دادهایم. وضعیت در حقیقت از چالش گذشته و در حال تبدیل شدن به بحران است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از وظایف دولت، بهبود کیفیت زندگی مردم و یکی از شاخصهای بهبود کیفیت زندگی، شاخصهای قیمتی است. میدانید قطع انرژی و کاهش میزان و عرضه تولید چه تاثیری بر قیمت محصولات خواهد گذاشت؟ فولاد خوزستان بهواسطه توقفات انرژی نتوانسته است به تعهدات پیشبینیشده خود پایبند شود. این توقفها بدون شک تاثیر قیمتی روی محصولات فولادی خواهد داشت. ابراهیمی در ادامه خاطرنشان کرد: مهمترین چالش مطرحشده، موضوع برق است که میزان مصرف برق در صنعت فولاد زیر 10درصد (6/ 9 درصد) است. یکی از محدودیتهای برق به دلیل هماهنگ نبودن برنامههای توسعه با حوزه تامین برق است. در سال گذشته محدودیتهای برق در ماههای گرم سال باعث کاهش تولید فولاد شد، به عبارتی نزدیک 12میلیون تن تولید فولاد کشور، معادل 6 میلیارد دلار را از دست دادیم. از سوی دیگر با افزایش قیمت شدید گاز و برق روبهرو بودهایم، در این راستا قیمت برق چهار برابر و گاز 795درصد افزایش یافت و سبب افزایش قیمت انرژی و قیمت تمامشده شد. سهم قیمت تمامشده انرژی در سنوات گذشته 8درصد بود که به 18درصد رسیده است. وی با اشاره به راهکارهایی برای تامین برق در کشور عنوان کرد: در این راستا باید اقدامات اصلاح الگوی مصرف را در پیش گرفت و بحث مدیریت بار را مدنظر قرار داد. موضوع دیگر ایجاد نیروگاههاست و اینکه شرکتهای معدنی و فولادی باید نیازهای خود را تامین کنند، در حالی که در سایر کشورها، این وظیفه دولتهاست که انرژی را تامین کنند، ما برای حل مشکل سه ماه خود مجبور هستیم نیروگاه ایجاد کنیم. فولاد خوزستان این موضوع را در دستور کار خود قرار داده است. موضوع دیگر احیای نیروگاههای قدیمی و فرسوده است که باید مورد توجه قرار گیرد.
مدیرعامل فولاد خوزستان همچنین با اشاره به میزان مصرف آب در صنعت فولاد عنوان کرد: میزان مصرف آب در صنعت فولاد زیر 2/ 0درصد است. چالش آب در کشور به موضوعاتی همچون مصرف بیش از اندازه آب در حوزه کشاورزی به دلیل عدمبهکارگیری فناوریهای نوین برمیگردد. همچنین کاهش میزان سطح آبهای زیرزمینی به دلیل استفاده از چاههای عمیق و نیمهعمیق است. دلایل دیگر، عدماستفاده بهینه آب با توجه به جغرافیای کشور و استفاده نامناسب از پسابهاست. البته باید به آمایش سرزمینی نیز توجه شود که در صنعت مورد توجه قرار نگرفته است. در صنعت فولاد باید تمرکز کویرمحور را به تمرکز دریامحور سوق دهیم تا چالش آب برای صنعت فولاد را حل کنیم. ابراهیمی ادامه داد: برای چالش آب نیز راهکارهایی ارائه شده است که میتوان به هدایت طرحهای فولادی به سمت سواحل جنوبی، استفاده از فناوریهای جدید و نوسازی خطوط در راستای کاهش مصرف آب، بازچرخانی آب و احداث آبشیرینکن اشاره کرد. در زمینه گاز نیز صنعت فولاد مصرف 6 تا 7 درصدی را به خود اختصاص داده است.
قطع گاز صنعت، خلاف قانون است
همچنین مدیرعامل فولاد خراسان در این پنل تخصصی عنوان کرد: بحران انرژی برای فولادسازان نسبت به سال گذشته بدتر شده است، البته در زمینه برق برنامهمحور شدهایم اما در زمینه گاز برنامهای نداریم. بیش از 15روز است که مصرف گاز ما صفر شده است و نتیجه آن گران شدن محصولات فولادی خواهد بود و این در حالی است که ما 16درصد گاز طبیعی جهان را در اختیار داریم و حدود 6درصد گاز تولیدی کشور را فولادیها مصرف میکنند. کسری غفوری در ادامه اظهار کرد: صنعت فولاد امروز با چالشهای بسیاری در این زمینه روبهرو است و بسیاری از صنایع مشغول به کار هستند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: ۷۵درصد سبد انرژی کشور از گاز تامین میشود، این در حالی است که فولادیها پیشنهاد سرمایهگذاری در میادین گازی را دادهاند. امروز در همه جای کشور گاز وجود دارد، اما شرکت ملی گاز با توجه به انحصاری که ایجاد کرده، گاز صنعت را قطع میکند. مدیرعامل فولاد خراسان ادامه داد: بر اساس قانون نباید گاز صنعت قطع شود، اما این موضوع قابل پیگیری نیست. علاوه براین قیمتگذاری در صنعت گاز نیز اشتباه است، در حالی که در زمستان و تابستان قیمت این منبع مهم انرژی یکسان است.
غفوری ادامه داد: راهکارهای بسیاری برای بهینهسازی مصرف گاز وجود دارد. میتوان به صورت سلف گاز را به فروش رساند.
غفوری در ادامه افزود: امروز ۱۰۵ میلیون تن مجوز تولید فولاد در کشور صادر شده، در حالی که در حال حاضر با تولید ۳۰ میلیون تن در سال با چالش انرژی روبهرو هستیم. این چالش به چالشهای بزرگتری تبدیل و در نهایت به بحران منجر میشود. برای این میزان مجوز، باید زیرساخت ایجاد کرد. آیا به فکر تامین آب، برق و گاز این واحدها هستند.
تولید ۲۵۰ مگاوات برق در ذوبآهن
همچنین مدیرعامل ذوبآهن اصفهان در این پنل تخصصی عنوان کرد: در سالهای گذشته ۲۵۰ مگاوات نیروگاه تولید برق در ذوبآهن با سرمایهگذاری این شرکت طراحی و تولید شده تا این شرکت به صورت خودتامین برق خود را مدیریت کند. ایرج رخصتی، اظهار کرد: در حال حاضر به دلیل محدودیتهای انرژی بهویژه گاز، چالشهای بسیاری برای ذوبآهن ایجاد شده است. اگر در بودجه مشکلاتی وجود دارد باید اصلاح شود، زیرا فولادیها در این زمینه در حال متضرر شدن هستند.
وی افزود: در مجموع صنعت فولاد، میزان کمی از انرژی و سیالات کشور را مصرف میکند، در حالی که صنایع در زمینههای مختلف در حال بهینهسازی و اقدامات دیگر هستند. مدیرعامل ذوبآهن همچنین خاطرنشان کرد: با توجه به الزامات پدافند غیرعامل تلاشهای بسیاری برای ایجاد کورههای دیگری به جز کوره بلند در ذوبآهن انجام شده و دولت باید در این زمینه تسهیلات بیشتر را مدنظر قرار دهد. رخصتی تصریح کرد: در چند سال گذشته ۸مترمکعب آب در ذوبآهن استفاده میشد، ولی هماکنون این عدد به 10/ 3 مترمکعب کاهش یافته که با انتقال پساب شهرستان فلاورجان، این عدد مجددا کاهش پیدا میکند.
فرصتها را تبدیل به تهدید نکنیم
همچنین در این پنل تخصصی مدیرعامل شرکت صنایع و معادن ماهان عنوان کرد: اگر از فرصتها و مزیتها در کشور بهدرستی استفاده نکنیم تبدیل به تهدید میشود، باید خود را با حرکتهای موجود در حوزه انرژی دنیا منطبق کنیم و این مزیتهای نسبی را به تهدید تبدیل نکنیم. برای نمونه ما در فولادسازی انرژی ارزانقیمت داریم که هماکنون برای فولادسازان تبدیل به تهدید شده است. این در حالی است که مزیتهای نسبی در کشور برای تولید فولاد موجود است و امروز باید بر پایه این مزیتها حرف نخست را در دنیا میزدیم.
محمدحسین بصیری اظهار کرد: ریشه تمام چالشها در کشور، مغز تصمیمگیرنده است تا بتواند به بهترین شکل از فرصتها استفاه کند. ریشه تمام مشکلات ما این است که بهصورت جزیرهای عمل میکنیم، جزیرههای وزارت صمت، جزیره وزارت نیرو و جزیره سازمان محیطزیست داریم که هر یک تصمیمهای جداگانهای اتخاذ میکنند.
وی در ادامه با اشاره به محدودیتهای انرژی خاطرنشان کرد: پیشنهاد ما این است که میزان سرمایهگذاریهای موردنیاز در این زمینه به ما اعلام شود تا بیش از این متضرر نشویم. این کار میتواند با ایجاد صندوق سرمایهگذاری برای توسعه میادین گازی انجام شود و مدیریت آن به دست شرکتهای فولادی باشد.
مدیرعامل شرکت صنایع و معادن ماهان یادآور شد: ریشه بسیاری از چالشها موضوع هماهنگی است، زیرا هماهنگیهای انجام شده سبب ایجاد رضایتها در صنعت فولاد در مورد مدیریت برق در تابستان امسال شد.
بصیری در پایان با پیشنهاد طرح جامع توسعه و انرژی عنوان کرد: برای ایجاد این طرح باید مغز متفکری شکل بگیرد و در نهایت یک اتاق فکر بهوجود بیاید که بانی آن نیز باید دولت باشد و در این راستا تصمیمگیریها هوشمند باشد.