کارشناسان در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» مطرح کردند
راهکار عبور از رکود تورمی بازار چینی و بلور
شرایط مناسب تامین مواد اولیه
درباره آخرین تحولات این بازار و همچنین مشکلات و موانع موجود در آن مسوول اتحادیه چینی و بلور تهران با روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت‌وگو کرده است. غلامرضا صفرنژاد ابتدا درباره سابقه این صنعت گفت: «این اتحادیه سابقه فعالیت بالای ۶۰ سال دارد. در این مدت این بازار بسیار گسترده و از انحصار بنکداری خارج شد. چینی و بلور یکی از کالاهای لوازم خانگی است که اغلب به عنوان یک کالای مصرفی برای مصارف غذاخوری، دکوراسیون منزل و جهیزیه کاربرد دارد.»
وی درباره وضعیت تهیه مواد اولیه این صنعت گفت: «مواد اولیه این حوزه در دو بخش مجزای چینی و بلور قرار دارد. در زمینه تولید ظروف بلوری، اوپال و کریستال، سیلیس و کربنات از مواد اولیه مهم هستند. خوشبختانه کشور ما سرشار از ماده معدنی سیلیس است. در نهایت عاملی که باعث شفاف شدن بلور می‌شود کیفیت سیلیس خواهد بود. ولی به دلیل اینکه هنوز به دانش نوین فرآوری سیلیس در کشور نرسیده‌ایم و به روش‌های سنتی و قدیمی انجام می‌شود مشکلاتی در این بخش برای تامین مواد اولیه وجود دارد. البته ما از مدتی پیش اقدام به ساخت یک واحد فرآوری سیلیس به صورت دانش بنیان کردیم که نیاز کشور را به تولید سیلیس کریستال و اوپتیک بر‌طرف خواهد کرد. به دلیل فراوانی مواد اولیه در کشور، تولید بلور انگیزه ایجاد کرده است.
به دلیل وجود تحریم‌ها تولیدکننده ما انگیزه و شوق و اشتیاق پیدا کرد که توسعه محصولات خود را افزایش داده و طرح توسعه برای این منظور تعریف کند. امروز در کشور واحدهای تولیدی قدرتمندی داریم که بازارها را کنترل می‌کنند و خوشبختانه این واحدها تماما توسط بخش خصوصی اداره می‌شوند. بخشی از آنها وارد‌کننده و بخش دیگر تجارت چینی و بلور داشتند که در دوران تحریم جهش قابل ملاحظه‌ای را تجربه کردند.»
چالش‌های پیش‌رو
این فعال اقتصادی بازار چینی و بلور برخی از مهم‌ترین مشکلات موجود را تشریح کرد و گفت: «اگر بخواهیم درباره چالش‌های این صنعت صحبت کنیم باید گفت در مرحله اول نیاز به مواد اولیه با کیفیت داریم که امیدواریم با راه‌اندازی واحدهای دانش‌بنیان به این هدف دست پیدا کنیم. در بحث تامین قطعات یدکی نیز چالش‌هایی داریم به این دلیل که اصالت این نوع ماشین‌آلات وارداتی است. به واسطه تحریم‌ها تامین این قطعات، انتقال ارز به فروشنده و ورود کالا به کشور سخت شده است. این درحالی است که گمرک کشور نیز با برخی سختگیری‌ها درباره ترخیص کالا، چالش‌هایی را در مقابل تولیدکننده قرار می‌دهد.
مشکل دیگر این بازار این است که باید بپذیریم این محصولات در حال حاضر در سبد نیاز خانوار قرار ندارند. بنابراین یک نیاز ثانویه برای مردم محسوب می‌شوند. البته مردم تمایل به خرید بلور و چینی دارند، اما نیاز اصلی آنها در حال حاضر اجاره، مواد خوراکی، دارو و درمان است. پس با این شرایط تولیدکننده با چالش دیگری روبه‌رو می‌شود. از سوی دیگر تولیدکننده انتظار دارد که سرمایه در گردش را بانک‌ها به حمایت از تولیدکنندگان این دست از کالاها بدهند.»
مسوول اتحادیه چینی و بلور تهران ادامه داد: «درباره نوآوری و شکوفایی صنعتگر ما وظیفه خود را به خوبی انجام داده و در مقابل این انتظار وجود دارد که از سوی سازمان‌های دولتی به خوبی حمایت شود، چرا که در این صورت از خروج ارز جلوگیری می‌شود و هم منشأ واردات ارز خواهد شد. کشورهایی مثل تاجیکستان، قزاقستان، ترکمنستان، عراق و پاکستان نیازمند محصولات بلور و چینی ایران هستند.»
غلامرضا صفرنژاد در ادامه به مورد جالبی اشاره کرد و گفت: «از سویی این کشورها از نوسان‌های ارزی در ایران با‌خبر هستند. در این حال تولیدکنندگان ایرانی در پاره‌ای مواقع نمی‌توانند به آنها فروش ارزی داشته باشند چرا که برخی از آنها به واسطه تسلط به زبان فارسی از کارخانه‌های ایرانی خرید ریالی انجام می‌دهند! بنابراین فروش این کالاها به صورت ریالی در قالب کالای صادراتی انجام می‌شود. این درحالی است که طبق قانون بانک مرکزی 95 درصد ارز حاصل از صادرات باید به کشور بازگردد. این درحالی است که بانک مرکزی این دلار را با قیمت نیمایی برای تولیدکننده محاسبه می‌کند.
حالا این سوال مطرح می‌شود که آیا تولیدکننده ایرانی از مشتری خارجی خود دلار دریافت کرده است؟ خیر. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد ریال دریافت کرده است. این تفاوت روی هر دلار 10 هزار تومان خواهد شد که در نهایت از جیب تولیدکننده خواهد رفت به این دلیل که باید تعهد ارزی خود را انجام دهد. اگر شرایط حمایتی مناسب وجود داشته باشد تولیدکننده هیچ‌وقت سرمایه خود را به خارج از کشور منتقل نکرده یا به دیگر حوزه‌ها مثل مسکن و ... وارد نمی‌کند.»
اثر نوسان‌های ارزی
نوسان‌های ارزی در کشور بر بسیاری از واحدهای تولیدی اثرات نامطلوبی داشته است. وی در این مورد گفت: «وقتی نوسان ارزی در کشور وجود دارد و ارزش دلار نسبت به ریال بیشتر می‌شود انگیزه خرید کالا از ایران در میان کشورهای دیگر تقویت می‌شود. در این شرایط کارخانه‌دار و تولیدکننده ضرر می‌کنند. امروزه در کشور یکی از افتخارات تولیدکننده بلور و چینی این است که به تکنولوژی تولید محصول عاری از سرب دست پیدا کرده‌ایم. بنابراین این‌قدر کیفیت محصول تولیدی در این حوزه زیاد می‌شود که در بازار توزیع، شیطنت‌هایی انجام می‌شود و این کالا را به عنوان خارجی به فروش می‌رسانند.»
صفرنژاد درباره وضعیت قاچاق کالا در این حوزه نیز می‌گوید: قاچاق کالا در این بخش هم وجود دارد ولی خوشبختانه حجم آن زیاد نیست و در نتیجه روی این بازار اثرگذاری زیادی ندارد. اما اگر بخواهند این معضل را کنترل و بر‌طرف کنند بهترین کار این است که بخش خصوصی را تقویت کنند تا تولید به شرایط مطلوبی برسد و قیمت آن به قدری متعادل شود که قاچاق دیگر به صرفه نباشد.
ارائه برنامه برای کنترل رکود تورمی
رکود تورمی تبدیل به مشکل اساسی بسیاری از بازارها شده است. مسوول اتحادیه چینی و بلور تهران در این مورد می‌گوید: «رکود در حال حاضر در بسیاری از بازارها وجود دارد. با نرخ تورمی که وجود دارد، به عنوان مثال یک سرویس غذاخوری که برای بسته جهیزیه خریداری می‌شود، امروزه با رشد بیش از 10برابری قیمت روبه‌رو شده است. طبیعتا این شرایط در توان خریدار نیست و همین عاملی برای رکود بازار خواهد شد. باید توجه داشت که تولیدکننده هیچ دخل و تصرفی در افزایش قیمت‌ها ندارد. ولی اگر بخواهیم از این شرایط رکود تورمی عبور کنیم یکی از راه‌های موثر و مهم آن این است که دستگاه‌های مختلف کمک کنند تا هزینه تولید پایین‌تر باشد.
در این صورت قیمت نهایی کالا نیز متعادل‌تر شده و مصرف‌کننده توان و قدرت بیشتری برای خرید خواهد داشت و بازارها از رکود خارج خواهند شد. ما می‌توانیم برای بر‌طرف کردن این مشکل و البته بسیاری از دیگر مشکلات تولید از ترکیه الگو‌برداری کنیم؛ چرا که حمایت از تولید در این کشور بسیار بالا است. آنها متوجه هستند که اگر یک واحد تولیدی بیکار و تعطیل شود آسیب‌های متعددی به کشور وارد خواهد شد به همین دلیل دولت به تولیدکننده اعتماد و تلاش کرده شرکت‌های بخش خصوصی در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضور داشته باشند. اما در مقابل در کشور ما به عنوان مثال اگر تولیدکننده‌ای قصد داشته باشد پروانه بهره‌برداری خود را تمدید کند با کوهی از مشکلات و بوروکراسی اداری مواجه خواهد شد.
مشابه این مشکلات در حوزه‌های مالیات، بیمه تامین اجتماعی و سایر بخش‌ها نیز برای تولیدکننده وجود دارد. در نهایت اینها چالش‌هایی هستند که باعث بالا رفتن قیمت تمام‌شده کالا خواهند شد. از سوی دیگر بخش زیادی از مدیران در ایران تجربه و اطلاعات مناسبی درباره حوزه‌ای که در آن حضور دارند ندارند. پس در این بخش باید فردی را انتخاب کنند که قبلا چالش‌های آن حوزه را تجربه کرده باشد. معتقد هستم اگر می‌خواهیم به یک اقتصاد پویا برسیم دولت باید به بخش خصوصی اعتماد بیشتری داشته باشد و از پتانسیل‌های این بخش استفاده بیشتری شود. چرا کارآفرین‌هایی که در حوزه‌های مختلف صاحب تخصص هستند مورد توجه قرار نمی‌گیرند؟ وزیر صمت باید از اتاق‌های اصناف درخواست کند که این افراد را معرفی کنند تا درباره موضوعات مختلف با آنها مشورت شود.»
درخواست تغییر شیوه قیمت‌گذاری
قیمت‌گذاری بسیاری از کالاها به‌ویژه کالاهای اساسی در کشور به دو روش انجام می‌شود. بخش زیادی با فرمول سازمان حمایت از مصرف‌کننده یعنی محاسبه هزینه تولید همراه با 17 درصد حاشیه سود برای تولیدکننده تعیین می‌شود و بخش دیگر نیز به وسیله قیمت‌گذاری دستوری انجام می‌شود.حسین حیدریه نایب‌رئیس اول اتحادیه چینی و بلور تهران که در این گفت‌وگو شرکت داشت در این خصوص گفت: «خوشبختانه قیمت‌گذاری دستوری در حوزه تولید بلور و چینی وجود ندارد و قیمت نهایی با فرمول سازمان حمایت انجام می‌شود.»
وی در این مورد با انتقاد از این شیوه قیمت‌گذاری ادامه داد: «معتقد هستیم با توجه به تورم موجود در اقتصاد کشور، سود 17 درصدی فروش که سازمان حمایت برای تولیدکنندگان در نظر گرفته عادلانه نیست و پایه سود باید تغییر کند. فقط در یک مورد از مشکلات، افزایش شدید اجاره مکان‌های تجاری برای خرده‌فروشی با این قیمت‌های نهایی فعلی کالا صرفه اقتصادی ندارد. در این شرایط تخلف‌های گران‌فروشی و فروش اجناس کم‌کیفیت یا تقلبی افزایش پیدا می‌کند. بنابراین بازار نیازمند تجدید نظر سازمان حمایت از مصرف‌کننده درباره تغییر و افزایش عدد حاشیه سود تولیدکننده است. در حال حاضر قیمت واردات یک سرویس چینی خارجی 200 دلار است. این درشرایطی است که هر چقدر نرخ دلار در کشور افزایش داشته باشد هزینه واردات کالا افزایش پیدا می‌کند و این تغییر نرخ ارز تغییراتی در قیمت نهایی آن ایجاد می‌کند.»
انباشت تولید
غلامرضا صفرنژاد تاکید می‌کند که کارخانه‌های تولیدی این بازار هم مثل برخی دیگر در حال انباشت کالا هستند: «بازار محصولات چینی و بلور دارای تنوع زیادی است. زمانی بود که ظروف چینی در کشور چند طرح بیشتر نداشت که معمولا طرح گل سرخی بودند اما امروز با تنوع طرح مواجه هستیم. در اروپا لیوان‌های بلند برای مصارف نوشیدنی مرسوم است و تولید زیادی دارد اما در ایران متفاوت است و لیوان‌های کوتاه تولید می‌شود. در حال حاضر بیشتر کارخانه‌ها که در حال تولید هستند به دلیل کاهش تقاضا در بازار از سوی مصرف‌کننده اقدام به انبار کردن کالاهای خود می‌کنند، چرا که فرصت‌های صادراتی زیادی هم پیش روی آنها نیست. بنابراین ما در کشور در بسیاری از بخش‌های تولیدی و به‌ویژه لوازم خانگی با انباشت کالا مواجه هستیم.
البته صنعت بسته‌بندی در ایران با اینکه در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی داشته اما هنوز در سطح قابل قبولی نیست. به همین دلیل این مورد هم یکی از دلایل به فروش نرفتن کالا و در نتیجه انبار شدن آن در کشور است.» وی در پایان درباره آینده این صنعت در ایران گفت: «اگر تغییر اساسی در برخی شرایط تولید ایجاد نشود آینده این بازار بسیار نگران‌کننده خواهد بود. باز هم تاکید می‌کنم کلید حل این مشکلات اعتماد بیشتر به بخش خصوصی خواهد بود.»
